Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 24 oppslagsord

særeige

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

det at einkvan (særleg ektemake) eig noko utanom ei sams eige, til skilnad frå sameige (1)
Døme
  • vere gift på særeige
Artikkelside

spalte 1

substantiv hokjønn

Opphav

av spalte (2

Tyding og bruk

  1. avlang, smal opning;
    smalt mellomrom
    Døme
    • lyset kom inn gjennom ei spalte i taket
  2. loddrett kolonne av prenta tekst på ei bok- eller bladside
    Døme
    • bridgespalte;
    • spørjespalte;
    • overskrifta gjekk over fleire spalter
    • (liten) teig i eit blad, ei avis der einkvan skriv om eit særskilt emne eller der ein særskild medarbeidar skriv
      • skrive ei fast spalte i avisa

Faste uttrykk

  • figurere i spaltene
    bli omtalt i avisene
Artikkelside

smeikje, smeike

smeikja, smeika

verb

Opphav

kanskje lågtysk smeken, eigenleg ‘stryke’

Tyding og bruk

  1. kjæle med, klappe, stryke;
  2. gje altfor stor eller ufortent ros enda ein veit betre;
    gjere seg gild og tillokkande for å tekkjast einkvan
    Døme
    • smeike og sleikje
Artikkelside

skulding

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å skulde (2) einkvan for noko;
Døme
  • kome med ærekrenkjande skuldingar mot leiinga;
  • skuldinga mot henne lydde på viljesdrap
Artikkelside

skakke 2

skakka

verb

Opphav

norrønt skakka

Tyding og bruk

  1. setje skeivt eller skakt;
    Døme
    • skakke på hovudet
  2. skiple eit (til)høve;
    gjere einkvan noko (særleg skade)
    Døme
    • det skakkar deg ikkje å gje det bort
Artikkelside

seng

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sæ(i)ng

Tyding og bruk

  1. møbel (med utstyr) til å sove i eller kvile på
    Døme
    • barneseng;
    • dobbelseng;
    • himmelseng;
    • køyeseng;
    • dele seng;
    • leggje seg på senga;
    • hotellet har 100 senger – plass til 100 overnattingsgjester;
    • vere i seng – ha lagt seg;
    • gå i seng, til sengs – leggje seg;
    • vere oppe av senga – vere på føtene;
    • dele bord og seng – sjå bord (2, 1)
  2. over- eller underbreisle
  3. Døme
    • lage ei seng av granbar
  4. bed;
    Døme
    • så ei seng med gulrot og ei med reddik

Faste uttrykk

  • gå til sengs med
    liggje, ha samleie med (nokon)
  • halde senga
    vere sjuk og sengeliggjande
  • ta einkvan på senga
    vitje nokon før vedkomande har stått opp; overrumple
Artikkelside

sendegåve

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

gåve som blir send til einkvan
Artikkelside

sak

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sǫk; samanheng med søkje (1

Tyding og bruk

  1. i jus: tvistemål som er til rettsleg førehaving;
    Døme
    • føre sak mot nokon;
    • saka er oppe til doms
  2. noko som vedkjem eller ligg på (til) einkvan;
    Døme
    • dette er ei sak mellom oss to;
    • kommunestyret handsama femten saker;
    • saka er avgjord;
    • sikker i si sak – trygg på at ein har rett;
    • det kjem ikkje saka ved;
    • gjere sams sak med;
    • ei sak for seg – noko som skal handsamast sjølvstendig;
    • setje seg inn i saka;
    • ta opp ei sak i spørjetimen;
    • gå rett på sak – snakke beint ut om noko;
    • halde seg til saka
  3. Døme
    • fråhaldssak;
    • målsak;
    • stø ei god sak;
    • det blir mi sak;
    • bland deg ikkje opp i mine saker;
    • gjere sakene sine bra
      • òg i samansetningar som
    • omstende, tilhøve
      • slik står sakene no;
      • det er ei lett el. smal sak;
      • det er inga sak;
      • det er så si sak – det er ikkje utan vågnad, det er ikkje så enkelt; det får så vere
  4. det eigenlege, verkelege tilhøvet
    Døme
    • saka er den at …;
    • det er det som er saka!
  5. Døme
    • set sakene dine her;
    • ikkje rot i mine saker;
    • saker og ting;
    • det var saker det! – flotte greier

Faste uttrykk

  • sterke saker
    alkohol
  • søte saker
    slikkeri
Artikkelside

perspektiv

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk av; latin perspicere ‘sjå gjennom’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • biletet manglar perspektiv – ser «flatt» ut
  2. den måten noko ter seg på for einkvan som ser det frå ein viss synsstad eller synsvinkel
    Døme
    • i fugleperspektiv;
    • froskeperspektiv
  3. i overført tyding: (vidare) samanheng, utsyn over eit tidsrom, oversyn;
    Døme
    • i historisk perspektiv;
    • sjå saka i perspektiv – i ein vidare samanheng;
    • det opnar seg nye perspektiv – framtidsutsikter, alternativ;
    • leggje vekt på sosiale perspektiv – siktemål, tilhøve, synsmåtar, faktorar
Artikkelside

nugge

nugga

verb

Opphav

truleg av gnu (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • nugge hol på noko
  2. skubbe, puffe lett, nappe (for å gjere einkvan merksam på noko);
    vere så vidt borti, røre ved
    Døme
    • nugge til sidemannen;
    • nugge borti nokon;
    • fisken vil ikkje bite, han berre nuggar
  3. drive på smått med noko, pusle
    Døme
    • nugge og arbeide
Artikkelside
Side 2 av 3