Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 1500 oppslagsord

skal

substantiv inkjekjønn

Opphav

samanheng med skjel

Tyding og bruk

hornaktig hylster kring kroppen hos virvellause dyr eller egg
Døme
- store, svarte skjell med tjukt skal;
- dei fann skal frå små sjødyr
- - eggeskal
  - hummarskal
ytste laget på frukt, frø eller grønsak
Døme
- agner og skal;
- ha rive skal av ein appelsin i røra
- - appelsinskal
  - bananskal
  - frøskal
  - nøtteskal
  - potetskal
hylster (1), lag (1)
Døme
- eit skal av betong
flak av noko hardt
Døme
- slå eit skal av tanna
i overført tyding: stengsel som vernar mot omverda
Døme
- han gjekk inn i skalet sitt
i overført tyding: noko tomt og innhaldslaust
Døme
- utan kultur er byen eit tomt skal
i fysikk: elektronskal

Artikkelside

skale

skala

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av skal

Tyding og bruk

ta skalet av noko
miste hud;
flase (2)

Faste uttrykk

skale av
- falle av i flak
  målinga har skala av;
  huda skalar av på nasen
- skilje seg av med;
  bryte med
  partiet skala av i alle retningar

Artikkelside

skulle

skulla

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skulu

Tyding og bruk

om framtid: kome til å
Døme
- toget skal gå om ein time;
- det skal bli ny formann i laget
vere skyldig (1 eller bunden til;
måtte (2)
Døme
- du skal gjere det;
- eg skulle helse frå mor – er beden om;
- sanninga skal fram
burde
Døme
- du skulle hjelpe meir til heime;
- alle skulle gjere si plikt
vere fastrådd på;
ha sett seg føre;
vilje (2, 1)
Døme
- eg skal nok greie det;
- eg skal tukte deg;
- kva skal han no der da?
- i lovnad:
  du skal ikkje mangle noko
- i stadfesting:
  det skal gudane vite;
  eg skal seie det gjekk bra;
  kvar skal du av?
ha ord på seg for
Døme
- ho skal vere flink;
- det skal vere reint gull
ha grunn, høve til
Døme
- det skal du rekne med;
- det skulle la seg gjere
- preteritum i uttrykk for tvil eller vørdsam førespurnad:
  skulle du reise dit?
  skulle det vere meir kaffi?
trengast;
vere spørsmål om
Døme
- det er ikkje mykje som skal til

Artikkelside

tvirådig, tvirådug

adjektiv

Tyding og bruk

tvilrådig, rådvill

Døme

vere tvirådig om kva ein skal gjere

Artikkelside

uviss

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje viss (I), såleis:

tvilande, tvilrådig, usikker (4)
Døme
- vere uviss på seg sjølv;
- vere uviss på kva ein skal gjere;
- bli ståande uviss framfor døra
tvilsam, uklar, uavklart, usikker (2)
Døme
- stoda, framtida er uviss;
- det er (heilt) uvisst korleis det går;
- alt er på det uvisse;
- gå inn i det uvisse

Artikkelside

funksjonere

funksjonera

verb

Tyding og bruk

fungere (2), verke, gå

Døme

apparatet funksjonerer som det skal

Artikkelside

fundamentalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

religiøs ideologi som byggjer på strengt bokstavleg tolking av heilage skrifter og krev at religionen skal danne grunnlaget for politiske og sosiale institusjonar i samfunnet
Døme
- kristen fundamentalisme;
- islamsk fundamentalisme;
- jødisk fundamentalisme
usvikeleg, kompromisslaus tru eller haldning
Døme
- han klaga amerikanarane for å drive med imperialistisk fundamentalisme

Artikkelside

furer

substantiv hankjønn

Uttale

fureˊr

Opphav

frå fransk opphavleg ‘person som skal furasjere’

Tyding og bruk

om eldre forhold: nest lågaste offisersgrad for underoffiserar

Artikkelside

fundere

fundera

verb

Opphav

av latin fundus ‘botn’

Tyding og bruk

gje eller ha grunnlag for;
basere, underbyggje (3)
Døme
- påstanden er godt fundert
- brukt som adjektiv
  ein vitskapleg fundert rapport
gruble, grunde, spekulere (1)
Døme
- sitje og fundere;
- fundere over livet;
- fundere på korleis ein skal gjere det

Artikkelside

fullføre

fullføra

verb

Opphav

frå tysk; av føre (

Tyding og bruk

føre til endes, gjere ferdig, avslutte;

gjennomføre, utføre

Døme

fullføre arbeidet;
prosjektet skal fullførast i løpet av våren;
fullføre planen

Artikkelside

Side 1 av 150

Resultat per side: