Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 89 oppslagsord

vilje 2

vilja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt vilja

Tyding og bruk

i tyding 1 sjølvstendig v, i tyding 2–5 hjelpev:
  1. ynskje, ha hug til;
    krevje (med underforstått infinitiv)
    Døme
    • korkje kunne eller vilje
    • ordtøke:
      • korleis du vil, vil eg tvert imot;
      • folket vil fridom;
      • ho ville at du skulle kome;
      • at nokon vil seg så vondt!
      • kva vil du her?
      • vilje nokon til livs;
      • vilje av garde, heim, ut;
      • vilje forbi;
      • vilje fram i verda
    • perfektum partisipp:
      • det var vilja verk;
      • vilja drap – viljedrap
  2. med infinitiv etter: ynskje, ha hug til, krevje
    Døme
    • eg vil ha mat;
    • alltid vilje vere best;
    • kva vil du gjere no?
    • eg vil i det lengste tru det
    • om ting:
      • klokka vil ikkje gå
  3. om (fram)tid: kome til å (bli eller gjere noko)
    Døme
    • det vil snart syne seg;
    • dei gamle utgåvene vil ikkje kunne brukast i lag med den nye;
    • dei vil eingong angre det
  4. i preteritum om tenkte tilfelle:
    Døme
    • det ville vere godt om han kom;
    • kva ville du (ha) gjort?
    • i ynskjande utrop:
      • gjev dei ville reise!
  5. med avbleikt tyding
    Døme
    • det vil helst gå godt;
    • eg vil tru at du kjem;
    • det vil seie – sjå seie (5)
Artikkelside

utskeiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å skeie ut;
tilfelle av moralsk forfall;
råflott påkostnad
Døme
  • tillate seg visse utskeiingar på lønningsdagen
Artikkelside

unnatakstilfelle, unntakstilfelle

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tilfelle utanom det vanlege;
sjeldsynt tilfelle;
Døme
  • berre i unnatakstilfelle kan ein gjere dette
Artikkelside

unnatak, unntak

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

noko som skil seg frå det vanlege, eller som ikkje blir rekna med;
avvikande tilfelle, fråvik;
Døme
  • gjere unnatak frå regelen;
  • dei streikande gjer unnatak for sjukehusa;
  • slik framferd er helst eit unnatak;
  • alle kom, utan unnatak;
  • med unnatak av nokre skrammer gjekk alt bra
Artikkelside

unikum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

unikt tilfelle;
noko eineståande
Døme
  • ho er eit unikum av ein pedagog
Artikkelside

unik

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin ‘einaste’ av unus ‘ein’

Tyding og bruk

Døme
  • eit unikt tilfelle, døme;
  • ei unik samling
Artikkelside

ugras

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. plante(r) som veks der ein ikkje ynskjer, særleg blant kulturvekstar
    Døme
    • ugraset kveke
    • særleg kollektivt:
      • det er så mykje ugras i åkeren;
      • luke (bort) ugras;
      • tyne ugras
  2. uvedkomande, mindreverdig innslag
    Døme
    • språkleg ugras – (tilfelle av) dårleg el. gale språk
Artikkelside

tvilstilfelle

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tilfelle der det er tvil om kva som er best eller rettast (å gjere)
Døme
  • i tvilstilfelle blir saka avgjord i plenum
Artikkelside

trygding

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. ordning der ein person (trygdingstakar) betaler inn regelfaste summar (trygdingspremie) til ein institusjon (trygdelag) mot å få ei avtalt utbetaling som vederlag i visse framtidige tilfelle (til dømes ved skade, ulykke, dødsfall, alderdom eller anna);
    • ansvarstrygding;
    • branntrygding;
    • livstrygding;
    • ulykkestrygding;
    • trygding av innbu;
    • teikne ei trygding
    • få utbetalt trygdinga
Artikkelside

treff

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av treffe

Tyding og bruk

  1. det å treffe (2)
    Døme
    • ho skaut og det vart treff
  2. tilfeldig møte;
    Døme
    • møtast ved eit merkeleg treff
  3. det å møtast, treffast;
    Døme
    • ungdomstreff;
    • reise på treff
Artikkelside
Side 6 av 9