Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

forrøyne

forrøyna

verb

Tyding og bruk

presse for hardt;
Døme
  • forrøyne ryggen med å lyfte tungt

Faste uttrykk

  • forrøyne seg
    ta for hardt i
    • forrøyne seg i arbeidet
Artikkelside

forrøyne seg

Tyding og bruk

ta for hardt i;
Sjå: forrøyne
Døme
  • forrøyne seg i arbeidet
Artikkelside

sprenge seg

Tyding og bruk

forrøyne seg;
Sjå: sprengje
Artikkelside

forta seg

Tyding og bruk

Sjå: forta
  1. forsvinne, gje seg
    Døme
    • inntrykket fortok seg
  2. ta for hardt i (så ein får skade), forrøyne seg
    Døme
    • han fortek seg ikkje, den karen
Artikkelside

åt 2

preposisjon

Opphav

norrønt at, át

Tyding og bruk

  1. (bort) til, (inn) til, mot
    Døme
    • kome seg åt land i uvêret;
    • gå (bort) åt veggen;
    • setje seg åt bordet;
    • reise åt byen;
    • åt kvelden;
    • dra åt seg mykje pengar
  2. i uttrykk:
    Døme
    • kome åt nokon – kome innpå nokon, få has på nokon
      • vere åt nokon – vende seg til nokon, vere på nokon
  3. på grunn av;
    Døme
    • le, flire åt noko(n);
    • vere sint åt noko(n) – på noko(n)
  4. til, for, til bruk for
    Døme
    • gje plass åt ein;
    • det høver åt henne;
    • det er godt nok åt dei;
    • han laga det åt meg;
    • arbeide åt seg sjølve – for seg sjølve, til eige bruk
  5. Døme
    • gjere åt seg – forrøyne seg;
    • gjere åt noko – kurere noko
  6. som merke på eigehøve: til (3
    Døme
    • åkeren åt grannen
  7. som adverb: til, nær til, imot, innpå
    Døme
    • halde åt;
    • dra åt;
    • bite åt
  8. som adverb: i koll
    Døme
    • dette, drive åt
  9. som adverb;
    i uttrykk:
    Døme
    • bere seg el.fare åt – fare fram, oppføre seg
  10. som adverb
    Døme
    • tale, seie åt – seie til, vende seg til
  11. som adverb
    Døme
    • gjere åt – lækje (særleg med trolldomsråder);
    • gjere åt for ei sykje – òg: trolle
  12. som adverb
    Døme
    • gå åt – stryke med, omkome
  13. som adverb: i veg
    Døme
    • bere åt;
    • vere åt;
    • det var berre eg som var åt, dei andre var heime
  14. som adverb;
    om åtgåing, etterrøknad og liknande: etter (2
    Døme
    • høyr åt om han kan kome;
    • sjå åt så du får sitje!
  15. som adverb: med (eller frå) kvarandre
    Døme
    • leiast åt – leie kvarandre;
    • følgjast, hjelpast, skiftast, skiljast åt
  16. som adverb:
    • i ferd med
      • han er åt og slår

Faste uttrykk

  • finne åt
    laste, spotte
  • leggje åt
    klemme hardt til
Artikkelside

åta, åtake

åtaka

verb

Opphav

av å (3

Tyding og bruk

  1. ta på, gå laus på, gjere åtak (1) på
  2. refleksivt: å- seg forrøyne seg;
    røyne seg hardt
Artikkelside

tose 3

tosa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

trevle opp;
møde ut
Artikkelside

tjone 1

tjona

verb

Opphav

av tjon (1

Tyding og bruk

  2. forrøyne, drive for hardt
Artikkelside

sprenge, sprengje

sprenga, sprengja

verb

Opphav

norrønt sprengja eigenleg ‘få til å springe’

Tyding og bruk

  1. få til å breste, sprekke, eksplodere;
    Døme
    • sprenge ei mine, ein stein;
    • sprenge noko i lufta;
    • sprenge (ut) ein tunnel;
    • sprenge vekk fjell
  2. få mjølk til å breste
    Døme
    • sprenge mjølk
  3. bryte (opp)
    Døme
    • sprenge ei låst dør;
    • sprenge banda
    • splitte
      • koalisjonen vart sprengd
    • øydeleggje med for hard røyning;
      møde, trøytte ut
      • bikkja sprengde to rådyr
    • bruke meir enn planlagt, vedteke
      • sprenge budsjettet;
      • alle hotell er heilt sprengde – heilt overfylte
  4. Døme
    • sprenge seg fram;
    • gråten sprengde seg fram
    • fare, køyre, ri snøgt
      • kaste seg på hesten og sprenge av stad
  5. særleg i perfektum partisipp: strø salt på;
    lettsalte
    Døme
    • sprengd torsk, svinekam

Faste uttrykk

  • sprenge seg
    forrøyne seg
Artikkelside

forta, fortake

fortaka

verb

Opphav

av for- (2

Faste uttrykk

  • forta seg
    • forsvinne, gje seg
      • inntrykket fortok seg
    • ta for hardt i (så ein får skade), forrøyne seg
      • han fortek seg ikkje, den karen
Artikkelside
Side 1 av 2