Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
94 treff

Nynorskordboka 94 oppslagsord

tankegods

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samanhengande tankesystem eller synsmåte
Døme
  • gammalt, viktig tankegods;
  • ideologisk tankegods
Artikkelside

veterantog

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

gammalt tog som køyrer på nedlagd jernbanestrekning, tenkt for turistar
Artikkelside

handskrift 2

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom tysk Handschrift, frå latin manu scriptum ‘handskriven (bok)'; jamfør skrift (2

Tyding og bruk

handskrive verk (ofte avskrift) frå eldre tid, særleg oldtid eller mellomalder;
Døme
  • studere eit gammalt handskrift
Artikkelside

veteranskip

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

gammalt skip
Artikkelside

nygammal, nygamal

adjektiv

Tyding og bruk

som er ei blanding av nytt og gammalt;
ny, men med gammalt preg
Døme
  • eit hus i nygammal stil;
  • nygamle haldningar
Artikkelside

salig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; samanheng med sæl

Tyding og bruk

  1. som får evig liv;
  2. særleg brukt om kjende personar: avliden (1)
    Døme
    • dette kunne salig Ivar Aasen ha skrive;
    • som salige mattelæraren vår brukte å seie
  3. svært lykkeleg
    Døme
    • han blir salig i blikket
    • brukt som adverb:
      • vere salig full

Faste uttrykk

  • ei salig blanding
    ueinsarta samanstilling
    • ei salig blanding av gammalt og nytt
Artikkelside

vøle 3

vøla

verb

Opphav

norrønt véla

Tyding og bruk

  1. setje i stand;
    reparere, bøte
    Døme
    • vøle eit gammalt hus;
    • kvar vår vølte dei båtane;
    • dei vøler litt på vegen etter regnvêret
  2. stelle til, pynte
    Døme
    • vøle kring husa til 17. mai

Faste uttrykk

  • vøle om
    setje i stand;
    reparere
Artikkelside

stikk 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av stikke (2, med innverknad frå tysk Stich

Tyding og bruk

  1. Døme
    • hogg og stikk;
    • kjenne eit stikk i hjartet
  2. merke eller sår etter noko spist
    Døme
    • ha fullt av stikk i panna
  3. Døme
    • eit gammalt stikk
  4. knute som er knytt slik at han er lett å løyse
  5. i kortspel: kort som etter kvart utspel blir tekne inn
    Døme
    • ta alle stikka

Faste uttrykk

  • halde stikk
    vise seg å vere rett;
    slå til (6)
  • ta siste stikket
    gå av med sigeren
Artikkelside

snitt 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, tysk av, lågtysk sniden, tysk schneiden ‘skjere’; samanheng med snide

Tyding og bruk

  1. det å snitte, skjere (snøgt) av eller inn i noko;
    Døme
    • sprette opp fisken med raske snitt
  2. flate som kjem fram ved gjennomskjering
    Døme
    • lengdesnitt;
    • tverrsnitt;
    • granske snittet der greina var avsaga;
    • snittet på ei bok – dei reinskorne bladkantane
  3. teikning, skisse som gjev att (i mindre målestokk) eit tenkt plan som skjer gjennom ein konstruksjon (maskin, bygning og liknande)
    Døme
    • eit snitt av motoren med namn på dei ulike delane
  4. bilete, figur skore(n) ut i tre
    Døme
    • tresnitt
  5. reiskap til å lage gjenge med
    Døme
    • gjengesnitt
  6. måte som noko er skore opp eller laga på
    Døme
    • ein dress med moderne snitt;
    • tobakk av fint snitt
    • i overført tyding:
      • ein kriminalroman av gammalt snitt
  7. Døme
    • finne på alle slags snitt
  8. Døme
    • halde ein fart på 60 km/t i snitt
Artikkelside

skuld, skyld 2

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skuld, skyld

Tyding og bruk

  1. ansvar for feil, skade, uhell eller liknande
    Døme
    • gje nokon skulda for noko;
    • leggje skulda for det som hende, på ein annan;
    • det var deira skuld
  2. synd, feil
    Døme
    • vedkjenne si skuld
  3. Døme
    • setje seg i skuld;
    • stå i skuld

Faste uttrykk

  • for ... skuld
    med omsyn til
    • kan du gjere det for mi skuld;
    • for moro skuld;
    • for gammalt vennskaps skuld
Artikkelside
Side 1 av 10