Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 30 oppslagsord

spel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

lågtysk spil; av spele (2

Tyding og bruk

  1. uroleg rørsle, veksling
    Døme
    • sjå spelet av nordlyset på himmelen;
    • eit spel av fargar
    • livleg verksemd
      • det frie spelet på pengemarknaden;
      • gje, ha fritt spel – spelerom
    • oppstyr
      • kjem ho no, blir det spel
    • leik
      • eit spel med ord;
      • drive spel med nokon – drive ap
  2. det å spele (2, 2), delta i organisert leik med reglar, ofte med ball og anna utstyr
    Døme
    • laget viste godt spel;
    • ballen er ute av spel
  3. det å spele med kort, brikker, terningar og liknande
    Døme
    • berre drive med drikk og spel;
    • det kom kjærleik med i spelet – inn i biletet
  4. det å satse (pengar) i von om forteneste
    Døme
    • drive uærleg spel – fare uærleg fram;
    • ha ein finger med i spelet – ha innverknad på noko; jamfør finger (1)
  5. det å spele på musikkinstrument
    Døme
    • eit stemne med leik og spel
  6. leik (5) som fugl driv med i paringstida
    Døme
    • skyte tiur på spel
  7. det å spele skodespel
    Døme
    • spelet på scena var av beste merke;
    • det er berre spel frå hennar side – ho berre læst som
  8. einskild omgang, parti av eit spel (1, 3)
    Døme
    • vinne første spelet
  9. sett med kort, brikker og liknande til å spele med
  10. musikkinstrument

Faste uttrykk

  • avtalt spel
    avtale i løynd til eigen føremon
  • setje på spel
  • setje ut av spel
    tvinge (motstandaren) til å gje opp
  • spele høgt spel
    ta stor vågnad
  • stå på spel
    vere i fare for å gå tapt
Artikkelside

slaginstrument

substantiv inkjekjønn

Opphav

av slag (1

Tyding og bruk

musikkinstrument som lagar tone med at ein slår på det eller slår dei einskilde delane mot kvarandre
Døme
  • trommer og triangel er slaginstrument
Artikkelside

munnharpe

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lite musikkinstrument som er ein lyreforma metallbøyel med ei ståltunge spent tvers over, og som har munnhola til resonansrom
Artikkelside

gitar

substantiv hankjønn

Uttale

utt g-

Opphav

gjennom spansk, frå gresk; same opphav som sitar

Tyding og bruk

musikkinstrument med flat resonanskasse, hals og seks strenger til å slå på med fingrane
Døme
  • spele (på) gitar
Artikkelside

fingersetjing, fingersetting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

(høveleg) plassering av fingrane når ein spelar på musikkinstrument
Artikkelside

dragspel

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå svensk

Tyding og bruk

musikkinstrument med klaviatur og belg (3);
Artikkelside

dempar

substantiv hankjønn

Opphav

av dempe

Tyding og bruk

  1. noko som dempar
    Døme
    • ein bil med gode demparar;
    • dei la ut ein dempar i småbåthamna
  2. innretning til musikkinstrument for å redusere lydsvingingane og lydstyrken;
    jamfør sordin
    Døme
    • øve med dempar på fiolinen

Faste uttrykk

  • leggje ein dempar på
    gjere svakare;
    redusere;
    dempe
    • regnet la ein dempar på stemninga;
    • høge avgifter på fly legg ein dempar på turismen
Artikkelside

blåseinstrument

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

musikkinstrument der ein får fram tonar ved å blåse
Døme
  • fløyte, klarinett og horn er blåseinstrument
Artikkelside

bekken

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå latin; same opphav som basseng

Tyding og bruk

  1. flatvore, skålforma kar;
    metallskål til å samle urin og avføring frå sengeliggjande pasient i
  2. musikkinstrument av to runde metallplater til å slå mot kvarandre
  3. skålforma fordjuping i jordoverflata, med høgdedrag ikring;
  4. del av skjelettet som dannar ein ujamn ring om dei fleste innvolane og bind ryggsøyla saman med knoklane i (bak)beina
    Døme
    • menn har trongare bekken enn kvinner;
    • ei ku med trongt bekken
Artikkelside

bass

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom italiensk basso; frå mellomalderlatin bassus ‘djup’

Tyding og bruk

  1. djupaste mannsrøyst
    Døme
    • syngje bass
  2. songar med bass (1)
    Døme
    • han er bass i koret
  3. djupaste røyst i ein komposisjon
    Døme
    • setje bass til ein melodi
  4. del(ar) av eit musikkinstrument som får fram dei djupaste tonane
    Døme
    • eit piano med rik klang, særleg i bassen
  5. djupaste del av eit tonespektrum
    Døme
    • regulere bassen på radioen
  6. kortform av kontrabass, elbass
  7. i hornmusikk: tuba
Artikkelside
Side 3 av 3