Avansert søk

Nynorskordboka 201 oppslagsord

svanesong

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

skrik frå ei songsvane
i overført tyding: noko som blir utført for siste gong eller slutter å eksistere
Døme
- strykekvintetten vart svanesongen hans;
- partiets svanesong er spådd

slutte

slutta

verb

Opphav

av lågtysk sluten

Tyding og bruk

ikkje lenger fortsetje med;
halde opp med;
ta slutt
Døme
- slutte arbeidet for dagen;
- dei har slutta av for dagen;
- ho slutta i songkoret;
- du bør slutte å drikke;
- skulen sluttar 20. juni
gjere ferdig, ende
Døme
- møtet slutta med ein appell
vere tett inntil;
leggje seg stramt omkring;
høve, passe;
sitje (9)
Døme
- langrennsdressen slutta tett kring kroppen;
- pakninga slutta kring skøyten og tetta godt
danne, samle
Døme
- ta kvarandre i hendene og slutte ein ring
- brukt som adjektiv:
  gå i slutta tropp;
  eit festlokale for slutta lag
binde saman
Døme
- straumen blir slutta på nytt når vi slår på brytaren
- brukt som adjektiv:
  ein slutta straumkrins
semjast om;
avtale;
inngå (2)
Døme
- slutte ein kontrakt;
- slutte venskap med nokon;
- dei slutta fred
skrive kontrakt om
Døme
- slutte ein tankbåt;
- slutte ei frakt
leie ut;
konkludere
Døme
- slutte frå det kjende til det ukjende

Faste uttrykk

slutte opp om
samle seg om;
stø opp om
slutte seg saman
samle seg;
slå seg saman
slutte seg til
- slå følgje med
- seie seg samd med nokon eller samd i noko
  dei slutta seg til framlegget
- tenkje seg til;
  resonnere seg til

slute

sluta

verb

Opphav

norrønt slúta

Tyding og bruk

henge ned, vere nedbøygd, lute

Døme

greinene på trea sluter av all snøen

stanse 2

stansa

verb

Opphav

av mellomnorsk stanza; av stå (

Tyding og bruk

slutte å røre seg;
stogge (1)
Døme
- klokka stansa;
- stanse opp;
- bussen stansa på haldeplassen
få til å stogge
Døme
- stanse bilen;
- stanse nokon på gata;
- ikkje la seg stanse
gjere slutt på;
opphøyre
Døme
- banken stansar alle utbetalingar

gå i baklås

Tyding og bruk

om lås eller gjenstand med lås: setje seg fast og vere umogleg eller vanskeleg å opne;
gå i vranglås (1)
Døme
- døra gjekk i baklås
slutte å fungere;
køyre seg fast;
gå i vranglås (2)
Døme
- prosjektet gjekk i baklås

baklås

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Faste uttrykk

gå i baklås
- om lås eller gjenstand med lås: setje seg fast og vere umogleg eller vanskeleg å opne;
  gå i vranglås (1)
  døra gjekk i baklås
- slutte å fungere;
  køyre seg fast;
  gå i vranglås (2)
  prosjektet gjekk i baklås

teneste, tenest

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt þjónusta, þénesta

Tyding og bruk

handling som er til hjelp;
beine (1
Døme
- gjere nokon ei teneste;
- be om ei teneste
det å ha stilling på ein arbeidsplass;
arbeid (2), stilling (5)
Døme
- møte til teneste;
- melde seg til teneste;
- slutte i aktiv teneste;
- pensjonere seg etter lang og trufast teneste
- - militærteneste
  - presteteneste
  - sivilteneste
grein innanfor statsapparat eller større institusjon
Døme
- jobbe ein plass i dei utanlandske tenestene til staten
- - bedriftshelseteneste
  - etterretningsteneste
  - kommunehelseteneste
kortord for militærteneste;
jamfør førstegongsteneste
Døme
- gjere teneste i marinen
behandling (1), arbeid (1), eller vare (1 som ein institusjon, etat eller eit firma tilbyr
Døme
- selje tenestene sine;
- sikre gode offentlege tenester;
- ha forskjellige tenester innan oppussing
det å jobbe eller handle til gagn for noko eller nokon
Døme
- vere til teneste for andre;
- eit liv i teneste for idretten
dataprogram som blir brukt til å utføre bestemde oppgåver;
jamfør strøymeteneste
Døme
- lansere ei ny teneste for nettbank;
- refusjon får ein gjennom ei nettbasert teneste

Faste uttrykk

gjere teneste som
fungere som, gjere nytte som
ein krakk måtte gjere teneste som talarstol
hemmeleg teneste
etterretningsteneste
dei hemmelege tenestene i Noreg
ivrig i tenesta
som gjer seg umak utover det normale for å gjere ein god jobb
sjåføren blei for ivrig i tenesta
stå til teneste
stå til rådvelde for å hjelpe til
mora stod alltid til teneste for dottera si
vere i teneste hos
ha plass, tilsetjing hos nokon
vere i teneste hos biskopen

få ut av tankane

Tyding og bruk

slutte å tenkje på;

Sjå: tanke

Døme

ho fekk ikkje hendinga ut av tankane

tanke 1

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk danke; samanheng med takk ( og tykkje

Tyding og bruk

det å tenkje på noko;
tankeverksemd
Døme
- vere klar i tanken;
- kome i djupe tankar;
- ha noko i tankane;
- tankane gjekk i alle retningar
det ein tenkjer;
førestilling i medvitet
Døme
- berre ha éin tanke i hovudet;
- ein edel tanke;
- eg kan ikkje halde ut den tanken;
- tanken slo ned i han;
- leike med tanken
måte å tenkje om noko på;
syn (8), oppfatning (2), formeining
Døme
- tenkje gamle tankar;
- tanken har slått meg;
- kven har sett dei på den tanken?
- ha høge tankar om seg sjølv
evne til tenking;
forstand, intelligens, vit
Døme
- den menneskelege tanken;
- late tanken vere fri;
- ein tankens mann
plan (1, meining, avgjerd, føremål
Døme
- jau, det er tanken;
- det var tanken å kome;
- tanken bak vedtaket
medfølande tanke (1, 3);
omsorg, omsyn, omtanke (2)
Døme
- ho har slik tanke for dei sjuke;
- sende ein tanke til dei fattige
lita mengd av noko;
smak (3)
Døme
- ein tanke sukker i teen;
- flytte bordet ein tanke lenger til høgre

Faste uttrykk

ein tanke
lite grann;
ein smule
ein tanke sukker i teen;
flytte bordet ein tanke lenger til høgre
falle i tankar
vere åndsfråverande
få ut av tankane
slutte å tenkje på
ho fekk ikkje hendinga ut av tankane
med tanke på
av eller med omsyn til;
når det gjeld

åre 1, år 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt ár

Tyding og bruk

reiskap til å ro eller padle med, forma som eit langt skaft med ei bladforma utviding i eine enden (ved roing) eller i båe endane (ved padling)
Døme
- ta med seg årene ned til robåten
lita fjøl eller plate som liknar ei åre (1, 1) med nummer på, nytta i utlodding i staden for nummerlappar
Døme
- sal av årer og trekning av premiar

Faste uttrykk

dra/leggje inn årene
slutte i arbeidet (på grunn av alder)

Side 1 av 21

Resultat per side: