Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 63 oppslagsord

langobard

substantiv hankjønn

Opphav

av mellomalderlatin langobardus, longobardus ‘langskjegga’, jamfør norrønt langbarðr ‘langskjegg’; jamfør lombard

Tyding og bruk

person av germansk stamme som busette seg i Nord-Italia i folkevandringstida
Artikkelside

kalott

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk , diminutiv av cale, samanheng med écale ‘skolm, skal’; opphavleg germansk

Tyding og bruk

  1. tettsitjande, skålforma lue utan brem
  2. noko som liknar ein kalott (1);
    del av kuleflate
Artikkelside

normannar

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå germansk; same opphav som nordmann

Tyding og bruk

  1. nordisk viking som herja i Vest-Europa, særleg i Frankrike (og busette seg der)
  2. etterkomar etter nordiske vikingar i Normandie
Artikkelside

matros

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom nederlandsk, frå gammalfransk matenot, av germansk; jamfør norrønt mǫtunautr ‘mann som ein har mat i lag med’

Tyding og bruk

  1. fullt utdanna dekksmann i handelsflåten
  2. meinig dekksmann i Sjøforsvaret
Artikkelside

kreolspråk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

språk som har utvikla seg frå eit pidginspråk, og som har vorte morsmål for ei gruppe menneske; jamfør lingua franca og pidgin;
Døme
  • kreolspråka i Vestindia;
  • mange kreolspråk har ord av germansk og romansk opphav
Artikkelside

kimbrar

substantiv hankjønn

Opphav

av latin cimber

Tyding og bruk

i oldtida: person frå eit germansk folkeslag, truleg frå Jylland
Artikkelside

herr 1

substantiv hankjønn

Opphav

av germansk rot med tyding ‘vere stiv’

Tyding og bruk

Døme
  • det var både sprett og herr i dansarane
Artikkelside

herold

substantiv hankjønn

Opphav

av gammalfransk heralt, av mellomalderlatin heraldus; opphavleg frå germansk ‘ein som rår over ein hær’

Tyding og bruk

  1. i riddartida: embetsmann ved eit hoff som mellom anna hadde som oppgåve å vere bodberar, leie turneringar, kjenne merka og genealogien til dei adelege ættene og granske skjoldmerka i turneringane;
    jamfør heraldikk
  2. om eldre forhold: offisiell utropar av meldingar frå styresmaktene
  3. speaker (2), til dømes ved idrettsstemne
Artikkelside

heilag

adjektiv

Opphav

norrønt heilagr, opphavleg av eit germansk substantiv haila ‘lykke’, jamfør norrønt heill; samanheng med heil (1

Tyding og bruk

  1. som er knytt eller vigd til eller står nær guddomen;
    som er føremål for religiøs vørdnad eller dyrking;
    opphøgd over alt verdsleg;
    Døme
    • heilage Gud;
    • Den heilage ande;
    • den heilage skrifta;
    • heilage bøker;
    • heilage kyr;
    • Olav den heilage;
    • den heilage Birgitta;
    • stå på heilag grunn;
    • få sjå det heilage landet
  2. verdifull, dyrebar, umisseleg
    Døme
    • eit heilagt minne
  3. Døme
    • det er mi heilage overtyding
    • brukt som adverb
      • love noko dyrt og heilagt
  4. Døme
    • i heilag vreide

Faste uttrykk

  • det aller heilagaste
    • det inste rommet i Salomos tempel i Jerusalem, der paktas ark stod
    • rom med det mest verdifulle;
      bestestova, kontoret til sjefen eller liknande
      • bli med inn i det aller heilagaste
  • halde heilag
    vie til gudsdyrking;
    syne audmykt framfor
    • halde kviledagen heilag
  • heilag krig
    krig som blir ført av religiøse grunnar
    • kalifen erklærte heilag krig mot dei vantru
Artikkelside

gotisk 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

utdøydd germansk språk
Døme
  • Wulfilas bibelomsetjing på gotisk
Artikkelside
Side 2 av 7