Avansert søk

Nynorskordboka 294 oppslagsord

lei 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt leið; av lide (

Tyding og bruk

farvatn langsmed kysten eller inn til ei hamn
- - kystlei
  - skipslei
veg (6), avstand (1)
Døme
- det høyrdest lang lei;
- sjå dårleg på lang lei
retning (1), side (8), kant (1, 4)
Døme
- ta ei anna lei;
- gå i same lei;
- gå i motsett lei;
- kva lei ein ser saka frå;
- endre samfunnet i sosialistisk lei;
- prisen er 250 kr eller noko i den lei
måte (1, 1), vis (1

Faste uttrykk

bere av leia med
gå gale, for vidt for nokon
indre leia
innanskjers
langt av lei
langt borte frå ein stad;
avsides
dei budde langt av lei
på lang lei
langt unna;
på eller frå stor avstand
ytre leia
utanskjers
fare ytre leia

lei 2

substantiv hankjønn

Opphav

av rumensk leu ‘løve’

Tyding og bruk

mynteining i Romania

Døme

1 lei = 100 bani

lei 3

adjektiv

Opphav

norrønt leiðr

Tyding og bruk

som gjev ubehag;
kvidesam (2), pinleg (1)
Døme
- ei lei sak;
- det er leitt å umake henne;
- det er leitt å snakke om slike ting
som det er bry (1 eller plage (1 med;
brysam;
fæl (1), slem (3
Døme
- ei lei sjuke;
- vere lei mot nokon;
- han er lei til å lyge
som kjenner keisemd eller uhug;
kei (2, 1), trøytt (3)
Døme
- lut lei;
- lutande lei;
- vere lei av noko
- - matlei
  - skulelei
som er trist (1) til sinns;
nedstemd, sorgfull
Døme
- vere lei seg
om tilhøve: synd, sørgjeleg
Døme
- det var leitt han ikkje kom
misnøgd, vond (3)
Døme
- vere lei på ein for noko

Faste uttrykk

seie seg lei for
seie at ein er lei seg for eller angrar på noko
sjå seg lei på
få nok av
vere lei for
gjere ein vondt
eg er lei for det

leie 3

leia

verb

Opphav

norrønt leiða, kausativ til lide

Tyding og bruk

føre med seg eller etter seg i handa eller i eit band
Døme
- leie eit barn;
- dei leier kvarandre
føre i ei viss lei
Døme
- leie kloakken ut i sjøen;
- ho leidde samtala inn på eit nytt emne
- brukt som adjektiv:
  eit leiande spørsmål
stå i spissen for;
vere leiar for
Døme
- leie eit firma
- brukt som adjektiv:
  ha ei leiande stilling
føre vidare elektrisitet eller varme
Døme
- vatn leier elektrisitet
vere først i ei tevling
Døme
- nordmannen leidde med fem sekund

Faste uttrykk

leie an
gå først
leie an i utviklinga
leie ut
dra slutningar for eit einskildtilfelle ut frå ein allmenn regel;
utleie

lide 1, li 2

lida

verb

Opphav

norrønt líða

Tyding og bruk

om tid: gå (1, skri;
vere komen til eit visst tidspunkt
Døme
- det lid til middag;
- eg kjem heim når det lid på
vere komen langt fram;
nærme seg slutten
Døme
- natta lid;
- hausten er liden;
- det leid mot slutten med henne

Faste uttrykk

lakke og li
gå jamt framover (mot eit visst tidspunkt)
det lakkar og lid mot jul

lide 2, li 3

lida

verb

Opphav

same opphav som lide ( , tyding frå lågtysk

Tyding og bruk

halde ut naud eller pine;
gjennomgå (1), plagast
Døme
- dei har lide mykje;
- dei fekk lide for det dei hadde gjort;
- eg lid inga naud;
- laget leid nederlag i den viktige kampen;
- han lid av astma;
- ho har lide under einsemda
tole (2, fordra;
like (5
Døme
- eg kan ikkje lide det mennesket

trøyttande

adjektiv

Tyding og bruk

som gjer ein trøytt og lei;

einsformig, keisam, slitsam

Døme

arbeidet vart trøyttande etter kvart;
eit trøyttande foredrag

stygg 2

adjektiv

Opphav

norrønt styggr

Tyding og bruk

som tek seg dårleg ut;
med utiltalande utsjånad
Døme
- vere stygg å sjå på;
- vere stygg på håret;
- ha stygge tenner;
- ei stygg handskrift;
- dressen var flekkete og stygg;
- eit stygt måleri;
- det eine huset styggare enn det andre;
- det styggaste bygget i byen
slem, uskikkeleg, vond
Døme
- vere stygg mot nokon;
- ei stygg skulding;
- stygge gjerningar
- brukt som adverb:
  fare stygt fram
farleg, skremmande
Døme
- ein stygg sving;
- ein stygg sjukdom;
- stygge våpen;
- ei stygg ulykke;
- eit stygt sår
fæl, lei
Døme
- ein stygg affære;
- vere stygg til å banne
faretruande, illevarslande
Døme
- sjå stygt ut for nokon
- brukt som adverb:
  drøyme stygt
dumdristig, tankelaus
Døme
- stygg køyring
om lyd: høg og skremmande
Døme
- eit stygt skrik;
- det var stygt å høyre
ufyseleg, ruskete
Døme
- stygt vêr
usømeleg
Døme
- fortelje stygge historier;
- skrive stygge ord på doveggen
redd, sky;
jamfør folkestygg
brukt som forsterkande forledd;
i ord som styggbratt, styggfort, styggammal

Faste uttrykk

vere stygg i kjeften
bruke harde, ufine ord

gå og slenge

Tyding og bruk

drive ikring gjerandslaus;

ikkje ha noko å gjere;

Sjå: slenge

Døme

eg er lei av å gå og slenge og ynskjer meg ein jobb

sli 2

adjektiv

Opphav

norrønt slíðr ‘fæl, lei’

Tyding og bruk

grisk, grådig (1)

Resultat per side: