Avansert søk

Nynorskordboka 9 oppslagsord

røre på seg

Tyding og bruk

lee på seg; mosjonere;

i overført tyding: ta til å gjere seg gjeldande;

Sjå: røre

røre 2

røra

verb

Opphav

norrønt hrǿra

Tyding og bruk

lede, rikke (særleg lem)
Døme
- han kunne ikkje røre beina;
- ho torde ikkje røre ein finger
blande masse eller væske med sleiv, tvore eller liknande
Døme
- røre i gryta;
- rør saman egg og sukker;
- han rørte smøret inn i deigen
blande bær og sukker saman
Døme
- far rører blåbær som vi kan ha til pannekakene;
- skal vi lage syltetøy eller skal vi berre røre jordbæra?
1. brukt som adjektiv:
  pannekaker med rørte blåbær
ta på;
kome borti
Døme
- røre ved noko;
- ikkje rør kniven!
- han rørte ikkje maten
ha med å gjere
Døme
- pengane i banken skal vi ikkje røre;
- ho rører ikkje alkohol
tale utan eigenleg meining;
tulle, tøyse, vase
Døme
- kva er det du rører om?
- han rørte mykje i fylla
gjere inntrykk på;
gripe (4);
jamfør rørt
Døme
- bli rørt til tårer;
- forteljinga rørte oss

Faste uttrykk

røre opp
- skiple, uroe
  han ville ikkje røre opp i den gamle saka;
  diskusjonen har rørt opp mykje gammal usemje
- rote opp frå grunnen av;
  kvervle opp
  han rørte opp botnfallet
røre på seg
- lede på seg;
  mosjonere
  vi burde røre på oss meir
- ta til å gjere seg gjeldande
  opposisjonen har begynt å røre på seg
røre seg
- flytte seg, lede seg
  leppene dine rører seg medan du les;
  ungane fekk røre seg rundt i klasserommet;
  teksten rører seg mellom notid og framtid
- skje, hende
  ho skriv om det som rører seg i tida;
  kva rører seg i hovudet ditt?
røre ved
- ta bort i
- kome inn på;
  nemne
  debatten rørte ved fleire viktige tema
- gjere kjenslemessig inntrykk på;
  bevege (2)
  hendinga rørte ved noko i alle

flytte

flytta

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt flytja; samanheng med flyte ( , opphaveleg ‘la flyte bort’

Tyding og bruk

føre til ein annan stad
Døme
- flytte brikkene i ludo;
- flytte blikket;
- han flyttar stolen nærmare
skifte tilhaldsstad eller bustad
Døme
- flytte heimanfrå;
- flytte på setra;
- flytte inn i nytt hus;
- skal du snart flytte?
- han flyttar inn i barndomsheimen;
- ho flytta frå Moss til Oslo;
- dei har flytta frå kvarande;
- mange arbeidsplassar er flytta ut av byen;
- ho kjem flyttande frå byen

Faste uttrykk

flytte grenser
endre eller få nokon til å endre oppfatning
denne bilen representerer teknologisk nytenking og flyttar grenser
flytte på seg
skifte bustad eller arbeid
det kan vere godt å flytte på seg og prøve noko anna
flytte saman
bli sambuarar
flytte seg
røre på seg, bevege seg
flytt deg!
regnet er venta å flytte seg nordover

att

adverb

Opphav

norrønt aptr

Tyding og bruk

attover, bakover, tilbake, bak (3, 5);
akter;
jamfør att å ende og att å bak
Døme
- gå att i båten;
- han sprang utan å sjå seg att
tilbake til same staden;
igjen (1)
Døme
- kome heim att;
- ho fekk att det ho hadde lånt bort
tilbake, igjen (2) (på same staden)
Døme
- stå att;
- sitje att (på skulen)
om rest eller leivning: igjen (2)
Døme
- gløyme att noko;
- er det langt att før vo er framme?
- kaste det som vart att;
- no står det berre att å seie takk
som hender ein gong til;
på nytt;
igjen (3)
Døme
- dei har spurt etter deg att;
- friskne til att;
- dei har byrja å røre på seg att;
- så sette ho seg att;
- gjere noko opp att og opp att
om tilhøve eller tilstand som er slutt eller blir oppretta på nytt: igjen (4)
Døme
- finne att;
- kjenne att;
- nå nokon att;
- rive ned att;
- byggje opp att;
- reise seg att
om stenging, fylling eller dekking av ei opning og liknande: igjen (5)
Døme
- late att døra;
- kneppe att frakken;
- knyte att sekken;
- fylle att holet;
- vegen snødde att
(til) vederlag (for);
igjen (6)
Døme
- ha noko att for bryet;
- få mykje att for pengane

Faste uttrykk

att fram
bak fram;
bakvend
ta på seg genseren att fram
att og fram
- i rørsle mellom to punkt;
  fram og tilbake (1)
  gå att og fram på vegen
- om og men
  det var mykje att og fram før dei bestemte seg
gje att
- om handel: gje vekslepengar
  gje att på ein tiar
- fortelje att;
  referere (2)
  gje att noko ein har høyrt
gå att
- vise seg etter døden
  historier om døde som går att
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
  ei formulering som går att i mange avtalar
halde att
- hindre ei rørsle framover;
  bremse ei utvikling
  regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
- ikkje sleppe frå seg
  forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
  visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
sitje att
måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
sitje igjen
vite korkje att eller fram
vere rådvill;
vere forvirra
han vart så forferda at han visste korkje att eller fram

flytte seg

Tyding og bruk

røre på seg, bevege seg;

Sjå: flytte

Døme

flytt deg!
regnet er venta å flytte seg nordover

curle

curla

verb

Uttale

køˋrle

Opphav

av engelsk curl ‘krølle, tvinne’

Tyding og bruk

få noko til å røre på seg med rotasjon, særleg i fotball og curling;
rotere, svinge (2), skru (2, 1)
Døme
- curle ballen i mål;
- få steinane til å curle
spele curling
Døme
- vi curlar kvar søndag

puske

puska

verb

Tyding og bruk

halde på med småarbeid;
pusle (med)
Døme
- far min puskar med noko i hagen
knette, rasle, røre på seg
Døme
- det var noko som puska i matbua

krele

krela

verb

Opphav

jamfør islandsk kræla ‘røre på seg’

Tyding og bruk

røre seg jamt og seint;
krype ikring
Døme
- ormen krela seg ned i grøfta
vrimle, kry (3
Døme
- det krelar av små kryp;
- ungane krela rundt på plassen

movere

movera

verb

Opphav

latin

Tyding og bruk

(få til å) røre på seg;

rusle

Døme

movere seg