Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 119 oppslagsord

sukker

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk og, italiensk; frå arabisk sukkar, opphavleg frå eit indisk språk

Tyding og bruk

  1. næringsemne med søt smak som ein vinn ut frå visse planter eller lagar syntetisk
    Døme
    • brunsukker;
    • kandissukker;
    • røyrsukker;
    • raffinert sukker;
    • ha sukker i teen;
    • strø sukker på grauten;
    • farin, melis og raffinade er sukker
  2. Døme
    • ha sukker i urinen

sukke 1

substantiv hokjønn

Opphav

av søkke (2

Tyding og bruk

Døme
  • ei sukke i golvet etter hælen

perlesukker

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sukker i store korn som kan minne om perler
Døme
  • strø hakka mandlar og perlesukker over kakene

pikekyss

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

norrønt píka; bokmål pike ‘jente’

Tyding og bruk

lita kake av eggekvitar og sukker;

saftdrikk, saftdrykk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

drikk som er laga av vatn, sukker, (rå)saft eller saftkonsentrat

blande 2

blanda

verb

Opphav

norrønt blanda

Tyding og bruk

  1. helle, røre saman
    Døme
    • blande ein drink;
    • blande fargar;
    • blande mjøl, mjølk, sukker og gjær
  2. gå i surr;
    forveksle
    Døme
    • blande fiksjon med fakta

Faste uttrykk

  • blande blod
    slutte eller stadfeste eit venskap
  • blande korta
    få i stand ugreie; avspore, kome inn på ting som ikkje har noko med saka å gjere
  • blande saman
    • røre saman
      • bland saman egg og mjølk
    • forveksle
      • det er vanleg å blande saman to omgrep
  • blande seg bort i/borti
    bry seg med noko som ein ikkje har noko med
    • kvifor har du blanda deg bort i dette?
    • mange har blanda seg borti saka
  • blande seg inn
    bry seg;
    involvere seg
    • blande seg inn i samtalen
  • blande seg
    gå opp i (noko anna)
    • alkohol og vatn blandar seg
  • blande ut
    setje til (noko), særleg for å tynne ut

røyrsukker

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sukker (1) framstilt av safta frå sukkerrøyr;
til skilnad frå betesukker (1

røre 2

røra

verb

Opphav

norrønt hrǿra

Tyding og bruk

  1. lede, rikke (særleg lem)
    Døme
    • han kunne ikkje røre beina;
    • ho torde ikkje røre ein finger
  2. blande masse eller væske med sleiv, tvore eller liknande
    Døme
    • røre i gryta;
    • rør saman egg og sukker;
    • han rørte smøret inn i deigen
  3. blande bær og sukker saman
    Døme
    • far rører blåbær som vi kan ha til pannekakene;
    • skal vi lage syltetøy eller skal vi berre røre jordbæra?
    1. brukt som adjektiv:
      • pannekaker med rørte blåbær
  4. ta på;
    kome borti
    Døme
    • røre ved noko;
    • ikkje rør kniven!
    • han rørte ikkje maten
  5. ha med å gjere
    Døme
    • pengane i banken skal vi ikkje røre;
    • ho rører ikkje alkohol
  6. tale utan eigenleg meining;
    tulle, tøyse, vase
    Døme
    • kva er det du rører om?
    • han rørte mykje i fylla
  7. gjere inntrykk på;
    jamfør rørt
    Døme
    • bli rørt til tårer;
    • forteljinga rørte oss

Faste uttrykk

  • røre opp
    • skiple, uroe
      • han ville ikkje røre opp i den gamle saka;
      • diskusjonen har rørt opp mykje gammal usemje
    • rote opp frå grunnen av;
      kvervle opp
      • han rørte opp botnfallet
  • røre på seg
    • lede på seg;
      mosjonere
      • vi burde røre på oss meir
    • ta til å gjere seg gjeldande
      • opposisjonen har begynt å røre på seg
  • røre seg
    • flytte seg, lede seg
      • leppene dine rører seg medan du les;
      • ungane fekk røre seg rundt i klasserommet;
      • teksten rører seg mellom notid og framtid
    • skje, hende
      • ho skriv om det som rører seg i tida;
      • kva rører seg i hovudet ditt?
  • røre ved
    • ta bort i
    • kome inn på;
      nemne
      • debatten rørte ved fleire viktige tema
    • gjere kjenslemessig inntrykk på;
      bevege (2)
      • hendinga rørte ved noko i alle

raffinert

adjektiv

Tyding og bruk

  1. stilig, elegant;
    Døme
    • ein raffinert kjole;
    • ho har ein raffinert musikksmak
  2. nøye gjennomtenkt;
    snedig, utspekulert
    Døme
    • ein raffinert hemn;
    • raffinerte metodar
  3. som har gjennomgått ein raffineringsprosess
    Døme
    • raffinert sukker

raffinere

raffinera

verb

Opphav

frå fransk eller italiensk; opphavleg ‘forfine’

Tyding og bruk

  1. det å arbeide ut eit råstoff, til dømes sukker, olje, til ferdig vare;
    Døme
    • raffinere uran;
    • fabrikken raffinerte oljeprodukt
  2. gjere finare eller betre;
    utvikle
    Døme
    • ho raffinerte kunsten sin;
    • vi må raffinere ideane betre