Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
243 treff

Bokmålsordboka 115 oppslagsord

la 1

substantiv hankjønn

Opphav

fra italiensk; jamfør do (1

Betydning og bruk

sjette tone i durskalaen
Artikkelside

klangfarge

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. lydnyanse som en tone får ved virkningen av overtonene
  2. lydlig preg ved ord, tale og språk
Artikkelside

klang

substantiv hankjønn

Opphav

fra tysk; beslektet med klinge (2

Betydning og bruk

  1. tone eller tonende lyd;
    Eksempel
    • det var fin klang i instrumentet;
    • vi hørte klang fra bjeller;
    • en sangstemme med lys klang
  2. lydinntrykk av språklyd
    Eksempel
    • vokaler med lys klang

Faste uttrykk

  • ha dårlig klang
    gi negative assosiasjoner
  • ha god klang
    gi positive assosiasjoner
    • navnet har en god klang
Artikkelside

kvart 1

substantiv hankjønn

Opphav

av latin quartus ‘fjerde’

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • en kvart av formuen;
    • en kvart av verdens befolkning
  2. om klokkeslett: 15 minutter før eller etter en hel time
    Eksempel
    • klokka kvart over ett;
    • vi må gå kvart på fire
  4. fjerde tone i en diatonisk skala;
    intervall som svarer til tre trinn i en tonerekke
  5. a-streng på fiolin eller fele
  6. i fekting: hogg eller støt mot høyre side på motstanderen og den tilsvarende paraden
Artikkelside

falsett-tone, falsettone

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

tone (1, 1) med tynn klang i et høyere stemmeleie enn normalt
Artikkelside

familiær

adjektiv

Opphav

gjennom tysk; fra latin

Betydning og bruk

  1. som hører til i familien;
    som gjelder familien
    Eksempel
    • familiære forhold;
    • ha en familiær tilknytning;
    • slutte i jobben av familiære grunner
  2. (påtvungent) fortrolig;
    Eksempel
    • en familiær tone
Artikkelside

kameratslig

adjektiv

Betydning og bruk

som preger forholdet mellom kamerater;
fortrolig, grei, liketil
Eksempel
  • ha et kameratslig forhold til noen;
  • snakke i en kameratslig tone;
  • kameratslig samvær
Artikkelside

fa

substantiv hankjønn

Opphav

fra italiensk; jamfør do (1

Betydning og bruk

fjerde tone i durskalaen
Eksempel
  • do re mi fa …
Artikkelside

F 1, f 1

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • stor F;
    • liten f;
    • f kommer etter e i alfabetet;
    • ha problemer med å uttale lyden f
  2. (note (2, 1) for) fjerde tone (1, 1) i C-durskalaen;
    jamfør F-dur og f-moll
  3. dårligste karakter (4) ved høgskoler og universiteter (på en skala fra A til F)
    Eksempel
    • hun fikk F og strøk til eksamen
Artikkelside

innlatende

adjektiv

Betydning og bruk

som uttrykker overdreven fortrolighet eller imøtekommenhet;
flørtende
Eksempel
  • snakke til noen i en innlatende tone;
  • et innlatende smil
Artikkelside

Nynorskordboka 128 oppslagsord

nedlatande

adjektiv

Opphav

opphavleg ‘som nedlèt seg’

Tyding og bruk

nådig og venleg, men samstundes overlegen og sjølvgod
Døme
  • sjefen snakka til dei tilsette i ein nedlatande tone
Artikkelside

einstroken

adjektiv

Opphav

frå tysk ‘som har éin strek (over eller etter noteteiknet)'; av ein (2 og stryke med forelda tyding ‘forsyne med ein strek’

Tyding og bruk

om tone: som ligg innanfor einstroken oktav

Faste uttrykk

Artikkelside

mi 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk; jamfør do (1

Tyding og bruk

tredje tone i durskalaen
Artikkelside

nøkkel, nykel

substantiv hankjønn

Opphav

mellomnorsk nykill; norrønt lykill, jamfør lykel

Tyding og bruk

  1. reiskap til å låse opp eller att ein lås med;
    Døme
    • setje nøkkelen i døra og vri han om;
    • klirre med nøklane
  2. reiskap til å dreie, trekkje opp eller justere noko med
  3. i overført tyding: noko som gjev tilgjenge til noko
    Døme
    • god utdanning er nøkkelen til suksess i yrkeslivet
  4. i overført tyding: noko som gjev forklaring eller løysing på noko gåtefullt eller innvikla
    Døme
    • vitskapen kan gje oss nøkkelen til denne gåta;
    • nøkkelen til ein kode;
    • fordele ministerpostane etter ein nøkkel;
    • bestemme planter med ein nøkkel
  5. brukt som førsteledd i samansetningar: noko eller nokon som har ein viktig posisjon eller ei sentral rolle
  6. i musikk: teikn først på eit linjesystem som viser ein viss tone, og som gjev kvar note ei særskild tonehøgd
  7. rettleiing for arkivsystem
Artikkelside

læte

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt læti

Tyding og bruk

  1. det å låte (1);
    lyd, tone;
    skrik
    Døme
    • eg høyrde eit underleg læte frå skogen
  3. lita mengd;
    Døme
    • eit læte mat;
    • det er berre eit lite læte att
  4. noko som berre er gjort for syns skuld;
    falsk framferd;
    fakter, lune
    Døme
    • det er berre læte
Artikkelside

min 1

determinativ possessiv

Opphav

norrønt minn

Tyding og bruk

  1. brukt for å vise eigedoms- og tilhøyrsleforhold til pronomenet eg (2
    Døme
    • eg finn ikkje veska mi;
    • den boka er mi;
    • bussen min går snart;
    • ho er syster mi;
    • det hende før mi tid;
    • eg gjekk min veg
    • brukt som substantiv:
      • eg syter for meg og mine;
      • ikkje sjå skilnad på mitt og ditt
  2. brukt i tiltale med venleg eller vernande tone
    Døme
    • kom hit du, venen min!
  3. brukt føre skjellsord eller liknande som den talande rettar til seg sjølv
    Døme
    • min tosk, så dum eg var!

Faste uttrykk

  • du store min!
    brukt for å uttrykkje overrasking
Artikkelside

mislyd, misljod

substantiv hankjønn

Opphav

av mis-

Tyding og bruk

skurrande tone;
ulåt;
Døme
  • ein gnell mislyd;
  • det kom mislyd inn i heimen
Artikkelside

lalle

lalla

verb

Opphav

lydord

Tyding og bruk

  1. snakke eller syngje utydeleg
    Døme
    • lalle på ein tone
  2. i barnespråk: gå til sengs;
    leggje lite barn
    Døme
    • no skal du få lalle
Artikkelside

klinge 2

klinga

verb

Opphav

norrønt klingja ‘ringje med klokke’; frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. gje klang;
    lyde melodisk
    Døme
    • klokka klang;
    • instrumenta kling i lag
  2. om røyst, lyd: tone eller lyde reint eller klart
    • brukt som adjektiv
      • ein klingande latter
  3. ha ein viss språktone
    Døme
    • klingande hallingmål
  4. høyrast ut som;
    gje inntrykk av
    Døme
    • det kling russisk
  5. lyde særmerkt eller slåande
    Døme
    • eit namn som kling godt

Faste uttrykk

Artikkelside

leietone

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tone som leier opp mot grunntonen;
sjuande tone i ein skala
Artikkelside
Side 4 av 13