Avansert søk

Nynorskordboka 570 oppslagsord

motsett

adjektiv

Tyding og bruk

som er stilt eller beveger seg direkte mot
Døme
- på den motsette sida av vegen;
- gå i motsett retning
heilt ulik;
omvend
Døme
- kome til motsett konklusjon;
- ha motsett effekt;
- i motsett fall ringjer du;
- + og – er motsette forteikn
- brukt substantivisk
  'lys' er det motsette av 'mørk';
  verknaden vart den stikk motsette av det dei venta

Faste uttrykk

motsette blad
i botanikk: blad som sit to og to på kvar side av stengelen i same høgd

motsetje, motsette

motsetja, motsetta

verb

kløyvd infinitiv: -a

Faste uttrykk

motsetje seg
setje seg imot;
prøve å hindre;
opponere mot
dei motsette seg presset frå omverda

duks

substantiv hankjønn

Opphav

av latin dux ‘førar’

Tyding og bruk

forelda: flinkaste elev;
motsett fuks (3)
Døme
- vere duksen i klassen
i overført tyding: flinkast i si klasse eller gruppering
Døme
- Noreg har rykt heilt opp i teten blant duksane i verdsklassa

stakkato 2

adverb

Opphav

frå italiensk, opphavleg ‘lausriven’

Tyding og bruk

i musikk: med små mellomrom;
kort (2, 2), støytvis;
motsett legato (2
Døme
- syngje stakkato
hakkete, støytvis
Døme
- snakke stakkato
- brukt som adjektiv:
  eit stakkato gitarriff;
  stakkato dialogar

stagvende

stagvenda

verb

Tyding og bruk

svinge eit seglfartøy mot eller gjennom vinden;

gå over stag (1);

motsett kuvende (1)

A-menneske, a-menneske

substantiv inkjekjønn

Opphav

truleg samanheng med a- (

Tyding og bruk

person som er mest opplagd om morgonen;

motsett B-menneske

teori

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘det å sjå på, granske’

Tyding og bruk

hypotese sett fram for å forklare eit visst tilhøve
Døme
- lansere ein ny teori;
- detektiven har kome fram til ein teori;
- eg har no min eigen teori om korleis det har gått føre seg
samling av grunnsetningar, lover eller det som er regelbunde innanfor eit tankesystem, ein vitskap eller ein kunst;
motsett praksis (1)
Døme
- økonomisk teori;
- det er skilnad på teori og praksis

Faste uttrykk

i teorien
sant å seie, i prinsippet
avisa er i teorien politisk nøytral

tap

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å tape (2, 1) eller miste noko
Døme
- lide tap;
- norske tap under krigen;
- tapet av ektemaken
underskot (1);
motsett forteneste (1)
Døme
- forretninga går med tap;
- ha tap på to prosent av omsetnaden
nederlag (1) i kamp (1, 3), konkurranse eller strid;
motsett siger (1)
Døme
- laget unngjekk tap;
- sjakkpartiet enda med tap for russaren;
- anke tapet i tingretten;
- partiet fekk eit pinleg tap i førre val

vende om

Tyding og bruk

Sjå: vende

endre slik at noko peikar eller rører seg i motsett retning
Døme
- båten vende om grunna dårleg vêr;
- vegen er no stengt, og bilane må vende om
forandre framgangsmåte eller meining
Døme
- forsøkje å få skeptikarane til å vende om;
- prosjektet er nesten ferdig, så vi kan ikkje vende om no

vende 3

venda

verb

Opphav

norrønt venda; samanheng med vinde (

Tyding og bruk

setje i rørsle rundt ein (tenkt) akse slik at ei anna side kjem fram eller opp;
snu (2, 1), dreie (1)
Døme
- plogen vender grastorva;
- vende nasen heimover;
- vende blikket nedover;
- dei vende ansikta mot kvarandre;
- vende på hovudet
ta ei anna lei;
snu (2, 2)
Døme
- vende kursen nordover;
- vende og gå tilbake;
- det gjeld å vende i tide
peike i ei viss retning
Døme
- rommet vender ut mot hagen;
- vende handflatene oppover;
- vende våpenet mot noko;
- stolane stod vende mot scena
forflytte seg;
reise (3, 1), dra (17), kome (2, 2)
Døme
- skal vi vende heimover snart?
- han vender tilbake i neste veke;
- trekkfuglane vender sørover om hausten
få til å endre seg;
snu til det betre
Døme
- vende ei negativ utvikling;
- vende kampen til siger
sikte inn;
rette (2, 3)
Døme
- vende merksemda mot det største problemet;
- vende tankane mot noko anna
avhende, byte bort, selje
Døme
- vende noko i pengar

Faste uttrykk

snu/vri og vende på
undersøkje eller diskutere frå mange synsvinklar;
saumfare
pappa skal alltid snu og vende på det eg seier;
det er eit problem uansett korleis vi vrir og vender på det
vende heim
kome tilbake til ein plass ein reknar som heim
eldstedottera vender heim etter sommaren
vende inn
i matlaging: blande varsamt inn
vende om
- endre slik at noko peikar eller rører seg i motsett retning
  båten vende om grunna dårleg vêr;
  vegen er no stengt, og bilane må vende om
- forandre framgangsmåte eller meining
  forsøkje å få skeptikarane til å vende om;
  prosjektet er nesten ferdig, så vi kan ikkje vende om no
vende seg bort
- snu seg slik at ein ikkje lenger har framsida mot noko eller nokon
  vende seg bort frå fjernsynet;
  ikkje vend deg bort frå meg når eg snakkar til deg!
- få eit meir distansert forhold til;
  trekkje seg unna
  han har vendt seg bort frå familien sin
vende seg mot
- gjere til ein motstandar eller fiende;
  ta kampen mot
  vende seg mot sine eigne;
  eg har ei kjensle av at folk har vendt seg mot meg
- flytte fokuset, interessa eller innsatsen over til
  bedrifta vender seg mot den internasjonale marknaden;
  artisten vender seg meir og meir mot elektronisk musikk
vende seg til
rette seg mot for råd, hjelp, inspirasjon eller anna
eg er i djup krise, og eg veit ikkje kven eg skal vende meg til
vende tilbake
- kome eller flytte til ein stad ein har vore eller budd tidlegare
  det er godt å vende tilbake til heimlandet;
  etter reisa vende ho tilbake til heimbygda;
  gjerningspersonen vender ofte tilbake til åstaden
- ta opp att noko som har vore eller noko ein har gjort tidlegare
  vende tilbake til kvardagen;
  eg vender ofte tilbake til forfatterskapen hennar

Side 1 av 57

Resultat per side: