Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
31 treff

Bokmålsordboka 15 oppslagsord

være på fornavn med

Betydning og bruk

være dus med;
Eksempel
  • kollegaene er på fornavn med hverandre
Artikkelside

sus

substantiv hankjønn eller intetkjønn

Opphav

av suse

Betydning og bruk

  1. susende, brusende lyd;
    Eksempel
    • sus av vind i trærne;
    • høre suset fra elva
  2. Eksempel
    • det ble ikke den helt store susen over arrangementet

Faste uttrykk

  • gjøre susen
    gjøre at noe går bra;
    være årsak til suksessen
    • portvin i sausen gjør susen
  • historisk/historiens sus
    stemning av noe opphøyd fra eldre tider eller noe som skjer nå, som vil få plass i historien
    • et hotell med historisk sus;
    • det er historiens sus over det som skjer nå
  • sus i serken
    fart og liv
    • korpset lagde sus i serken på 17. mai
  • sus og dus
    munter selskapelighet;
    turing, festing
    • han levde i sus og dus
Artikkelside

mild

adjektiv

Opphav

norrønt mildr

Betydning og bruk

  1. som ikke er skarp eller sterk i smak, lukt eller opplevelse;
    behagelig;
    Eksempel
    • osten har en mild smak;
    • mild og hudvennlig såpe;
    • et mildt vaskemiddel som er skånsomt for gulvene;
    • et mildt lys
  2. med moderat kraft eller intensitet;
    Eksempel
    • en mild forkjølelse;
    • et mildt, men bestemt, press;
    • bivirkningene var ganske milde
    • brukt som adverb
      • for å si det mildt var forklaringen lite sannsynlig;
      • du ser mildt sagt trøtt ut
  3. godlynt, vennlig, varsom
    Eksempel
    • være mild i blikket;
    • en mild stemme;
    • bestefar ble straks mildere stemt da barnebarnet løp mot ham
  4. som ikke er svært streng;
    nådig, overbærende
    Eksempel
    • en mild dom;
    • de fikk mild kritikk;
    • et forsøk straffes mildere enn en fullbyrdet forbrytelse
  5. om vær og klima: som ikke er kaldt, men heller ikke særlig varmt
    Eksempel
    • mildt vær;
    • en mild vinter;
    • det er mildt i dag
  6. brukt i utrop
    Eksempel
    • du milde moses!
    • milde måne!
  7. gavmild, raus (2, 1), sjenerøs
    Eksempel
    • milde stiftelser

Faste uttrykk

  • milde gaver
    rause gaver (til veldedige formål)
    • milde gaver fra pengesterke velgjørere
Artikkelside

fornavn

substantiv intetkjønn

Opphav

av for- (1

Betydning og bruk

første del av et fullt navn;
Eksempel
  • ha to fornavn;
  • hva heter du til fornavn?

Faste uttrykk

  • bare fornavnet
    ikke fullt ut beskrivende;
    mildt sagt, for svak uttrykksmåte
    • kaos er bare fornavnet på det virvaret som oppstod
  • være på fornavn med
    være dus med;
    kjenne (2, 1)
    • kollegaene er på fornavn med hverandre
Artikkelside

dus 1

substantiv ubøyelig

Opphav

beslektet med duse (1

Faste uttrykk

  • sus og dus
    munter selskapelighet;
    turing, festing
    • han levde i sus og dus
Artikkelside

suse

verb

Opphav

lydord

Betydning og bruk

  1. lage svakt brusende, hvesende lyd
    Eksempel
    • det suser og blåser;
    • fossen suste og bruste;
    • kjelen stod og suste på ovnen;
    • det suste for ørene
    • brukt som adjektiv:
      • en susende lyd
  2. fare raskt
    Eksempel
    • bilene suste forbi;
    • snøballene suste gjennom lufta;
    • det gikk så det suste
    • brukt som adjektiv:
      • komme i susende fart
  3. leve i sus og dus;
    svire
    Eksempel
    • suse og drikke
Artikkelside

sus og dus

Betydning og bruk

munter selskapelighet;
turing, festing;
Sjå: dus, sus
Eksempel
  • han levde i sus og dus
Artikkelside

dus 3

adjektiv

Opphav

av du; påvirket av dus (1

Betydning og bruk

  1. som tiltaler hverandre med den uformelle tiltaleformen ‘du’ (i stedet for ‘De’);
    til forskjell fra dis (3
  2. vant med;
    fortrolig med
    Eksempel
    • hun var dus med ballen;
    • folk skal bli dus med euroen;
    • han er dus med kjendisene
Artikkelside

døs

substantiv hankjønn

Opphav

fra lavtysk; beslektet med dus (2

Betydning og bruk

søvnlignende tilstand med svekket bevissthet
Eksempel
  • ligge i en døs;
  • gå som i en døs
Artikkelside

dis 3

adjektiv

Opphav

av De, etter mønster av dus (3

Betydning og bruk

som tiltaler hverandre med den høflige tiltaleformen ‘De’ (i stedet for ‘du’);
til forskjell fra dus (3
Eksempel
  • de hadde kjent hverandre en stund, men var fremdeles dis
Artikkelside

Nynorskordboka 16 oppslagsord

sus

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av suse

Tyding og bruk

  1. susande lyd;
    Døme
    • høyre susen frå elva
  2. Døme
    • det vart ikkje den heilt store susen over festen

Faste uttrykk

  • gjere susen
    gjere at noko går bra;
    vere årsak til suksess
    • det gode samarbeidet gjer susen
  • historisk sus
    dåm av noko opphøgd frå eldre tid eller noko som skjer no, som vil få plass i historia
    • det er eit historisk sus over samarbeidet som no tek form
  • sus av soge
    dåm av noko opphøgd frå eldre tid
    • det er ein sus av soge over denne plassen
  • sus i serken
    fart og liv
    • det blir fest og sus i serken
  • sus og dus
    munter hyggje;
    turing, festing
    • leve i sus og dus
Artikkelside

mild

adjektiv

Opphav

norrønt mildr

Tyding og bruk

  1. som ikkje er skarp eller sterk i smak, lukt eller oppleving;
    behageleg;
    Døme
    • suppa er mild og rund i smaken;
    • ei såpe med mild lukt;
    • eit mildt vaskemiddel;
    • eit mildt lys
  2. med moderat kraft eller intensitet;
    Døme
    • symptoma var milde;
    • tablettane gjev berre milde biverknader
    • brukt som adverb
      • dette var overraskande, for å seie det mildt;
      • du ser mildt sagt trøytt ut
  3. godlynt, venleg, varsam
    Døme
    • vere mild i blikket;
    • han snakka med mild stemme
  4. skånsam, overberande, ikkje streng
    Døme
    • ein mild dom;
    • ho styrte med mild, men bestemt hand
  5. om vêr, klima: som ikkje er kaldt, men heller ikkje særleg varmt
    Døme
    • mildt vêr;
    • ein mild vind
  6. brukt i utrop
    Døme
    • du milde himmel!
    • milde moses!
    • milde måne!
  7. gjevmild, rundhanda, raus (2, 1)
    Døme
    • donasjon frå ei mild stifting

Faste uttrykk

  • milde gåver
    rause gåver (til velgjerdsføremål)
    • vere avhengig av milde gåver frå private
Artikkelside

førenamn, fornamn

substantiv inkjekjønn

Opphav

av for- (1

Tyding og bruk

første del av eit fullt namn;
Døme
  • førenamn og etternamn;
  • kva heiter du til førenamn?

Faste uttrykk

  • berre førenamnet
    ikkje fullt ut skildrande, mildt sagt;
    for svak uttrykksmåte
    • kaos er berre førenamnet på det virvaret eg snakkar om
  • vere på førenamn med
    vere dus med;
    kjenne
    • dei er på førenamn med dei fleste
Artikkelside

dus 1

substantiv ubøyeleg

Opphav

samanheng med duse (1

Faste uttrykk

  • sus og dus
    munter hyggje;
    turing, festing
    • leve i sus og dus
Artikkelside

suse

susa

verb

Opphav

lydord

Tyding og bruk

  1. lage ein veikt brusande eller kvesande lyd
    Døme
    • det suser og blæs;
    • fossen suste og brusa;
    • kjelen stod og suste på omnen;
    • det suste for øyra
    • brukt som adjektiv:
      • ein susande lyd
  2. fare snøgt
    Døme
    • bilane suser forbi;
    • snøballane suste gjennom lufta;
    • det gjekk så det suste
    • brukt som adjektiv:
      • kome i susande fart
  3. leve i sus og dus;
    Døme
    • suse og drikke
Artikkelside

sus og dus

Tyding og bruk

munter hyggje;
turing, festing;
Sjå: dus, sus
Døme
  • leve i sus og dus
Artikkelside

vere på førenamn med

Tyding og bruk

vere dus med;
kjenne;
Sjå: førenamn
Døme
  • dei er på førenamn med dei fleste
Artikkelside

døs

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med dus (2

Tyding og bruk

søvnliknande tilstand med svekt medvit
Døme
  • liggje i ein døs;
  • gå som i ein døs
Artikkelside

dis 3

adjektiv

Opphav

av De, etter mønster av dus (4

Tyding og bruk

som tiltaler kvarandre med den høflege tiltaleforma ‘De’ (i staden for ‘du’);
til skilnad frå dus (4
Døme
  • dei to var dis heile livet
Artikkelside

dolce

adverb

Uttale

dåltsje

Opphav

frå italiensk, opphavleg latin dulcis; same opphav som dus (3

Tyding og bruk

i musikk: mildt, mjukt
Artikkelside
Side 1 av 2