Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 288 oppslagsord

kvartfinale

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør kvart (1

Tyding og bruk

tredje siste kamp i ein idrettskonkurranse som blir arrangert etter utslagsmetoden, før semifinalen og finalen
Døme
  • dei nådde kvartfinalen
Artikkelside

kvarter

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå mellomalderlatin quartarium ‘fjerdeparten’; jamfør kvart (1

Tyding og bruk

  1. firedel av ein time;
    periode på 15 minutt
    Døme
    • bussen går kvart kvarter;
    • eit kvarters tid
  2. del av eit område;
    strøk i ein by
    Døme
    • dei budde i det franske kvarteret;
    • dei små gatene i det gotiske kvarteret
  3. militær innkvarteringsstad
    Døme
    • liggje i kvarter
  4. Døme
    • ha fast kvarter på bryggja
  5. kvar av dei fire månefasane
    Døme
    • månen er i første kvarter
  6. vaktskift på orlogsskip
Artikkelside

kvartalsvis

adjektiv

Tyding og bruk

som skjer kvart kvartal (1)
Døme
  • kvartalsvise oppgjer
  • brukt som adverb
    • bladet blir gjeve ut kvartalsvis
Artikkelside

kvartett

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk, av latin; jamfør kvart (1

Tyding og bruk

  1. musikkstykke for fire instrument eller songrøyster
  2. ensemble på fire personar;
  3. lag eller gruppe på fire personar
    Døme
    • kvartetten i forsvaret spelte godt
Artikkelside

kvartal

substantiv inkjekjønn

Opphav

av mellomalderlatin quartale (anni) ‘fjerdepart (av eit år)'; jamfør kvart (1

Tyding og bruk

  1. ein firedel av eit år;
    periode på tre månader
    Døme
    • tinge avisa for eitt kvartal
  2. husgruppe med fasade mot fire gater
    Døme
    • gå rundt kvartalet;
    • sykle dei fire kvartala til jobben
Artikkelside

kvint

substantiv hankjønn

Opphav

av latin quintus ‘den femte’

Tyding og bruk

  1. femte tonesteg i ein diatonisk skala;
    intervall som svarer til fire steg i ei diatonisk tonerekkje
  2. høgaste streng på ein fiolin
  3. i fekting: hogg eller støyt retta lågt mot venstre side;
Artikkelside

kvele

kvela

verb

Opphav

norrønt kvelja ‘pine, plage’

Tyding og bruk

  1. drepe ved å stogge lufttilførsla til lungene;
    Døme
    • kvele offeret sitt;
    • kvele nokon med strupetak;
    • bli kvelt av røyk
  2. sløkkje eller hindre frå å vekse ved å stanse lufttilførsel
    Døme
    • kvele elden med eit teppe;
    • lavaen kveler vegetasjonen
  3. i overført tyding: dempe, undertrykkje kjensle eller andletsuttrykk
    Døme
    • kvele ein geisp;
    • ho kveler gråten sin
  4. i overført tyding: halde nokon nede;
    hindre nokon i å utfalde seg
    Døme
    • statsgjeld kveler vekst og utvikling

Faste uttrykk

  • kvele i fødselen
    hindre frå først av
    • kvele ein freistnad i fødselen;
    • kvart forsøk på å avsløre løyndomen blir kvelt i fødselen
  • kvele motoren
    gje motoren for lite luft i høve til drivstoffgassen slik at han stansar
Artikkelside

falme

falma

verb

Opphav

norrønt fǫlna ‘bleikne, visne’

Tyding og bruk

miste fargen eller glansen;
tape seg;
Døme
  • tøyet har falma;
  • sollyset har falma sofaen;
  • glansen har falma etter kvart
  • brukt som adjektiv
    • ein falma genser;
    • ei falma filmstjerne
Artikkelside

kast

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kast; jamfør kaste (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kast med stor ball;
    • eit langt kast
  2. lengd ein kan kaste
    Døme
    • bu berre eit kast frå kvarandre;
    • ho vann med eit kast på 78 meter
  3. det å setje not eller kaste snøre i vatn eller sjø;
    Døme
    • eit godt kast;
    • dei fekk makrell på kvart kast
  4. brå rørsle;
    rykk;
    Døme
    • eit kast med nakken
  5. det å leggje eller kaste tau, tråd eller liknande rundt noko;
    Døme
    • eit kast på nåla;
    • eit kast rundt ein påle
  6. hopp med vending, særleg i dans
  7. plagg eller tørkle til å slengje på seg;
  8. Døme
    • kome i kast med bjørnen;
    • han hadde vore i kast med naboen
  9. dyngje eller haug som er kasta i hop;
  10. stad til å leggje ting på, særleg om ei hylle på sida av skorsteinen

Faste uttrykk

  • gje seg i kast med
    gå i gang med
  • kast i kast
    rundt og rundt
    • ho trilla kast i kast ned trappa
Artikkelside

kanonball

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ballspel der to lag frå kvart sitt felt prøver å treffe motspelarane med ein ball
Artikkelside
Side 9 av 29