Avansert søk

Nynorskordboka 9 oppslagsord

svir

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

drikking (2) og festing;
turing
Døme
- leve eit vilt liv med drikk og svir
stor nyting;
fryd, vellyst
Døme
- det var rein svir å høyre songen;
- det skal vere meg ein sann svir

svi 1, svide 1

svida

verb

Opphav

norrønt svíða

Tyding og bruk

bli litt brend
Døme
- grauten sveid
gje brennande eller bitande smerte (i huda);
bite (5), stikke (2, 2)
Døme
- såret svei;
- røyken svir i auga;
- nordavinden svei i andletet
gje ei mental smerte
Døme
- få ei straff som svir;
- ord som svir;
- det svei i hjartet
- brukt som adjektiv:
  ein svidande urett
lide for noko;
unngjelde
Døme
- no skal han få svi for det han gjorde!
svi (2

svi 2, svide 2

svida

verb

Tyding og bruk

brenne noko lett (i overflata) så det får skade
Døme
- svi håret sitt;
- svi fingertuppane på omnen;
- gloa svidde hol på skjorta;
- sola svidde avlinga
brenne inn (eit merke)
Døme
- svi namnet sitt på fjøla
koke så det lagar seg skover
Døme
- ho har svidd grauten
svi (1

Faste uttrykk

lukte svidd
verke mistenkjeleg
heile saka luktar svidd
svi av
- brenne bort (vegetasjon)
  dei svidde av lyngen
- bruke opp;
  øyde opp
  svi av millionar på uteliv

svire

svira

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

vere med i ville drikkelag;

drikke (, 2) og feste;

so, så 3

adverb

Opphav

norrønt svá

Tyding og bruk

på den eller den måten;
laga på den eller den måten;
slik (4)
Døme
- så skal du gjere;
- nei, ikkje så;
- ho visste det vel, elles hadde ho ikkje sagt så;
- vegen er ikkje så at ein kan køyre;
- som sagt, så gjort;
- dei seier så;
- så stor som så;
- var det så du sa?
- anten det går så eller så;
- og vel så det;
- det er så si sak
- som det no er laga;
  likevel, enda (4
  eg mista mykje, men så fekk eg da noko att;
  visst er det dyrt, men så er det da godt;
  så vart det da enden!
  så, du kom da att?
- da (3, derfor, dermed, altså
  eg kom sist, og så kan du vite kva eg fekk;
  ho hadde ikkje pengar, og så var det inga råd;
  kom hit, så skal du sjå;
  når du ikkje vil, så;
  så er den saka avgjord;
  om ikkje i dag, så i morgon;
  kom, om så berre for ei lita stund
- i det høvet, da
  gjer det, så er du snill;
  vil du, så kan du
- på det tidspunktet
  så ein dag kom dei;
  da så jula kom, sette kulda inn
- deretter
  først hit, så dit
- snart
  så var det det eine, og så var det det andre
- dertil
  grønsaker er godt, og så er det sunt
(til adjektiv eller adverb:) i den eller den grad;
i høg grad, meir enn ein hadde venta
Døme
- så mykje at det er nok;
- dobbelt så stor som hine;
- det var ikkje så vel;
- så fager og ung;
- ver så god, snill, venleg;
- nei, så hyggjeleg, leitt;
- nei, så sanneleg;
- det er ikkje så sikkert;
- han er så redd;
- det vart så seint;
- dei lo så smått;
- ha det så godt;
- så lenge du vart;
- så snart;
- det regnar så;
- det svir så
som konjunksjon, om føremål:
Døme
- send det hit, så eg får sjå det
- om følgje:
  ver varsam, så du ikkje slår deg
peikande pronomen:
Døme
- i så fall;
- i så måte
som interjeksjon:
Døme
- så, så, ikkje gråt;
- så, du visste ikkje det

Faste uttrykk

berre så vidt
knapt nok, på hekta (at …)
og så vidare
brukt for å ramse opp noko (kjend);
og så bortetter;
forkorta osv.
om så er
viss det no er slik (som nett nemnd)
eg kan gjerne arbeide heile natta, om så er
så som så
ikkje særleg bra
eksamen gjekk så som så

bringe 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bringa

Tyding og bruk

fremste del av brystet på visse dyr
Døme
- skotet råka bjørnen i bringa
kroppsdel mellom hals og bukhole på menneske;
bryst (1);
brystkasse (1)
Døme
- ha vondt i bringa;
- vere brei over bringa;
- ha hår på bringa
i overført tyding: hjarte (2), hug (1, 1)
Døme
- bli varm i bringa;
- ord som svir i bringa
kjøt av brystet på dyr
Døme
- bringe av storfe
del av klesplagg som dekkjer brystet
Døme
- ei sølje i bringa på halskledet

Faste uttrykk

falle tungt for bringa
ha motvilje mot;
falle tungt for brystet

rangel 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å rangle (, 2);

hard festing med alkohol;

Døme

gå på rangel

atal

adjektiv

Opphav

norrønt atall

Tyding og bruk

ertande, spottande

Døme

atale ord som svir;
vere atal i fylla

turing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å ture;

særleg: festing, svir