Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 49 oppslagsord

røyk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt reykr

Tyding og bruk

  1. synleg forbrenningsprodukt, samansett av gassar, damp og faste partiklar
    Døme
    • krutrøyk;
    • røyken stig opp frå pipa;
    • gå opp i røyk – gå tapt, ikkje bli av, strande;
    • gå som ein røyk – lett, radig
  2. Døme
    • frostrøyk;
    • ølrøyk
  3. (det å røykje) tobakk, sigarett
    Døme
    • ta, rulle seg ein røyk;
    • kjøpe ei pakke røyk;
    • stumpe røyken

Faste uttrykk

  • ingen røyk utan eld
    det ligg alltid noko under (eit laust rykte)
Artikkelside

eim

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt eimr

Tyding og bruk

  2. Døme
    • ein eim av vår
  3. Døme
    • ein eim av fridom
Artikkelside

dus 4

adjektiv

Opphav

av du; påverka av dus (1

Tyding og bruk

  1. som tiltaler kvarandre med den uformelle tiltaleforma ‘du’ (i staden for ‘De’);
    til skilnad frå dis (3
  2. van med;
    fortruleg med
    Døme
    • ho strevar med å bli dus med datateknologien;
    • bli dus med vatnet;
    • ho føler seg dus med dronninga
Artikkelside

distribuere

distribuera

verb

Opphav

av latin dis- og tribuere ‘fordele’

Tyding og bruk

fordele noko;
sende rundt
Døme
  • distribuere varene med bil og fly;
  • filmen vart distribuert til andre land
Artikkelside

dissosiere

dissosiera

verb

Opphav

av latin dis- og sociare ‘sameine’

Tyding og bruk

  1. i psykologi: kople frå eller skilje element som høyrer saman; motsett assosiere (1);
    Døme
    • for å meistre kvardagen byrja han å dissosiere
  2. kløyve molekyl(grupper) i atom(grupper) eller ion;
    Døme
    • karbonsyra dissosierer til eit hydrogenion og eit bikarbonation
Artikkelside

dissonere

dissonera

verb

Opphav

av latin dis- og sonare ‘lyde’

Tyding og bruk

  1. klinge saman slik at det gjev dissonans (1)
    Døme
    • bassen i låten dissonerer med akkordane
    • brukt som adjektiv
      • dissonerande overtonar
  2. i overført tyding: klinge uharmonisk og falskt
    Døme
    • kva som dissonerer, kan diskuterast
Artikkelside

dissekere

dissekera

verb

Opphav

frå latin ‘skjere sund’, av latin dis- 1 og secare ‘skjere’; jamfør dis- (1)

Tyding og bruk

  1. skjere i daud organisme for å granske anatomien;
    utføre disseksjon
    Døme
    • å dissekere ein frosk
  2. granske metodisk og nådelaust
    Døme
    • artikkelen vart dissekert;
    • han dissekerte politikken til regjeringa
Artikkelside

dispensere

dispensera

verb

Uttale

dispenseˊre; dispangseˊre

Opphav

av latin dis- og pensare ‘vege, tenkje over’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • dispensere frå regelen om overtidsarbeid;
    • god grunn til å dispensere i denne saka
  2. vege opp lækjemiddel i høvelege dosar
    Døme
    • farmasøytar dispenserer medisin til pasientar
Artikkelside

diskvalifisering

substantiv hokjønn

Uttale

disˊkvalifisering; diskvalifiseˊring

Tyding og bruk

det å diskvalifisere eller bli diskvalifisert;
Døme
  • ho rykte opp ei plassering etter ei diskvalifisering under rennet fredag
Artikkelside

diskvalifisere

diskvalifisera

verb

Uttale

disˊkvalifisere; diskvalifiseˊre

Opphav

jamfør kvalifisere

Tyding og bruk

  1. stengje ute frå idrettstevlingar eller frådømme nokon ein idrettsprestasjon på grunn av regelbrot;
    Døme
    • diskvalifisere NN i to år for doping;
    • laget vart diskvalifisert i stafetten
  2. gjere uskikka
    Døme
    • avgjerda om å diskvalifisere han var korrekt;
    • fortida hennar diskvalifiserer henne for dette oppdraget
Artikkelside
Side 3 av 5