Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 89 oppslagsord

tilfeldigvis

adverb

Opphav

jamfør tilfelle og -vis (1)

Tyding og bruk

ved eit tilfelle (2)
Døme
  • tilfeldigvis var eg til stades
Artikkelside

tilfeldig

adjektiv

Opphav

frå tysk zufällig; jamfør tilfelle

Tyding og bruk

  1. som ikkje er fast eller regelbunden;
    som hender ved eit tilfelle
    Døme
    • få seg eit tilfeldig arbeid
  2. som går føre seg på måfå;
    planlaus, som det fell seg, vilkårleg
    Døme
    • eit tilfeldig valt døme

Faste uttrykk

  • tilfeldig utval
    der alle (ting el. personar) har like store sjansar til å bli med
Artikkelside

tilfall

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tilfall; jamfør tysk Zufall

Tyding og bruk

noko som hender, omstende, tilfelle
Artikkelside

tenkje, tenke

tenkja, tenka

verb

Opphav

av norrønt þekkja med påverknad frå lågtysk denken; seint norrønt þenkja ‘ha plan om, etle’

Tyding og bruk

  1. binde saman førestillingar til tankar, ordne tankar (for å klargjere, greie ut noko), drive tankeverksemd;
    Døme
    • tenkje klart, logisk;
    • tenkje seg (til) resten;
    • tenkje ut ei løysing;
    • tenkje før ein taler;
    • sitje og tenkje – grunde, gruble;
    • eg har tenkt og tenkt på det
  2. rette medvitet, tankeverksemda mot noko;
    Døme
    • det ein ikkje kan få, nyttar det lite å tenkje på;
    • retten til å tenkje fritt;
    • tenkje bakover, framover i tida;
    • tenkje tilbake, tenkje på gamle dagar – minnast;
    • tenkje seg tilbake til fortida;
    • tenkje seg om;
    • tenkje gjennom saka
  3. (få seg til å) tru, gå ut frå, rekne med, vente, halde for rimeleg;
    førestille seg, rekne som mogleg
    Døme
    • mistenkje;
    • ei tenkt verd;
    • gå ut frå ein tenkt situasjon;
    • eit tenkt tilfelle;
    • eg tenkjer det går bra;
    • nemnda tenkjer seg at styret blir delt;
    • dette hadde du aldri tenkt!
    • tenkte eg (meg) det ikkje! – var det ikkje det eg trudde;
    • eg tenkjer å bli ferdig snart;
    • ho kan tenkje seg (å ta) jobben
    • i uttrykk:
      • kan det tenkjast at du kjem likevel?
    • i presens partisipp i uttrykk:
      • vere tenkjande til – vere truande til
    • brukt til å framheve, streke under noko:
      • tenk at du har vorte så stor!
      • tenk om du datt ned?
  4. rå seg til, ha i sinne, ha som plan, etle (1)
    Døme
    • kva har du tenkt å gjere?
    • tenkje på å gå;
    • som tenkt, så gjort;
    • kva tenkjer du på no?
  5. Døme
    • pengane var tenkte til bil
  6. ha omsorg eller tanke for
    Døme
    • ikkje tenk på meg

Faste uttrykk

  • kunne tenkjast
    vere mogleg
  • tenkjande menneske
    menneske som har sjølvstendig meining el. er prega av forståing og vidsyn
  • tenkje etter
    samle tankane
  • tenkje om att
    revurdere meininga si, tru om att
  • tenkje på
    grunde over (noko), ha i tankane
  • tenkje sitt
    tenkje det ein vil; ha ei (avvikande) oppfatning
  • tenkje ut
    finne fram til (noko) ved tankeverksemd
Artikkelside

sær 1

adjektiv

Opphav

norrønt sér eigenleg ‘for seg, særskild’, dativ av refleksivt pronomen 3. person

Tyding og bruk

  1. som merkjer seg ut;
    • det var eit sært tilfelle;
    • ha sære meiningar;
    • vere sær av seg
  2. for seg sjølv, særskilt, utskilt
    • eg kan ikkje få det sær;
    • leggje noko sær
Artikkelside

symptom

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘tilfelle’

Tyding og bruk

kjennemerke, særleg på sjukdom
Døme
  • ha, vise typiske symptom på vasskoppar;
  • skryt er ofte eit symptom på at ein er utrygg
Artikkelside

slumpe

slumpa

verb

Opphav

frå lågtysk; tysk

Tyding og bruk

  1. gjere noko på slump
    Døme
    • slumpe i veg;
    • slumpe på vekta
  2. kome, nå ved eit tilfelle
    Døme
    • det kan vel slumpe at vi møtest
  3. falle i vatnet med eit plask

Faste uttrykk

  • slumpe fram med
    buse ut med (noko), tale tankelaust
  • slumpe til
    hende, bere til tilfeldig
Artikkelside

slump

substantiv hankjønn

Opphav

av slumpe

Tyding og bruk

  1. tilfelle, (heldig) treff
    Døme
    • det var reine slumpen at eg fann det att
  2. (god) del;
    Døme
    • tene ein (god) slump pengar
  3. Døme
    • kjøpe slumpen;
    • drikke slumpane

Faste uttrykk

  • på slump
    på det uvisse, på måfå
Artikkelside

råm

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ramme (3

Tyding og bruk

Faste uttrykk

  • på eit råm
    på slump
Artikkelside

samantreff

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

det å råkast eller samlast ved eit tilfelle
Døme
  • det var retteleg eit sjeldan samantreff
Artikkelside
Side 7 av 9