Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 139 oppslagsord

kvalitet

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin qualitas ‘eigenskap’, av qualis ‘av kva slag’

Tyding og bruk

det at noko er av ein viss karakter;
grad av gode eigenskapar som noko har
Døme
- levere fersk fisk av høg kvalitet;
- klede av dårlig kvalitet;
- stille høgare krav til kvaliteten;
- tenester som held god kvalitet
god eigenskap, god kvalitet (1);
noko som held mål
Døme
- satse på kvalitet framfor kvantitet;
- kvalitet i skulen;
- det er kvalitet over musikken
slag (2, type (1, 1)
Døme
- papir i mange kvalitetar

Artikkelside

-stjerners

adjektiv

Opphav

av stjerne

Tyding og bruk

etterledd i samansetningar med talord for å angje kvalitet eller standard på noko

- femstjerners
- trestjerners

Artikkelside

stjernegris

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

slaktegris av beste kvalitet;

jamfør stjerne (4)

Artikkelside

stjerne

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt stjarna; samanheng med astronom og stella

Tyding og bruk

himmellekam som er synleg som ein lysande prikk på nattehimmelen
Døme
- ein klar himmel med millionar av stjerner;
- i vest blinka ei stor stjerne
- - kjempestjerne
  - kveldsstjerne
  - morgonstjerne
lysglimt (1);
flimmer (1)
Døme
- få eit slag så ein ser stjerner
noko som liknar ei stjerne (1)
Døme
- eit juletre med stjerne i toppen;
- eit ord merkt med stjerne;
- ein hest med stjerne i panna
- - gullstjerne
  - sjøstjerne
  - skogstjerne
merke på kvalitet (der talet på stjerner seier noko om standarden)
Døme
- campingplassen har tre stjerner;
- restauranten har fått ei stjerne
person som skil seg ut som uvanleg god på sitt felt;
vidkjend person
Døme
- ho var ei ny stjerne i langrennssporet;
- han er ei stjerne i det vitskaplege miljøet
- - filmstjerne
  - idrettsstjerne
  - popstjerne

Faste uttrykk

ha ei høg stjerne
vere godt likt;
stå høgt i kurs
førelesaren har ei høg stjerne hos studentane
stjerne i boka/margen
anerkjenning;
ros
leiinga gav han ei stjerne i boka etter det vellykka prosjektet;
spelaren fekk ei stjerne i margen etter innsatsen på treninga
stjerner i auga
auge som lyser av glede eller begeistring
stå skrive i stjernene
vere fastsett av lagnaden
det stod ikkje akkurat skrive i stjernene at han skulle bli politikar
vere fødd under ei lykkeleg stjerne
vere fødd til hell og lykke (etter ei tru på at korleis stjernene står når ein person blir fødd, er avgjerande for den vidare lagnaden)

Artikkelside

tynn suppe

Tyding og bruk

noko som har dårleg kvalitet;

Sjå: suppe

Døme

denne boka er tynn suppe

Artikkelside

suppe

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

flytande matrett kokt til dømes på frukt, grønsaker eller kjøt;
velling
Døme
- koke suppe;
- ause opp suppa;
- ete flatbrød til suppa
- - betasuppe
  - fiskesuppe
  - rabarbrasuppe
  - tomatsuppe
sørpe (1, 1)
Døme
- vegen var ei einaste suppe i teleløysinga
uheldig samanblanding
Døme
- ei suppe av tankar

Faste uttrykk

eit hår i suppa
noko som er ubehageleg eller passar dårleg
heile suppa
alt saman;
heile greia
koke suppe på
tvære ut;
jamfør koke suppe på ein spikar
tynn suppe
noko som har dårleg kvalitet eller lite substans (3)
denne boka er tynn suppe

Artikkelside

god

adjektiv

Opphav

norrønt góðr; jamfør betre ( og best (

Tyding og bruk

av høg kvalitet;
bra, fin, framifrå;
tilfredsstillande, gagnleg, tenleg
Døme
- eit godt hus;
- gode vegar;
- lese gode bøker;
- ynskje seg godt vêr;
- ha god helse;
- få ein god idé;
- ha godt samvit;
- med godt humør;
- gjere ein god handel;
- det var eit godt hopp;
- ein god prestasjon;
- det er gode tider for bransjen;
- i gode, gamle dagar;
- kva er det godt for?
- den er god!
- brukt som adverb
  gjere så godt ein kan;
  kome godt overeins;
  det er godt gjort å …;
  syngje godt;
  snakke godt for seg;
  kjem du? Godt!
om person: dugande, dyktig, flink
Døme
- ein god pianist;
- ein god lærar;
- vere god i fransk;
- ho var god på skeiser;
- han er god til å teikne
om person eller kroppsfunksjon: frisk, bra (2)
Døme
- eg er ikkje god i magen;
- bli god att i foten
som gjev velvære;
som ein nyt;
velsmakande, velluktande;
behageleg
Døme
- ete god mat;
- drikke god vin;
- sitje i ein god stol;
- det er godt og varmt inne
- brukt som adverb
  det luktar godt;
  sitje godt;
  ha det godt;
  dei levde godt;
  det gjer meg godt å høyre det
stor, romsleg;
rikeleg;
dryg (4)
Døme
- ha god plass;
- ha god tid;
- ha god råd;
- ein god slump pengar;
- det var godt om plass på stranda;
- få god hjelp av nokon;
- ei god mil opp i dalen
brukt som adverb: i høg grad
Døme
- bli godt sliten
enkel, lett (2), grei (3)
Døme
- det er ikkje så godt å vite;
- han er ikkje god å tukte
fullgild, fullverdig, velgrunna
Døme
- vere i sin gode rett;
- ha gode grunnar for noko;
- ha god von
gjæv (2, respektabel (1)
Døme
- godt folk;
- alle gode krefter
med moralsk ynskverdige eigenskapar;
som vil eller gjer det rette;
rettferdig, edel;
snill, venleg, velgjerande
Døme
- eit godt menneske;
- Gud er god;
- vere snill og god;
- vere god mot nokon;
- gode gjerningar
- brukt som adverb
  tru godt om nokon
- brukt som substantiv
  gjere det gode;
  ta nokon med det gode;
  striden mellom det gode og det vonde
brukt i utrop
Døme
- gode Gud!
brukt som adverb: vel (2, 7), gjerne (2, 3)
Døme
- det går godt an;
- det kan godt hende;
- det veit du godt;
- du kan godt få bli med;
- ein kan ikkje godt lyge heller
brukt i helsing eller ynske;
jamfør god dag, god kveld, god morgon og god natt
Døme
- god jul!
- god sommar!

Faste uttrykk

det kan eg godt
brukt som positivt svar på førespurnad, invitasjon eller liknande;
gjerne (2, 2)
blir du med på kino? Ja, det kan eg godt;
skal vi ta ein tur ut? Ja, det kan vi godt;
kan eg treffe deg seinare? Ja, det kan du godt
ein god del
nokså mange eller mykje
finne for godt
avgjere etter eige skjøn
eg kjem dersom eg finn det for godt
for godt
for alvor;
for alltid
han forlét landet for godt
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
gjere det godt
lukkast i det ein gjer
gjere det godt på skulen;
ei verksemd som gjer det godt økonomisk
gjere noko godt att
skape forsoning etter usemje, urett eller krenking
gjere seg godt av
ha nytte eller glede av
gjere seg godt av maten
gjere seg til gode
godgjere seg
godt og vel
litt over
eit underskot på godt og vel 13 millionar;
for godt og vel eit halvt år sidan
gå god for
garantere;
stå inne for
ha godt av
- ha nytte av
  ho vil ha godt av å kome seg litt bort
- vere til pass for
  dei fekk kjeft, men det hadde dei berre godt av
ha noko til gode
ha noko uteståande;
ha noko (positivt) i vente
ha pengar til gode;
laget har til gode å vinne ein kamp
kome godt med
vere nyttig å ha
pengane vil kome godt med
kome nokon til gode
bli til gagn for nokon
tiltak som kom industrien til gode
kort og godt
stutt sagt;
rett og slett
det var kort og godt eit hendeleg uhell
like godt
brukt for å uttrykkje at eitt alternativ er like akseptabelt som eit anna;
like gjerne
du kan like godt gje opp
seie noko til godt
i spørsmål: fortelje noko;
ha noko å seie
kva seier han til godt?
sitje godt i det
ha god økonomi
sjå godt ut
sjå sunn og frisk ut
ta seg godt ut
sjå pen og velstelt ut
ver så god
- brukt når ein gjev noko til nokon, oppmodar til å forsyne seg med mat eller liknande
  ver så god og et;
  eg har ei gåve til deg. Ver så god
- brukt for å seie at ein har vorte tvinga til noko
  vi måtte ver så god sitje, elles vart det ikkje mat
vere god for
disponere noko som svarer til
ho er god for minst ti millionar
vere like gode
ha like stor skyld

Artikkelside

tvilsam

adjektiv

Tyding og bruk

som det er tvil om;
uviss, usikker
Døme
- tvilsame prognosar;
- utfallet er tvilsamt;
- det er tvilsamt om eg kjem;
- det var ei tvilsam glede å gå der og vente
som det er grunn til å vere skeptisk til;
ikkje bra;
moralsk diskutabel;
mistenkjeleg, suspekt
Døme
- av tvilsam kvalitet;
- tvilsam moral;
- ei tvilsam utvikling;
- drive ein tvilsam geskjeft;
- nokre tvilsame individ
tvilrådig
Døme
- vere tvilsam om noko

Artikkelside

topplan, topp-plan

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

høgaste politiske, administrative, faglege eller liknande plan (2, 3);
toppnivå
Døme
- alt er avgjort på topplanet;
- eit møte på topplanet
høgaste nivå (2) av kvalitet eller liknande
Døme
- kunst på topplanet;
- dei konkurrerer på topplanet
øvste etasje
Døme
- dei parkerte på topplanet

Artikkelside

toppklasse

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

nivå med aller beste eller særs høg kvalitet

Døme

ein film i internasjonal toppklasse;
maten var i toppklassa

Artikkelside

Resultater per side: