Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
287 treff

Bokmålsordboka 123 oppslagsord

idé, ide

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk idea ‘utseende, art, form, begrep’

Betydning og bruk

  1. (klar) forestilling;
    Eksempel
    • han hadde ingen idé om hvor mange det var
  2. Eksempel
    • ha merkelige ideer;
    • en fiks idé
  3. (grunnleggende og gjerne original) tanke, plan eller utkast
    Eksempel
    • ideen til et drama
  4. hovedtanke
    Eksempel
    • ideen i diktet
  5. i filosofi: abstrakt og evig begrep;
    uforanderlig mønster;
Artikkelside

ideo-

prefiks

Opphav

av gresk idea; jamfør idé

Betydning og bruk

prefiks (1) i ord som har å gjøre med tanke, forestilling eller begrep;
i ord som ideogram og ideolog
Artikkelside

moment 1

substantiv intetkjønn

Uttale

momenˊt

Opphav

fra latin , av movere ‘bevege’; jamfør norrønt momenta

Betydning og bruk

  1. i fysikk: virkning av en kraft på et legeme
  2. medvirkende faktor eller omstendighet;
    Eksempel
    • mange momenter spiller inn;
    • bringe nye momenter inn i diskusjonen;
    • sløyfe et viktig moment i beskrivelsen
  3. del av turnøvelse med tanke på vanskegrad
Artikkelside

kornår

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

år med tanke på avling av korn (2)
Eksempel
  • et godt kornår
Artikkelside

helsetilstand

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

situasjon som noen er i med tanke på helsa
Eksempel
  • helsetilstanden hennes er forverret i løpet av natten
Artikkelside

holdepunkt

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

faktum, opplysning, tanke eller lignende som en kan støtte seg til og bygge på
Eksempel
  • ha et fast holdepunkt i tilværelsen;
  • det er ikke holdepunkter for en slik slutning
Artikkelside

nøye 1

adjektiv

Opphav

av lavtysk nouwe ‘smal, nøye’

Betydning og bruk

  1. nær, intim
    Eksempel
    • språk og tanke står i nøye forhold til hverandre;
    • det er nøye sammenheng mellom …
    • brukt som adverb:
      • være knyttet nøye sammen
  2. grundig, inngående, omhyggelig
    Eksempel
    • ha nøye kjennskap til noe
    • brukt som adverb:
      • tenke seg nøye om;
      • passe nøye på;
      • de tok det ikke så nøye
  3. streng, pirkete
    Eksempel
    • læreren vår er så nøye;
    • være nøye på det
Artikkelside

løsenord, løsensord

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

ord som uttrykker en rådende idé eller tanke
Eksempel
  • identitet er det nye løsenordet
Artikkelside

løsen

substantiv intetkjønn

Opphav

trolig etter tysk Losung, opprinnelig ‘feltrop’; samme opprinnelse som norrønt lausn ‘løsepenger’

Betydning og bruk

ord eller uttrykk som uttrykker en rådende idé eller tanke;
Eksempel
  • samordning er tidens løsen
Artikkelside

komme på

Betydning og bruk

få en idé eller tanke;
huske;
Se: komme
Eksempel
  • dette er den eneste forklaringen jeg kan komme på;
  • jeg kom på at jeg hadde glemt nøklene
Artikkelside

Nynorskordboka 164 oppslagsord

ideo-

prefiks

Opphav

av gresk idea; jamfør idé

Tyding og bruk

prefiks (1) i ord som har å gjere med tanke, førestilling eller omgrep;
i ord som ideogram og ideolog
Artikkelside

idé, ide 2

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk idea ‘utsjånad, art, form, omgrep’

Tyding og bruk

  1. (klar) førestilling;
    Døme
    • han hadde ingen idé om kva det dreidde seg om
  2. Døme
    • ha merkelege idear;
    • ein fiks idé
  3. (grunnleggjande og gjerne original) tanke, plan eller utkast
    Døme
    • ideen til dramaet
  4. hovudtanke
    Døme
    • ideen i diktet
  5. i filosofi: abstrakt og evig omgrep;
    uforanderleg mønster;
Artikkelside

moment 1

substantiv inkjekjønn

Uttale

momenˊt

Opphav

frå latin , av movere ‘setje i rørsle’; jamfør norrønt momenta

Tyding og bruk

  1. i fysikk: verknad av ei kraft på ein lekam
  2. medverkande faktor eller omstende;
    Døme
    • det er mange moment som spelar inn;
    • sløyfe eit vesentleg moment i skildringa
  3. del av turnøving med tanke på vanskegrad
Artikkelside

helsetilstand

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

situasjon som nokon er i med tanke på helsa (1
Døme
  • helsetilstanden hennar er vorten verre dei siste dagane
Artikkelside

haldepunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

faktum, opplysning, tanke eller liknande som ein kan stø seg til og byggje på
Døme
  • ha eit fast haldepunkt i livet;
  • han hadde ikkje noko haldepunkt for å kunne hevde dette
Artikkelside

nærliggjande, nærliggande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ligg i nærleiken
    Døme
    • ein nærliggjande by
  2. Døme
    • ein nærliggjande tanke;
    • det er nærliggjande å tru at han får jobben
Artikkelside

løysingsord

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. ord som ein finn fram til ved å løyse ei kryssordoppgåve, ein rebus eller liknande
    Døme
    • løysingsordet var ‘brisling’;
    • du kan sende løysingsordet på e-post
  2. ord som uttrykkjer ein rådande idé eller tanke;
    Døme
    • industrireising var det politiske løysingsordet
Artikkelside

kome 2, komme 2

koma, komma

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt koma

Tyding og bruk

  1. nærme seg;
    vere i rørsle mot
    Døme
    • det kjem folk;
    • der kjem toget;
    • dei kom farande i full fart;
    • hunden kom springande;
    • kom no, da!
  2. nå fram (til ein stad, ein tilstand eller ei stilling);
    møte opp, vitje
    Døme
    • dei kom samstundes;
    • dei kom ikkje fram før etter middag;
    • endeleg kjem våren;
    • det kom regn på isen;
    • sorga kom over han;
    • pakka kom fram i går;
    • kom snart att!
  3. bli sett i ei viss stilling, tilstand eller situasjon
    Døme
    • kome i brann;
    • ho er komen til medvit;
    • han kom til skade;
    • kome til krefter etter sjukdomen;
    • kome til seg sjølv att;
    • kome i tankar om noko;
    • dei kom raskt i god stemning
  4. syne seg;
    dukke opp
    Døme
    • spirene kjem til våren;
    • ho kom fram frå gøymestaden;
    • bilen kom rundt svingen;
    • boka kom ut i haust;
    • saka kjem i avisa i morgon;
    • det kom fram mykje misnøye på møtet
  5. gå ut frå;
    stamme frå
    Døme
    • ein stad må pengane kome frå;
    • dei kjem frå ei stor slekt;
    • kvar kjem du frå?
  6. Døme
    • det kjem i neste kapittel;
    • dei kom rett etter oss;
    • vi skal på hytta i helga som kjem;
    • etter a kjem b
    • brukt som adjektiv:
      • komande generasjonar
  7. nå (til eit visst punkt, ein viss tilstand eller liknande)
    Døme
    • båten kom vel i hamn;
    • dei kom trygt over fjellet;
    • kome til semje om noko;
    • kome gjennom boka;
    • kome på fote att;
    • kome til makta;
    • vi kjem ingen veg utan hjelp;
    • dette problemet kjem vi ikkje forbi
  8. vere utstyrt (med)
    Døme
    • bilen kjem med firhjulsdrift
  9. få orgasme

Faste uttrykk

  • ikkje kome på tale
    vere uaktuelt
    • det kjem ikkje på tale at du får meir sjokolade no
  • kom an!
    skund deg!
    bli med!
  • kome an på
    vere avhengig av
    • det kjem an på om eg får fri den dagen
  • kome av
    ha opphavet sitt i
    • konfliktane kom av dårleg kommunikasjon
  • kome borti
    • støyte borti;
      røre ved
      • eg kom borti kaffikoppen så han velta
    • ha å gjere med;
      få kontakt med
      • uroe seg for at ungdomane kjem borti narkotika
  • kome for ein dag
    bli avslørt;
    bli oppdaga
    • det kom for ein dag at dei hadde underslått pengar frå kassa
  • kome fram med
    vise, røpe
  • kome godt med
    vere til god nytte eller hjelp
    • dei ekstra kronene kom godt med
  • kome i gang
    byrje
  • kome opp i
    • bli dregen inn i noko utan å vilje det
      • ho kjem stadig opp i problem
    • bli trekt ut til å ha eksamen i
      • eg håper eg ikkje kjem opp i matte til eksamen
  • kome opp med
    finne fram til, føreslå
    • dei kom opp med mange gode idear
  • kome over
    • støyte på;
      finne tilfeldig
      • dei kom over eit godt tilbod
    • leggje motgang eller krise bak seg
      • han kom aldri over at mora døydde så tidleg
  • kome på
    få ein idé eller tanke;
    hugse
    • eg kjem ikkje på noka betre forklaring;
    • plutseleg kom eg på at eg hadde gløymt møtet
  • kome seg frå
    lure seg unna noko
  • kome seg
    bli betre
    • planta kom seg da ho fekk vatn;
    • han kjem seg etter sjukdomen;
    • ho har kome seg i matte
  • kome til livs
    få gjort ende på (noko eller nokon)
    • dette problemet må vi kome til livs
  • kome til verda
    bli fødd
    • han kom til verda i 1994
  • kome til
  • kome ut av det
    miste samanhengen;
    miste tråden
    • midt i talen kom han ut av det
  • kome ut for
    bli utsett for
    • eg kom ut for eit uhell i går
  • kome ut
    • bli gjeven ut
      • den første plata deira kom ut i vår
    • bli kjend
      • det som hende, må aldri kome ut
    • stå fram;
      fortelje til andre at ein er skeiv
      • ho kom ut som lesbisk da ho flytta heimanfrå
Artikkelside

kome på

Tyding og bruk

få ein idé eller tanke;
hugse;
Sjå: kome
Døme
  • eg kjem ikkje på noka betre forklaring;
  • plutseleg kom eg på at eg hadde gløymt møtet
Artikkelside

lynsnar

adjektiv

Tyding og bruk

svært rask;
Døme
  • ein lynsnar tanke
  • brukt som adverb
    • verknaden kom lynsnart
Artikkelside
Side 4 av 17