Avansert søk

Nynorskordboka 270 oppslagsord

styre 2

styra

verb

Opphav

norrønt stýra, i tyding 5 innverknad frå I styr

Tyding og bruk

føre (4, leie (3;
dirigere, regulere
Døme
- styre eit skip;
- styre stega sine;
- styre samfunnsutviklinga;
- styre til lands;
- styre unna dei verste hola i vegen;
- styre unna vanskane
- perfektum partisipp:
  elektronisk styrt bensininnsprøyting
herske, regjere, rå (6
Døme
- styre rike og land;
- styre huset for ein
- leie (3
  styre verksemda med fast hand
- i grammatikk: ta attåt seg, krevje ei viss form av eit tilknytt ord
  til styrer genitiv i norrønt
stagge (2, tøyme;
ha under kontroll
Døme
- styre sinnet sitt;
- no må du prøve å styre deg
halde ei viss lei;
stemne (3, 1)
Døme
- båten styrte utover
gjere bråk, vere uroleg;
ståke
Døme
- styre og ståke
- leike (2
  ungane styrte seg på låven

Faste uttrykk

styre med
ordne eller stelle med

styre 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt stýri

Tyding og bruk

hjelpemiddel, særleg handtak, til å styre (2, 1) med
Døme
- plogstyre;
- sykkelstyre;
- sitje ved styret;
- lyde styret – gå, svinge etter som ein svingar styret
det å styre (II,1 og særleg 2);
måte å styre (II,1 og særleg 2) på;
leiing (1, makt
Døme
- hardstyre;
- sjølvstyre;
- vanstyre;
- kongen sat med styret i landet i 20 år;
- ha demokratisk styre
nemnd, utval, komité, forsamling som styrer noko
Døme
- bystyre;
- kommunestyre;
- skulestyre;
- styret for ein bank, eit lag;
- sitje i styret

styren 2

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

bråkete, uroleg, vill

Døme

vere heilt styren;
slå seg styren

halde seg i skinnet

Tyding og bruk

kontrollere kjenslene sine;

styre seg, beherske seg;

Sjå: skinn

skinn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skinn

Tyding og bruk

ytre dekke på dyre- eller menneskekropp, med eller utan hår, fjør eller liknande;
hud (1)
Døme
- flåtten har bite seg fast i skinnet;
- sauen vart klypt ned til skinnet;
- steikje fisken med skinnet på
- - fiskeskinn
  - minkskinn
  - reveskinn
  - saueskinn
flådd og preparert hud av dyr, med eller utan hår, fjør eller liknande;
hud (2), pels (1), lêr
Døme
- hanskar av ekte skinn;
- han var kledd i skinn frå topp til tå;
- bøker bundne i skinn
hinne, skal eller hud på bær, frukt og liknande;
hinne og liknande på mat
Døme
- flå skinnet av ein kokt tomat;
- han fjerna skinnet frå pølsa
gammalt, men uthaldande, menneske eller dyr
Døme
- han er eit seigt skinn;
- det gamle skinnet krekte seg til postkassa kvar dag;
- stakkars skinnet, bur heilt åleine

Faste uttrykk

berre skinn og bein
veldig tynn;
radmager
han var berre skinn og bein og kunne knapt stå på føtene
gå ut av sitt gode skinn
miste sjølvtøyminga;
bli veldig sint
halde seg i skinnet
kontrollere kjenslene sine;
styre seg, beherske seg
i sinn og skinn
tvers igjennom;
fullstendig, totalt
ikkje selje skinnet før bjørnen er skoten
ikkje rekne for visst noko ein ikkje har
redde skinnet
berge seg
ribbe/flå til skinnet
ta alt frå nokon;
røve, plyndre
ho vart ribba til skinnet av eksen;
turistane blir flådd til skinnet
som eit piska skinn
på ein travel eller heseblesande måte
springe som eit piska skinn;
ho stressa rundt som eit piska skinn
våge skinnet
gjere noko som er risikabelt;
tore å ta ein risiko
våt til skinnet
våt heilt gjennom kleda;
gjennomvåt

rikje, rike 2

rikja, rika

verb

Opphav

norrønt ríkja ‘herske, styre’

Tyding og bruk

styre (2, rå (6
Døme
- rå og rikje
gjere rikare

Faste uttrykk

rikje opp
- auke metallinnhaldet i malm gjennom å fjerne delar med lite metall
- gje uran eit høgare innhald av isotopen (1 ²³⁵U jamført med naturleg uran, slik at uranen mellom anna kan brukast i kjernekraft eller til framstilling av atomvåpen;
  jamfør opprikt uran

tre saman

Tyding og bruk

om styre, utval eller liknande: møtast og utøve sin funksjon;

Sjå: tre

Døme

Stortinget trer saman i oktober

tre 3

verb

Opphav

av lågtysk treden; av same rot som trø (

Tyding og bruk

gå med eitt eller nokre få steg;
trø (3, 1), trå (3, stige (2, 1)
Døme
- tre fram i lyset;
- tre ut av rommet;
- han bad dei tre inn i stova
bli verksam i;
byrje i
Døme
- snart trer ho inn i stillinga;
- forskrifta trer i funksjon på nyåret
kome eller bli brukt i staden for
Døme
- tre i staden for nokon

Faste uttrykk

tre attende
seie frå seg;
trekkje seg
leiaren trer attende før neste møte
tre av
i militæret: løys opp og forlat geleddet
tre av!
kan eg få tre av, kaptein?
tre fram
- stige fram
  tre fram frå dei bakre rekkjene
- kome til syne;
  syne seg
  det trer etter kvart fram eit tydeleg mønster
tre/trå i kraft
ta til å gjelde;
bli sett i verk
lova trer i kraft 1. januar;
forbodet har allereie trådd i kraft
tre inn
- gå inn
  tre inn i rommet
- i militæret: gå bort frå geleddet og inn i forlegninga
tre saman
om styre, utval eller liknande: møtast og utøve sin funksjon
Stortinget trer saman i oktober
tre støttande til
hjelpe til
barna tredde støttande til då mora vart sjuk
tre ut
- gå ut
  tre ut av skuggen
- trekkje seg
  tre ut av styret
tre ut av kraft
slutte å gjelde
lova trer ut av kraft over nyttår

stagge seg

Tyding og bruk

leggje band på seg;

styre seg;

Sjå: stagge

Døme

når eg ser ostepop, klarer eg ikkje stagge meg

stagge 2

stagga

verb

Opphav

samanheng med stogge

Tyding og bruk

stanse, stogge;
hindre
Døme
- ho stagga inntrengjarane;
- stagge gråten
roe ned, døyve (1);
få til å stilne
Døme
- stagge eit skrikande barn;
- han var ikkje til å stagge

Faste uttrykk

stagge seg
leggje band på seg;
styre seg
når eg ser ostepop, klarer eg ikkje stagge meg

Side 1 av 27

Resultat per side: