Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 77 oppslagsord

virak

substantiv hankjønn

Opphav

lågtysk, samanheng med vie og røyk; eigenleg ‘vigd røyk’

Tyding og bruk

  1. overstrøymande ros, hylling
    Døme
    • stor virak for skodespelarane etter premieren;
    • vere lei av all viraken
  2. gummiharpiks brukt til røykjelse
Artikkelside

ullvoren

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • ullvoren pels, røyk, røyst
Artikkelside

ullen

adjektiv

Tyding og bruk

  1. (liksom) av ull;
    hårete, loden
    Døme
    • ullen pels;
    • ullen jakke
  2. som liknar ull;
    krulla, krusa;
    krusedullforma;
    Døme
    • ha ulle hår;
    • ullen røyk, skodde
  3. Døme
    • ullen røyst;
    • eit ulle svar;
    • ulne utsegner
Artikkelside

tynn

adjektiv

Opphav

norrønt þunnr

Tyding og bruk

  1. som har lita tjukn, lite tverrmål;
    ikkje eller lite tjukk;
    Døme
    • tynn is;
    • tynt papir;
    • eit tynt lag;
    • tynne klede;
    • tynn stong, tråd;
    • ein lang og tynn kar;
    • tynn og bleik
  2. Døme
    • med tynn røyst;
    • be så tynt – innstendig
  3. spreidd, grisen, lite tett
    Døme
    • tynn skog;
    • kornet står tynt;
    • tynt hår, skjegg;
    • bli tynn i håret;
    • landet er tynt folka;
    • det er tynt med folk på tribunane;
    • det er tynt med poeng i boka
  4. om væske: som renn lett;
    som er mykje utblanda, utvatna
    Døme
    • tynne (mots feite) oljar;
    • tynn blanding;
    • suppa vart for tynn;
    • tynn kaffi, saft;
    • tynn pjolter – lite alkoholhaldig
    • om gass eller liknande: lite konsentrert;
      lett
      • tynn røyk;
      • tynn fjelluft
    • med lite næring
      • tynn kost
  5. uvektig, innhaldslaus;
    svak, sped, utan tyngd
    Døme
    • ei tynn historie;
    • tynt innhald;
    • ei tynn grunngjeving;
    • laget hadde for tynt angrep

Faste uttrykk

  • ha tynn hud
    vere tynnhuda (1 el. 2)
Artikkelside

tymt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein tymt av røyk
  2. Døme
    • høyre ein tymt om noko
Artikkelside

tjukne 2

tjukna

verb

Tyding og bruk

  1. bli tjukk (1) (eller tjukkare);
  2. om skog og liknande: bli tett(are);
    jamfør tjukk (2)
    Døme
    • skogen tjuknar
    • om væske: bli seig(are);
      stivne
      • om blandinga tjuknar, kan ein tynne ut med vatn
  3. om røyk, luft, vêr: bli tett(are);
    bli overskya
    Døme
    • vêret tjuknar til – blir mørkt og tett
Artikkelside

tjukk

adjektiv

Opphav

norrønt þjokkr, þjukkr, þykkr

Tyding og bruk

  1. om ting, lekam og liknande: med stor omkrins, stort tverrmål, omfangsrik;
    om person: feit, før (1, diger, dryg; motsett grann (2, 1) og tynn (1)
    Døme
    • ein tjukk mann, stolpe;
    • ein tjukk planke;
    • ei tjukk bok;
    • eit tjukt lag måling
    • i overført tyding: gravid
      • gå tjukk
  2. om hår, planter, tre og liknande: som veks eller står tett saman;
    Døme
    • tjukt gras, hår;
    • midt i tjukke skogen
    • i uttrykk:
      • halde saman i tjukt og tynt – hjelpe og stø kvarandre utan atterhald
    • om skodde, røyk, luft og liknande: ugjennomsiktig, tett;
      tung
      • tjukk røyk;
      • skodda ligg tjukk som ein graut
    • om busetnad, by, del av bygd: som har hus eller gardar tett inntil kvarandre
      • midt i tjukke byen;
      • midt i tjukke busetnaden
      • tjukt av, med (folk, bilar osv.) – fullt opp av, tett med
    • om væske, masse: som flyt tungt;
      seig
      • tjukk olje;
      • blod er tjukkare enn vatn – slektskap har meir å seie enn venskap
  3. om røyst: utydeleg, uklar
    Døme
    • vere tjukk i mælet
  4. etter engelsk;
    om påstand, historie, orsaking eller liknande: som ein må vere naiv eller dum for å tru på
    Døme
    • nei, den er for tjukk!
  5. nedsetjande;
    som substantiv, i bunden form eintal:
    Døme
    • tjukken – tjukk gut el. mann;
    • tjukka – tjukk jente el. kvinne

Faste uttrykk

  • gå gjennom tjukt og tynt for
    forsvare (nokon), tole harde prøvingar for (ein)
  • ha tjukk hud
    vere tjukkhuda
  • smørje tjukt på
    overdrive
  • tjukk i hovudet
    lite oppvakt, dum
  • tjukk luft
    innestengd, kvalm
Artikkelside

tett

adjektiv

Opphav

norrønt þéttr; tyding 5 etter engelsk tight

Tyding og bruk

  1. som ikkje har hol, opning, gjennomgang;
    Døme
    • lydtett;
    • lystett;
    • vasstett;
    • korken er tett;
    • tønna, vasken er tett;
    • vere tett i nasen
  2. som er utan (eller med berre små) hol, sprekkar eller mellomrom;
    som er dekt eller fylt av einskilddelar eller -individ i stort tal med små mellomrom;
    ugjennomsiktig, ugjennomtrengeleg, tjukk
    Døme
    • tett hekk, gjerde, kratt, skog, gras, hår;
    • garn med tette masker;
    • det er tett med folk, hus, bilar, bladlus;
    • tett snø(fall), regn;
    • tett som hagl;
    • det snør tett;
    • tett skodde;
    • lufta er tett av røyk – fylt, tung;
    • tett mørker
    • i uttrykk:
  3. samantrengd, ihoppressa, konsentrert;
    Døme
    • tett busetnad;
    • tett trengsel
    • særleg som adverb
      • stå, gå, sitje tett;
      • bu tett
    • nært, utan mellomrom, stramt
      • klemme noko(n) tett inntil seg;
      • danse tett saman;
      • kleda slutta tett om kroppen
    • nær, like, kloss (inntil, ved noko)
      • bu tett ved skulen
  4. som har ein fast konsistens;
    fast bygd, solid;
    Døme
    • ein tett kar, plugg
  5. Døme
    • tett i skallen, nøtta;
    • vere litt tett
  6. som går føre seg med stutte mellomrom
    Døme
    • tette togavgangar;
    • i tett rekkjefølgje
    • som adverb: med stutte mellomrom, ofte, støtt
      • bilane køyrer tett;
      • drikke tett

Faste uttrykk

  • halde tett
    òg overf: ikkje seie noko
  • tett i tett
    med stutt eller lite mellomrom
  • tett i tett
    i talrik mengd med små mellomrom
Artikkelside

svæle 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt svæla

Tyding og bruk

  1. stort og bråkande lag (8);
    stor tilstelling
  2. tung, kjøvande luft;
  3. veikt vinddrag
Artikkelside

smog 1

substantiv hankjønn

Uttale

smågˊg

Opphav

engelsk av smoke ‘røyk’ og fog ‘skodde’

Tyding og bruk

blanding av skodde og industrirøyk
Artikkelside
Side 6 av 8