Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 81 oppslagsord

spirantisk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld spirantar
Døme
  • spirantisk lyd, uttale
Artikkelside

sluke

sluka

verb

Opphav

truleg lågtysk

Tyding og bruk

  1. svelgje grådig og snøgt;
    svelgje heil, gløype
    • sluke maten;
    • måsen sluker fisken;
    • sluke i seg noko;
    • han gjekk under og slukte vatn – fekk i seg;
    • sluke orda – uttale utydeleg el. sløyfe lydar el. ord
  2. leggje under seg
    • dei store landa sluker dei små;
    • sluke med auga – sjå på (noko(n)) med attrå;
    • sluke kvart ord – følgje ihuga med
  3. fylle, ta opp
    • arbeidet sluker all mi tid
    • omnen sluker mykje ved
    • tiltaket vil sluke ei mengd med pengar;
    • mørkeret slukte henne – ho kom bort i mørkeret
Artikkelside

skriftuttale

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

bokstavrett uttale
Artikkelside

skarre 3

skarra

verb

Opphav

lydord opphavleg ‘skrape’

Tyding og bruk

  1. få fram ein skrapande eller skurrande strupelyd
    Døme
    • rypa, tiuren skarra oppe i lia
  2. uttale r med å heve baktunga mot drøvelen
Artikkelside

seie

seia

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt segja

Tyding og bruk

  1. bere fram i ord;
    Døme
    • sa du noko?
    • seie god natt, takk;
    • ho kan verkeleg få sagt det – ho er flink til å finne dei rette orda;
    • du seier noko – du er inne på noko;
    • om eg så må seie – om eg kan ordleggje meg slik;
    • så å seie
  2. gje ei fråsegn om;
    Døme
    • kva seier du til det?
    • seie det ein meiner;
    • kva vil folk seie om deg;
    • eg kan ikkje seie eg liker dette;
    • ja, det kan du seie – det har du rett i;
    • du kan så seie;
    • seie seg samd i;
    • det seier seg sjølv – det er berrsynt, innlysande;
    • det er ikkje sagt – det er ikkje sikkert;
    • som sagt, så gjort
    • avtale (2, fastsetje
      • så seier vi 150 kr for arbeidet;
      • så seier vi det slik;
      • forfattaren seier i boka si at …;
      • seie (nokon) imot;
      • seie opp avisa – gjere slutt på tinginga
  3. Døme
    • folk seier han drikk;
    • sei meg, kva synest du?
    • ikkje seie det til nokon;
    • eg skal seie han kom snøgt – han kom verkeleg snøgt;
    • den tala sa meg ingen ting – gav meg ingenting;
    • seie det med blomar
    • spå
      • det gjekk som ho sa;
      • seie frå (om noko)
    • klage på
      • vi har ingenting å seie på henne;
      • seie til når ein skal kome
  4. Døme
    • gjer som eg seier!
  5. Døme
    • kva skal dette seie
  6. gje ein lyd som liknar eit ord
    Døme
    • kua seier mø;
    • pang! sa det

Faste uttrykk

  • det vil seie
    det inneber;
    òg som uttrykk for følgje av føregåande ytring; forkorta dvs.
    • eg kan ikkje, det vil seie at du må dra;
    • vil det seie at du er usamd
  • ha noko å seie
    ha innverknad, vere viktig
  • ha å seie på
    kritisere, utsetje på
  • lettare sagt enn gjort
    vanskelegare å gjere enn det ser ut til
  • seie av
    fortelje, melde, varsle (noko)
  • seie frå seg
    gje (munnleg) avkall på
  • seie føre
    rettleie, lære
  • seie ja
    vere samd, godkjenne, gje løyve til; love
  • stutt sagt
    med få ord, i samandrag
Artikkelside

sakkunnig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som sit inne med sakkunne
    • eit sakkunnig råd
  2. som substantiv:
    • ein sakkunnig skal uttale seg om saka
Artikkelside

sakkunne

substantiv hokjønn

Opphav

av kunne (1

Tyding og bruk

grundig kjennskap til ei sak, eit tilhøve og liknande;
Døme
  • uttale seg med sakkunne om noko
Artikkelside

poster

substantiv hankjønn

Opphav

engelsk; uttale pouster

Tyding og bruk

stor, trykt plakat
Artikkelside

form

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt form; frå latin

Tyding og bruk

  1. ytre avgrensing av ein ting;
    Døme
    • rund form;
    • forma på bordet;
    • ha form som ein sylinder
  2. måte eit ord kan opptre på, særleg med omsyn til bøying, uttale og skrivemåte;
    utsjånad til eller variant av eit ord
    Døme
    • ubunden form eintal;
    • skrive bokmål med radikale former
  3. måte som noko finst, ovrar seg eller er sett saman på;
    type, art, variant
    Døme
    • stoffet finst i både fast og flytande form;
    • varme er ei form for energi;
    • ymse former for misbruk;
    • skilnaden på form og innhald
  4. rett måte å te seg eller opptre på;
    Døme
    • halde på formene;
    • leggje vekt på ytre former;
    • i verdige former
  5. (god) fysisk tilstand
    Døme
    • kome i form;
    • i dårleg form;
    • finne forma til VM
  6. behaldar til å forme eller støype noko i
    Døme
    • støype i form;
    • eldfast form

Faste uttrykk

  • i form av
    som består av eller kjem til uttrykk som
    • betale i form av narkotika;
    • finansieringa er komen i stand i form av eit lån
  • ta form av
    sjå ut eller ha eigenskapar som;
    kome til uttrykk gjennom
    • møblane tek form av silhuettar og andlet når ein skrur av lyset;
    • samarbeidet vil først og fremst ta form av utveksling av informasjon
  • ta form
    bli ferdig;
    utvikle seg
    • planane byrjar å ta form;
    • det nye kyrkjebygget er i ferd med å ta form
Artikkelside

erklære

erklæra

verb

Opphav

frå tysk ‘gjere klar’

Tyding og bruk

uttale offentleg;
formelt slå fast;
Døme
  • erklære at ein er kandidat til vervet;
  • erklære området som smittefarleg;
  • erklære krig
Artikkelside
Side 7 av 9