Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
217 treff

Bokmålsordboka 30 oppslagsord

Nynorskordboka 187 oppslagsord

lødig

adjektiv

Opphav

av lågtysk lodich, av lot ‘lutring av metall, metallfinleik’

Tyding og bruk

  1. om edelt metall: rein, ublanda
  2. i overført tyding: verdfull, vektig, høgverdig
    Døme
    • lødig litteratur
Artikkelside

likvidering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å likvidere (2);
Døme
  • politiet trur at dette drapet var ei rein likvidering i gjengmiljøet
Artikkelside

mani

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk eller fransk; frå gresk mania ‘raseri’

Tyding og bruk

  1. i psykiatri: oppspilt sinnsstemning med sterk sjølvkjensle og verketrong
  2. sterk, einsidig lyst eller interesse;
    Døme
    • ha mani for motorsyklar;
    • kortspel kan bli ein rein mani
Artikkelside

klassisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå latin classicus ‘førsteklasses’; jamfør klassikar

Tyding og bruk

  1. som høyrer til antikken
    Døme
    • klassisk arkeologi
  2. Døme
    • eit klassisk arbeid;
    • ein klassisk kriminalroman;
    • klassisk musikk
  3. rein, harmonisk
    Døme
    • ein klassisk profil
  4. som høver godt;
    Døme
    • eit klassisk døme;
    • ein klassisk replikk;
    • eit klassisk tilfelle

Faste uttrykk

  • klassisk danning
    danning som byggjer på gresk og romersk språk, litteratur og historie i antikken
  • klassiske språk
    gresk og latin
Artikkelside

klar 1, klår

adjektiv

Opphav

norrønt klárr, gjennom lågtysk, frå latin clarus; i tydinga ‘om lyd’ frå engelsk

Tyding og bruk

  1. om lys, luft: strålande (2, lysande (1);
    Døme
    • ein klar dag;
    • klare stjerner;
    • klart solskin
    • brukt som adverb
      • brenne klart
  2. Døme
    • klar himmel
  3. i overført tyding: strålande, lysande (av glede)
    Døme
    • klare auge;
    • klar i blikket
  4. om væske, glas, farge: blank (3), rein (3, 4);
    Døme
    • klare fargar;
    • klart kjeldevatn
  5. utan skurring
    Døme
    • klare tonar;
    • klar i røysta
  6. om bilete, skrift: tydeleg (1), skarp (2, 3);
    lett å tyde eller identifisere
    Døme
    • klare bilete;
    • klar og lettlesen skrift
  7. om førestilling, samanheng, framstilling: tydeleg (1), innlysande, opplagd (1);
    lett skjønleg, eintydig
    Døme
    • ha noko klart føre seg;
    • klar definisjon;
    • klar samanheng;
    • klar siger;
    • saka er klar
  8. Døme
    • ha ein klar hjerne
    • brukt som adverb
      • uttrykkje seg klart

Faste uttrykk

  • klar i toppen
    • ikkje omtåka;
      edru
    • med sitt fulle vit
      • jubilanten er klar i toppen
  • klar tale
    utsegner som ikkje kan mistydast
  • klart språk
    språk, tale som ikkje kan mistydast
  • vere klar over
    innsjå, forstå
Artikkelside

kontaminering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • ein må unngå kontaminering mellom rein og skiten sone
Artikkelside

indremedisin

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. del av lækjevitskapen som omhandlar innvortes sjukdomar som kan behandlast utan operative inngrep
  2. i overført tyding: noko som skal betre ei negativ utvikling eller ein tilstand;
    botemiddel
    Døme
    • sigeren var god indremedisin for laget;
    • satsinga er rein indremedisin for bydelen
Artikkelside

infami

substantiv hankjønn

Opphav

av latin infamia ‘uord, skam’

Tyding og bruk

det å vere infam;
Døme
  • utsegna er rein infami
Artikkelside

impuls

substantiv hankjønn

Opphav

av latin impulsus ‘støyt, tilskunding’, av impellere ‘støyte til, skuve fram’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ho handla på rein impuls
  2. idé eller inspirasjon som set i gang ei utvikling eller ein prosess
    Døme
    • reise ut og få nye impulsar;
    • det nye miljøet gav dei mange nye impulsar
  3. kort støyt av elektrisk energi;
  4. i fysikk: produkt av ei kraft og tida ho verkar;
Artikkelside

kaste 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå portugisisk ‘ublanda rase’; av latin castus ‘rein’

Tyding og bruk

  1. særleg om indiske forhold: kvar av dei arvelege og skarpt avgrensa sosiale klassene (1
  2. i overført tyding: avgrensa stand eller gruppe
    Døme
    • det er stor skepsis til den politiske kasten
Artikkelside
Side 6 av 19