Avansert søk

Nynorskordboka 43 oppslagsord

bortover

preposisjon

Tyding og bruk

bort over;

Døme

gå bortover vegen

brukt som adverb:
- sjå bortover dit!

sving

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

rørsle som går i ring eller i boge
Døme
- gjere ein sving med armen
bøyg på linje, elv, veg eller liknande;
boge (1), krok (2)
Døme
- vegen har mange brå svingar;
- køyre ein sving utanom
- - innersving
  - yttersving
liten tur eller runde;
slag (1, 11);
svipp
Døme
- ho gjorde ein sving bortover golvet;
- han skal ein sving heimom
fart, framdrift
Døme
- dei fekk sving på sakene

Faste uttrykk

henge med i svingane
klare å følgje med (i ei utvikling eller i noko som hender);
henge med
i sving
i aktivitet eller verksemd
boka set fantasien i sving;
dei er i full sving med oppgåva

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

(rask) rørsle med stor kraft med hand eller reiskap mot noko med stor kraft;
det å slå (2, 1);
bank (3, 1), kakk (2
Døme
- slå harde slag med ei sleggje;
- gje eit slag med knyttneven;
- klokka slo tolv slag;
- eit godt slag med racketen;
- kvalen gjorde eit slag med sporden
- - hamarslag
  - knyttneveslag
det at noko eller nokon blir ramma (hardt);
(ufrivillig) kraftig støyt;
dunk, dask
Døme
- falle og få eit slag i hovudet
jamn dunking frå noko;
rytmisk samandraging
Døme
- slaga i maskinen;
- høyre slaga av bølgjene mot båtsida;
- hjartet slår om lag 70 slag i minuttet
- - pulsslag
  - taktslag
  - trommeslag
lei hending som råkar brått og kraftig;
ulykke
Døme
- å bli aleine er eit hardt slag;
- det var eit slag for heile familien
plutseleg sjukdomsanfall på grunn svikt i livsviktige organ, oftast hjerne og hjarte
Døme
- han har fått slag;
- døy av slag
- - heteslag
  - hjarteslag
  - hjerneslag
væpna kamp mellom fiendtlege styrkar;
militær trefning
Døme
- slaget på Stiklestad;
- vinne eit slag;
- slaget om byen
krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
Døme
- slaget om sjåarane;
- ho vann slaget om gullet;
- opposisjonen tapte slaget
einskild omgang av leik eller spel;
parti (5)
Døme
- eit slag krokket;
- skal vi ta eit slag kort?
ombretta kant på klede
Døme
- slaget på ei jakke
laustsitjande overplagg utan ermar
- - regnslag
rørsle i rett linje etter kvar gang ein skiftar retning;
baut (2)
Døme
- båten tok eit slag opp mot vinden;
- gjere eit slag bortover golvet
råske eller væte på noko
Døme
- det har gått slag i handkleda
- - jordslag
spor (1, 1), far (2, 1)
Døme
- sjå slag etter gaupe
om båtar: overgang mellom side og botn;
kimming (2)
brukt om samansetningar om noko som ein slår mot;
i ord som spikarslag

Faste uttrykk

eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
ha fritt slag
ha full handlefridom
i slag
i god form
han er verkeleg i slag i kveld;
eg kjenner meg ikkje i godt slag i dag
med eitt slag
brått, plutseleg
mellom slaga
mellom to periodar med høg aktivitet
deltakarane kvilte mellom slaga;
han tok ein matbit mellom slaga
på slaget
nøyaktig på tida
han stod på døra på slaget tolv
slag i slag
utan stogg imellom
slå eit slag for
ta eit ekstra tak for;
kjempe for
slå eit slag for miljøet

skramle

skramla

verb

Opphav

truleg av skrumle

Tyding og bruk

gje ein hol, ramlande lyd;

larme, skrangle

Døme

kjerra skramla bortover vegen;
skramle med koppar og kar

Faste uttrykk

skramle i hop
samle saman
skramle saman
samle i hop
skramle saman ein slump pengar;
dei skramla saman deltakarar til eit kurs

skive 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skífa

Tyding og bruk

tynt, flatt stykke av noko;

Døme

brødskive;
osteskive;
skyteskive;
solskive;
talskive;
urskive;
ei skive av metall

Faste uttrykk

kaste skive
kaste små flate steinar bortover vatnet så dei hoppar på vassflata;
skivje (1)

langs

preposisjon

Opphav

lågtysk langes, genitiv av lang

Tyding og bruk

nær ved og parallelt med
Døme
- segle langs kysten
bortover;
på
Døme
- gå langs vegen

Faste uttrykk

over langs
litt etter litt;
makeleg
ta arbeidet over langs
på langs
i lengderetninga
skjere loffen på langs;
på langs og på tvers

kvervelvind

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hvirfilvindr

Tyding og bruk

sterk vind som går i kvervlar;

jamfør kvervelstorm

Faste uttrykk

som ein kvervelvind
i full fart;
raskt
han kjem som ein kvervelvind bortover golvet

krype

krypa

verb

Opphav

norrønt krjúpa

Tyding og bruk

om dyr: flytte seg ved å dra seg fram med kroppen mot underlaget
Døme
- ormen kraup bortover
om menneske: flytte seg på ein måte som minner om å krype (1);
røre seg på alle fire;
krabbe (2, 1), kravle (1)
Døme
- krype på alle fire;
- krype gjennom vindauget;
- ho er alt kropen i seng
røre seg tungt og seint
Døme
- bilen kraup opp bakken;
- temperaturen har krope oppover dei siste dagane
om plante: vekse langsetter marka og samstundes slå rot
dra seg saman;
krympe (1)
Døme
- plagget kraup i vask;
- krype saman i redsle
te seg audmjukt;
smiske
Døme
- krype for sjefen
ha ei ekkel kjensle;
grøsse
Døme
- kjenne kor det kryp oppetter ryggen

Faste uttrykk

alt som kan krype og gå
alle folk
alt som kunne krype og gå, var møtt fram
det er like godt å hoppe i det som å krype i det
det er like godt å ta alt det utrivelege med ein gong som litt etter kvart
ein må lære å krype før ein kan gå
ein må lære det mest grunnleggjande først
krype til krossen
- audmykje seg ved å krype til krusifikset og gjere bot;
  angre seg
- søkje hjelp som ein før har avvist

høgne

høgna

verb

Opphav

Tyding og bruk

gjere (lyd, tone) høgare eller sterkare;
høgje (2)
Døme
- høgne røysta
gjere (tal, pris og liknande) høgare;
høgje (3)
Døme
- høgne løna
gjere betre
Døme
- høgne kvaliteten
bli høgare
Døme
- fjellet tek til å høgne her
om røyst: bli sterkare
Døme
- målet hennar høgna

Faste uttrykk

høgne seg
rise i vêret
fjell og åsar høgnar seg bortover

humpe

humpa

verb

Tyding og bruk

røre seg støytvis opp og ned (særleg på grunn av ujamt underlag)
Døme
- kjerra humpa sterkt på den ujamne vegen
gå haltande
Døme
- den gamle humpa av garde bortover vegen

Faste uttrykk

humpe og gå
gå på eit vis
det humpar og går på jobben

Side 1 av 5

Resultat per side: