Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 134 oppslagsord

gull

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt gull, goll; samanheng med gul ( , opphavleg ‘gult metall’

Tyding og bruk

gulraudt, edelt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 79;
kjemisk symbol Au
Døme
- grave etter gull;
- vere tru som gull
brukt som adjektiv: av gull, gyllen (2)
Døme
- eit gull armbandsur
legering (2) av gull (1) og anna metall
Døme
- ein ring av gull;
- ei kjede i gull;
- få Kongens fortenestemedalje i gull
rikdom, pengar, store verdiar
Døme
- vinne gods og gull;
- eige gods og gull
gullmedalje
Døme
- ta tre gull i OL
noko forgylt eller skinande;
gyllen farge
Døme
- mønster i blått og gull
brukt som kjælenamn
Døme
- gullet mitt

Faste uttrykk

bondens gull
gjødsel
det er ikkje gull alt som glimrar
ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
god som gull
heilt framifrå
ha eit hjarte av gull
vere svært snill
love gull og grøne skogar
love rikdom eller andre gode
vere gull verd
vere svært viktig
opplysninga er gull verd

Artikkelside

gullkross

substantiv hankjønn

gullkors

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kross laga av gull (3)
Døme
- ho har ein gullkross kring halsen
slekt av krossblomstrane;
Erysimum

Artikkelside

sølv, sylv

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt silfr, sylfr

Tyding og bruk

edelt og glinsande kvitt, metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 47;
kjemisk symbol Ag
Døme
- reint sølv
legering (2) av sølv (1) og anna metall nytta til å lage ulike gjenstandar
Døme
- ei mugge i sølv
gjenstand i sølv (2)
Døme
- sølv er populært hos antikvitetshandlarane
sølvmedalje;
nest beste prestasjon
Døme
- ho fekk sølv i NM
om eldre forhold: betalingsmiddel;
rikdom, pengar
Døme
- han betalte tre lodd sølv
farge som liknar sølv (1);
kvitleg, glinsande farge
Døme
- ein sykkel i blått og sølv;
- månen skein som sølv

Faste uttrykk

havets sølv
sild
tale er sølv, men tagnad er gull
det er ofte betre å teie enn å seie noko

Artikkelside

skir

adjektiv

Opphav

norrønt skírr; samanheng med skine

Tyding og bruk

utan tilsetjingar;
rein, ekte (2, 1);
skjær (2
Døme
- skirt gull
lys, klar
Døme
- ein skir morgon;
- den skire lufta
tvers gjennom;
berre
Døme
- dette er rein og skir galskap;
- det var skire lygna
om person: vakker, fin
Døme
- ho var lys og skir

Artikkelside

jage

jaga

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

seint norrønt jaga (dýr); av lågtysk jagen

Tyding og bruk

vere på jakt etter;
forfølgje
Døme
- dei drog til fjells for å jage rein;
- politiet jagar bandittane
- brukt som adjektiv
  eit jaga offer
skysse av stad;
drive (3, 5)
Døme
- jage buskapen på beite;
- jage nokon på dør
vere i sterk fart;
fare fort
Døme
- jage av stad
- brukt som adjektiv
  eit jagande tempo
fare (2, 3)
Døme
- redsla jaga gjennom meg
- brukt som adjektiv
  ei jagande pine
streve, mase (1)
Døme
- jage etter lykka;
- jage etter gods og gull

Faste uttrykk

jage opp
drive eller skremme ut frå skjulestad;
støkkje (1)
jage opp ein hare
jage på
drive fram;
skunde seg
jage på hesten;
ho treiv øks og sag og jaga på

Artikkelside

tambak

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom portugisisk tambaca, frå malayisk ‘kopar’

Tyding og bruk

messing som ser ut som gull, brukt i smykke og ur
stort lommeur av tambak (1)

Artikkelside

innfatte

innfatta

verb

Tyding og bruk

ramme inn;

gje innfatning

Døme

perler innfatta i gull

Artikkelside

gullslått

adjektiv

Tyding og bruk

med eit lag eller beslag av gull;

gullslegen

bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
- ein gullslått sko;
- den gullslåtte skoen;
- gullslåtte sko
bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
- skoen er gullslått;
- skoa er gullslått

Artikkelside

gullslegen

adjektiv

Tyding og bruk

med eit lag eller beslag av gull;

gullslått

Døme

ein gullslegen sko

Artikkelside

kvitt gull

Tyding og bruk

legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke;

Sjå: kvit

Artikkelside

Side 1 av 14

Resultat per side: