Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 19 oppslagsord

ørvænast

verb

Opphav

jamfør norrønt ørvænta, ørvænn

Tyding og bruk

tvile på, kvi seg for utfallet;
miste vona;
bli motlaus;
gje opp;
Døme
  • ho heldt reint på å ørvænast da ho såg alt arbeidet
Artikkelside

tvil

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med tvi- og tvike

Tyding og bruk

  1. uvisse (om kva som er best eller rettast);
    • det er, finst ikkje tvil (i mi sjel) om det;
    • det rår tvil om opphavet;
    • reise tvil om noko;
    • skifte mellom tvil og tru;
    • eg er i (sterk) tvil om kva eg skal gjere;
    • gå med på noko under tvil;
    • dette er utan tvil rett – heilt sikkert;
    • dette er heva over all tvil;
    • feie all tvil til side – overtyde alle;
    • tvilen skal kome tiltalte til gode
  2. i fleirtal:
    • eg har mine tvil (om dette går)

Faste uttrykk

  • dra i tvil
    tvile på (noko)
Artikkelside

tvike

tvika

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

samanheng med tvi- og tvil

Tyding og bruk

stå uviss og tvilrådig (mellom fleire avgjerder, standpunkt eller liknande);
vere i tvil, tvile;
nøle, vingle
Døme
  • stå og tvike litt før ein bestemmer seg;
  • gå på utan å tvike
Artikkelside

sjølv 2

determinativ

Opphav

norrønt sjalfr

Tyding og bruk

  1. til eit substantiv eller pronomen for å merkje ut at det er nett den eller det som det er tale om: personleg, i eigen person;
    aleine (1), utan påverknad utanfrå
    Døme
    • han, ho sa det sjølv;
    • sjølve stod dei berre og såg på;
    • der kan du sjå sjølv;
    • vere tolmodet sjølv – vere det personifiserte tolmodet;
    • spørje seg sjølv;
    • tvile på seg sjølv;
    • gå til seg sjølv – gå til sin eigen heim, opphaldsstad og liknande;
    • det seier seg sjølv – det er innlysande, opplagt
    • i eigen person
      • kongen sjølv;
      • han sjølv gjorde det;
      • han sjølv – husbonden, (arbeids)herren;
      • sjølve presten;
      • sjølve fanden
    • på eiga hand, utan hjelp
      • byggje hus sjølv;
      • gjere alt sjølv
    • den rette, eigenlege
      • sjølve garden er bra, men husa er dårlege;
      • sjølve sentrum er ikkje så stort;
      • skjere seg inn på sjølve beinet
  2. adverb: til og med, jamvel
    Døme
    • sjølv ho vart redd;
    • alle, sjølv barna, var med;
    • sjølv for deg blir dette for mykje

Faste uttrykk

  • av seg sjølv
    utan hjelp, utan vanskar
    • falle, gå, kome av seg sjølv
  • for seg sjølv
    aleine
    • bu for seg sjølv
  • gå i seg sjølv
  • kome til seg sjølv
    få att medvitet, bli normal
  • noko for seg sjølv
    ulik alle andre
  • sjølv annan, tredje
    ein, to i tillegg til ein sjølv
  • vere seg sjølv nok
    ikkje bry seg om nokon annan
  • vere seg sjølv
    oppføre seg slik ein til vanleg gjer
Artikkelside

sjølvgjeven

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje er til å tvile på;
Døme
  • sjølvgjevne grunnar;
  • svara var sjølvgjevne
Artikkelside

sanning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere sann (2, 1);
    samsvar med røynda eller med dei verkelege tilhøva
    Døme
    • tvile på sanninga i ein påstand;
    • reine, skire sanninga;
    • gudsens sanning;
    • i sanning eit godt menneske – verkeleg
  2. forteljing, utsegn som samsvarer med det røynlege
    Døme
    • halde seg til sanninga;
    • seie, fortelje sanninga – òg: seie si verkelege meining utan atterhald;
    • absolutt sanning;
    • filosofisk sanning;
    • vitskapleg sanning
  3. det å sanne;
    Døme
    • eg fekk ikkje noka sanning på det
  4. Døme
    • tene Herren i sanning
Artikkelside

sanningsinnhald

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kva og kor mykje som er sant i ei utsegn
Døme
  • tvile på sanningsinnhaldet i ei soge
Artikkelside

fortvile

fortvila

verb

Opphav

frå lågtysk; av for- (2 og tvile

Tyding og bruk

gje opp vona;
bli eller vere fortvila (1)
Døme
  • ikkje fortvil!
  • han fortvilte over situasjonen
Artikkelside

ambiguitet

substantiv hankjønn

Uttale

ambiguiteˊt

Opphav

av latin ambiguus ‘tvitydig, skiftande’, av ambigere ‘vakle, tvile’; jamfør ambi-

Tyding og bruk

det at noko er tvi- eller fleirtydig;
Artikkelside
Side 2 av 2