Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
67 treff

Bokmålsordboka 34 oppslagsord

avføring

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. det å tømme tarmene gjennom endetarmen
    Eksempel
    • ha regelmessig avføring
  2. produktet av avføring (1);
    Eksempel
    • ha løs avføring
Artikkelside

legge en kabel

Betydning og bruk

ha avføring;
bæsje;
Se: kabel
Artikkelside

tømme seg

Betydning og bruk

Se: tømme
  1. kvitte seg med avføring eller urin
  2. skjelle og smelle med alt en har på hjertet
Artikkelside

tømme 2

verb

Opphav

norrønt tǿma; av tom (2

Betydning og bruk

  1. fjerne innholdet fra;
    gjøre tom
    Eksempel
    • han tømmer glasset;
    • hun tømte kontoen;
    • lageret er tømt;
    • tømme søppel;
    • tømme batteriet
  2. la renne;
    helle
    Eksempel
    • tømme ut vannet;
    • tømme bensin på tanken;
    • tømme grus på veien

Faste uttrykk

  • tømme seg
    • kvitte seg med avføring eller urin
    • skjelle og smelle med alt en har på hjertet
Artikkelside

treg

adjektiv

Opphav

norrønt tregr, egentlig ‘fast, hard’

Betydning og bruk

  1. sen, langsom, som fungerer trått
    Eksempel
    • arbeidet går tregt;
    • treg fordøyelse, mage, avføring;
    • være treg i oppfattelsen – dum, sentenkt
  2. fys. i forbindelsen

Faste uttrykk

  • treg masse
    i fysikk: masse som ikke endrer sin bevegelse uten påvirkning fra en kraft utenfra
Artikkelside

skite

verb

Opphav

norrønt skíta

Betydning og bruk

ha avføring, drite

Faste uttrykk

  • skite i
    ikke bry seg om;
    gi blaffen i;
    drite i
    • det kan du skite i;
    • han kan bare skite i å legge seg opp i mine saker
Artikkelside

møkk 1

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt mykr

Betydning og bruk

  1. avføring fra dyr;
    fast dyregjødsel;
    Eksempel
    • kjøre møkk;
    • de spredde møkk på jordene
  2. Eksempel
    • det er møkk på gulvet
  3. Eksempel
    • billige plastleker er noe møkk

Faste uttrykk

  • som hakka møkk
    i store mengder
    • billettene gikk som hakka møkk;
    • boka solgte som hakka møkk
Artikkelside

mage 1, mave

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt magi

Betydning og bruk

  1. sekkformet utvidelse av fordøyelseskanalen;
    Eksempel
    • kua har fire mager
  2. fellesbetegnelse for magesekk og tarmkanal
    Eksempel
    • ha vondt i magen;
    • luft i magen
  3. avføring
    Eksempel
    • ha dårlig mage;
    • treg mage;
    • hard mage;
    • løs mage
  4. overkroppens forside mellom brystet og underlivet;
    Eksempel
    • ligge på magen;
    • mage og rygg;
    • gå med bar mage
  5. utbuling av magen (1, særlig på grunn av fedme eller graviditet;
    (stor) vom (2)
    Eksempel
    • begynne å få mage;
    • kvinner med barn i magen
  6. i overført betydning: område i mageregionen, der en synes å merke følelser som spenning, uro og lignende
    Eksempel
    • kjenne et sug i magen;
    • det kribler i magen;
    • det knøt seg i magen;
    • barn som går med en klump i magen og gruer seg til jul

Faste uttrykk

  • gå med en … i magen
    ha ambisjoner om å bli (det nevnte)
    • studenter som går med en gründer i magen
  • ha is i magen
    være kald og rolig i en kritisk situasjon;
    ikke miste fatningen;
    holde hodet kaldt
  • ha sommerfugler i magen
    ha kriblende følelse i magen på grunn av spenning;
    være nervøs
  • på tom mage
    uten å ha spist
    • arbeide på tom mage
Artikkelside

lort

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. ekskrementer fra dyr eller mennesker;
  2. Eksempel
    • vaske av seg lorten

Faste uttrykk

  • opp som en hjort og ned som en lort
    skrytende og selvsikker på forhånd og rådløs når det gjelder
Artikkelside

kabel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lavtysk kabel og fransk câble; fra latin capulum ‘reip, fangline’, av capere ‘ta’

Betydning og bruk

  1. kraftig trosse (1 av tau eller ståltråd;
  2. ledning for elektriske eller optiske signaler som er innkapslet i et isolerende hylster
  3. i overført betydning: (lang) klatt av avføring;
    bæsj, lort

Faste uttrykk

  • legge en kabel
    ha avføring;
    bæsje
Artikkelside

Nynorskordboka 33 oppslagsord

avføring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å tømme tarmane gjennom endetarmen
    Døme
    • ha avføring
  2. noko som er uttømt med avføring (1);
    Døme
    • ha laus avføring
Artikkelside

tømme

tømma

verb

Opphav

norrønt tǿma; av tom

Tyding og bruk

  1. fjerne innhaldet frå;
    gjere tom
    Døme
    • ho tømmer glaset;
    • han tømde kassa;
    • lagera er tømde;
    • tømme boss;
    • tømme batteriet
  2. la renne;
    helle
    Døme
    • tømme ut vatnet;
    • tømme mjølka over på flasker;
    • tømme gruslasset på vegen

Faste uttrykk

  • tømme seg
    • skilje seg med avføring eller urin
    • skjelle og smelle med alt ein har på hjartet
Artikkelside

skite 2

skita

verb

Opphav

norrønt skíta

Tyding og bruk

  1. ha avføring;
    • gå på dass for å skite

Faste uttrykk

  • skite i
    ikkje bry seg om;
    gje blaffen i;
    drite i
    • det kan du skite i;
    • du kan skite i å leggje deg opp i sakene mine
Artikkelside

møk, møkk

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt mykr

Tyding og bruk

  1. avføring frå dyr;
    fast dyregjødsel;
    Døme
    • køyre møk;
    • dei spreidde møk på jorda
  2. Døme
    • det er møk på golvet
  3. Døme
    • billige plastleiker er berre noko møk

Faste uttrykk

  • som hakka møk
    i store mengder
    • billettane gjekk som hakka møk;
    • boka selde som hakka møk
Artikkelside

mage 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt magi

Tyding og bruk

  1. sekkforma utviding av fordøyingskanalen;
    Døme
    • kua har fire magar
  2. samnemning for magesekk og tarmkanal
    Døme
    • ha vondt i magen;
    • luft i magen
  3. avføring
    Døme
    • ha dårleg mage;
    • treg mage;
    • hard mage;
    • laus mage
  4. forside av overkroppen mellom brystet og underlivet;
    Døme
    • liggje på magen;
    • mage og rygg;
    • gå med bar mage
  5. utbuling av magen (1, særleg på grunn av fedme eller graviditet;
    (stor) vom (2)
    Døme
    • ein gammal mann med mage;
    • ho har barn i magen
  6. i overført tyding: område i mageregionen der ein tykkjest merke kjensler som spenning, uro og liknande
    Døme
    • kjenne eit sug i magen;
    • det kriblar i magen;
    • det knytte seg i magen;
    • gå på skulen med ein vond klump i magen

Faste uttrykk

  • gå med ein … i magen
    ha ambisjonar om å bli (det nemnde)
    • gå med ein skodespelar i magen
  • ha is i magen
    vere kald og roleg i ein kritisk situasjon;
    ikkje miste fatninga;
    halde hovudet kaldt
  • ha sommarfuglar i magen
    ha ei kriblande kjensle i magen fordi ein er spent;
    vere nervøs
  • på tom mage
    utan å ha ete
    • arbeide på tom mage
Artikkelside

kabel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk kabel og fransk câble; frå latin capulum ‘reip’ av capere ‘ta’

Tyding og bruk

  1. kraftig trosse av tau eller ståltråd;
  2. leidning for elektriske eller optiske signal som er kapsla inn i eit isolerande hylster
  3. i overført tyding: (lang) klatt av avføring;
    drit, lort

Faste uttrykk

  • leggje ein kabel
    ha avføring;
    drite
Artikkelside

hard

adjektiv

Opphav

norrønt harðr

Tyding og bruk

  1. om stoff eller lekam: som ikkje så lett gjev etter for trykk;
    fast, tett, stiv, uelastisk;
    til skilnad frå blaut (2) og mjuk (1)
    Døme
    • hard som stein;
    • hardt metall;
    • hardt brød;
    • fjellbjørka er hard i veden;
    • ei hard seng;
    • ha hard avføring;
    • ein hard knute
  2. kraftig, intens, vanskeleg, slitsam
    Døme
    • eit hardt slag;
    • eit hardt åtak;
    • bli sett på ei hard prøve;
    • det er hard konkurranse om plassane;
    • oppussing er hardt arbeid;
    • få ein hard medfart;
    • harde tak
    • brukt som adverb
      • arbeide hardt;
      • støyte staven hardt mot golvet
  3. som ikkje tek omsyn til eller gjev etter for andre;
    streng, urokkeleg, stri, uvenleg
    Døme
    • ha eit hardt sinn;
    • motta hard kritikk;
    • han var hard med barna
    • brukt som adverb
      • le hardt og hånleg
  4. som i lita grad viser eller let seg påverke av kjensler;
    som toler mykje
    Døme
    • vere hard i hugen;
    • ei hard dame
  5. om kår, tilstand og liknande: tung, tøff, utfordrande
    Døme
    • harde kår;
    • ein hard lagnad;
    • harde vilkår;
    • det vart ein hard vinter
    • brukt som adverb
      • bli hardt prøvd;
      • vere hardt medteken av sjukdom;
      • sitje hardt i det
  6. som tydeleg bryt med ein annan tilstand;
    skarp
    Døme
    • ein hard sving;
    • dei nye retningslinjene står i hard kontrast til dei gamle

Faste uttrykk

  • den harde kjernen
    dei mest sentrale personane i lag, parti eller liknande
  • ei hard nøtt å knekkje
    ei vanskeleg oppgåve
  • gjere seg hard
    (førebu seg på å) stå imot noko farleg, vanskeleg eller ubehageleg
  • gå hardt for seg
    gå føre seg på ein hardhendt måte
  • gå hardt ut
    kome med sterk kritikk
    • dei gjekk hardt ut etter etter å ha sett seg leie på vedtaket;
    • partiet gjekk hardt ut mot forslaget
  • halde hardt
    vere vanskeleg;
    lykkast berre så vidt
    • det skal halde hardt å bli ferdig før fristen
  • hard valuta
    • sterkt etterspurd valuta
    • noko som er ettertrakta
      • brennevin var hard valuta under krigen
  • harde bod
    vanskelege tilhøve
    • der var harde bod i trettiåra
  • harde konsonantar
    ustemde konsonantar;
    til skilnad frå blaute konsonantar
    • p, t og k er harde konsonantar
  • harde trafikantar
    bilistar;
    til skilnad frå mjuke trafikantar
  • hardt vatn
    kalkhaldig vatn
  • i hardt vêr
    i vanskar på grunn av press, åtak eller liknande
    • oppdrettsnæringa er i hardt vêr;
    • ho har vore i hardt vêr etter publiseringa på Facebook
  • med hard hand
    på ein brutal måte
    • uvedkomande vart jaga bort med hard hand
  • på/for harde livet
    så fort eller mykje ein kan;
    alt ein orkar;
    av all makt
    • dei trente på harde livet før konkurransen;
    • vi jobbar for harde livet
  • setje hardt mot hardt
    svare på åtak eller liknande med like harde middel som motstandaren;
    gje att med same mynt
  • ta hardt i
Artikkelside

gjere

gjera

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt gera, gøra

Tyding og bruk

  1. framkalle, få til;
    arbeide (til), lage, produsere, skape
    Døme
    • gjere eit vers;
    • stolar og bord er gjorde av tre;
    • dei har gjort ein god jobb;
    • det er godt gjort;
    • øving gjer meister;
    • gjere opp varme;
    • gjere ein tabbe;
    • gjere ein dårleg figur;
    • gjere eit godt inntrykk;
    • gjere det godt;
    • gjere ende på noko;
    • gjere seg opp ei meining om noko;
    • desse bøkene gjorde han til ein kjend forfattar;
    • ho ville gjere det sjølv
  2. setje i verk;
    utføre, utrette
    Døme
    • gjere noko for nokon;
    • gjere nokon ei teneste;
    • gjere godt arbeid;
    • gjere ei reise;
    • gjere eit forsøk;
    • gjere leksene;
    • gjere opp rekneskapen;
    • gjere sitt beste;
    • gjere seg umak med noko;
    • gjere krav på noko;
    • gjere bruk av noko;
    • kva skal ein gjere med det?
    • gjort er gjort;
    • lettare sagt enn gjort
  3. drive med;
    sysle med
    Døme
    • ha mykje å gjere;
    • ikkje ha noko anna å gjere;
    • kva gjer du for tida?
  4. få til å bli
    Døme
    • gjere det lettare for komande generasjonar;
    • gjere nokon glad;
    • dette gjer godt;
    • gjere noko godt att;
    • gjere seg interessant;
    • gjere seg kjend med noko;
    • gjere alvor av noko;
    • kjærleik gjer blind;
    • gjere reint;
    • gjere det slutt;
    • gjere nokon merksam på noko;
    • gjere seg klar;
    • gjere seg nytte av noko
  5. bere seg åt;
    te seg;
    handle
    Døme
    • gjere nokon imot;
    • gjere vel imot nokon;
    • det gjer du rett i;
    • gjer som eg seier!
  6. ha å seie
    Døme
    • dette gjer ingen ting frå eller til;
    • det gjer sitt;
    • kva gjer vel det?
  7. fare over, sjå ferdig
    Døme
    • gjere Paris på tre dagar
  8. ha eller oppnå (av fart)
    Døme
    • skipet gjer stor fart
  9. med avføring som underforstått objekt: skite (2
    Døme
    • gjere på seg;
    • gjere i buksa;
    • gjere seg ut
  10. brukt i staden for eit anna verb eller for å forsterke ei utsegn
    Døme
    • sit du bra? Ja, det gjer eg;
    • drikke gjer han støtt;
    • snakke kan de gjere seinare

Faste uttrykk

  • få med noko/nokon å gjere
    • få skjenn eller straff av nokon
      • kjem han igjen, skal han få med meg å gjere
    • få kontakt med eller blir kjent med noko eller nokon
      • eit yrke der ein får med mange menneske å gjere
  • gjer så vel
    ver så god
  • gjer vel
    brukt for å be om eller oppmode om noko
    • gjer vel å sende meg boka!
    • gjer vel og sit!
  • gjere av
    plassere
    • dei veit ikkje kor dei skal gjere av seg;
    • kor har du gjort av pengane?
  • gjere det av med
    • øydeleggje
      • den sterke vinden har gjort det av med låven
    • drepe
      • han ville gjere det av med reven og henta rifla
  • gjere etter
    herme, kopiere
    • ho lærde ved å sjå på og gjere etter
  • gjere greie for
    klargjere, forklare
    • dette skal dei gjere greie for
  • gjere lite av seg
    vere anonym
    • han har gjort lite av seg på Stortinget
  • gjere med barn
    gjere gravid
  • gjere nokon noko
    skade nokon
    • eg har ikkje tenkt å gjere deg noko
  • gjere om
    endre
    • gjere om vedtaket;
    • gjere om lokala til kontor
  • gjere opp fisk
    sløye fisk
  • gjere opp for seg
    betale det ein skylder
  • gjere opp med
    • få ende på eit (økonomisk) tvistemål
      • gjere opp med banken
    • hemne seg på
      • få tak i han, eg skal gjere opp med han!
    • forsone seg med
      • gjere opp med fortida
  • gjere seg
    gjere betre eller venare;
    ta seg ut;
    setje ein spiss på
    • litt lauk i sausen gjer seg;
    • det gjer seg med litt song;
    • blomane gjer seg der i kroken
  • gjere seg noko
    bli skadd eller plaga
    • har ho gjort seg noko?
  • gjere seg sjølv
    vere lett
    • ingenting gjer seg sjølv
  • gjere seg til
    skape seg;
    lage grimasar
    • dei tok til å smiske og gjere seg til
  • gjere som om
    te seg som;
    låst
    • han gjorde som om han ikkje forstod
  • gjere store auge
    sperre auga opp av undring
  • gjere åt
    • skade, tyne
      • han gjorde åt seg
    • lækje (ein sjukdom, særleg med magiske råder);
      trolle
      • gjere åt for ei sykje
  • ha med noko/nokon å gjere
    • vere i hopehav med;
      halde på med
      • ha mykje med kvarandre å gjere
    • kome ved;
      angå
      • kva har dette med saka å gjere?
  • la seg gjere
    vere mogleg
    • han vonar det lèt seg gjere å skaffe opplysningar
  • mindre kan ikkje gjere det
    det er nok;
    det greier seg
    • det var sølv denne gongen, mindre kan ikkje gjere det
  • om å gjere
    viktig
    • det er lite om å gjere
Artikkelside

drite 2

drita

verb

Opphav

norrønt dríta

Tyding og bruk

Faste uttrykk

  • drite i
    ikkje bry seg om;
    gje blaffen i
    • eg drit i om det ikkje blir perfekt;
    • kan vi ikkje berre drite i heile greia?
  • drite på draget
    gjere ein feil eller tabbe (1
    • i ettertid såg dei at dei hadde drite på draget;
    • denne gongen har han verkeleg drite på draget
  • drite seg ut
    gjere det dårleg;
    dumme seg ut
    • vere redd for å drite seg ut;
    • det må vere lov å drite seg ut av og til
  • drite ut
    latterleggjere
    • drite ut motstandaren
Artikkelside

drit 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt drit nøytrum, av drítr ‘skit, skam’; av drite (2

Tyding og bruk

  1. avføring (2) eller ekskrement frå menneske eller dyr;
    Døme
    • moke driten i fjøset
  2. noko som er umoralsk eller uynskt
    Døme
    • det finst så mykje drit på internett
  3. noko som er skite;
    Døme
    • støv og drit på golvet
  4. person som har gjort noko gale, og som ein ikkje liker;
    Døme
    • ho er ein drit

Faste uttrykk

  • ikkje ein drit
    ikkje i det heile teke;
    ikkje nokon ting;
    ingenting (2
    • eg ser ikkje ein drit
  • kaste drit på
    snakke fornærmande eller nedsetjande om eller til
    • kaste drit på motstandaren
  • noko drit
    noko negativt eller uynskt;
    herk (1)
    • for noko drit!
    • tap er noko drit!
    • dette vêret er noko drit!
  • slengje drit
    snakke fornærmande eller nedsetjande
    • dei sit berre og slengjer drit;
    • dei slengde drit til læraren;
    • ingen skal få slengje drit om far min!
Artikkelside
Side 1 av 4