Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
98 treff

Bokmålsordboka 43 oppslagsord

sekk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sekkr

Betydning og bruk

  1. stor pose av seilduk, strie, lær og lignende til å frakte eller oppbevare noe i
    Eksempel
    • en sekk (med) poteter, mel
    • pose med (meis og) reimer til å bære på ryggen, ryggsekk
      • pakke sekken;
      • gå med tung sekk
    • i faste uttrykk:
      • mørkt som i en sekk – bekmørkt;
      • dette sammen som en sekk;
      • (stormen kom) som sluppet ut av en sekk – plutselig, overraskende;
      • kjøpe katta i sekken – bli snytt;
      • to store kan ikke rommes i én sekk – kan vanskelig forlikes
  2. særlig i lek: den siste, sistemann
    Eksempel
    • bli sekk(en)
Artikkelside

kjøpe katten i sekken

Betydning og bruk

ikke vite hva en får;
bli lurt;
Sjå: katt, sekk
Artikkelside

som sluppet ut av en sekk

Betydning og bruk

plutselig og voldsomt;
Sjå: sekk, slippe
Artikkelside

i både pose og sekk

Betydning og bruk

(få, ha) to fordeler som må eller bør utelukke hverandre;
Sjå: pose, sekk
Artikkelside

slippe katten ut av sekken

Betydning og bruk

Sjå: katt, sekk
  1. røpe en hemmelighet
  2. komme med en sensasjonell opplysning
Artikkelside

kle seg i sekk og aske

Betydning og bruk

(opprinnelig en jødisk skikk) vise ytre tegn på sorg eller anger;
Se: aske, sekk
Artikkelside

både … og …

Betydning og bruk

brukt for å uttrykke at utsagnet gjelder begge leddene som de to konjunksjonene binder sammen;
så vel … som …;
ikke bare …, men også …;
Se: både
Eksempel
  • både barn og voksne;
  • jeg både lo og gråt;
  • få i både pose og sekk
Artikkelside

tykksak

substantiv hankjønn

Opphav

samme opprinnelse som tysk Sack ‘sekk’; -sak

Betydning og bruk

tykk, oftest kortvokst person
Eksempel
  • en liten tykksak av en guttunge
Artikkelside

striesekk

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

sekk av strie
Artikkelside

vadsekk

substantiv hankjønn

Opphav

lavtysk watsak, egentlig ‘sekk til klær’

Betydning og bruk

om eldre forhold: dyp, sekklignende veske
Artikkelside

Nynorskordboka 55 oppslagsord

sekk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sekkr; gjennom latin frå semittisk

Tyding og bruk

  1. større pose, behaldar, ilåt av strie, jute, papir og liknande brukt til emballasje
    Døme
    • papirsekk;
    • søppelsekk;
    • ein sekk med poteter;
    • ta sekken på ryggen;
    • mørkt som i ein sekk – bekmørkt;
    • som sleppt or ein sekk – brått;
    • få både i pose og sekk – få rikeleg;
    • kjøpe katten i sekken – bli snytt;
    • kle seg i sekk og oske – sjå oske (1)
  2. varemengd som får rom i ein sekk (1)
    Døme
    • ein sekk mjøl
  3. poseliknande organ
    Døme
    • magesekk
  4. i botanikk: lite holrom
    Døme
    • kimsekk
  5. i bunden form eintal: den siste (i leik)
    Døme
    • bli, vere sekken
Artikkelside

både … og …

Tyding og bruk

brukt for å uttrykkje at utsegna gjeld begge ledda som dei to konjunksjonane bind saman;
så vel ... som ...;
ikkje berre ..., men òg ...;
Sjå: både
Døme
  • både unge og eldre;
  • dei er både store og sterke;
  • få i både pose og sekk
Artikkelside

i byte

Tyding og bruk

i staden for;
Sjå: byte
Døme
  • gje noko i byte mot noko anna;
  • vi fekk fisk i byte mot ein sekk poteter
Artikkelside

kle seg i sekk og oske

Tyding og bruk

vise ytre teikn på sorg eller anger;
Sjå: oske, sekk
Artikkelside

sleppe katten ut av sekken

Tyding og bruk

Sjå: katt, sekk
  1. røpe ei hemmelegheit
  2. kome med ei sensasjonell opplysing
Artikkelside

kjøpe katten i sekken

Tyding og bruk

ikkje vite kva ein får;
bli lurt;
Sjå: katt, sekk
Artikkelside

halmsekk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sekk (1) fylt med halm
Artikkelside

byte 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt býti ‘hopehav’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gjere eit godt byte;
    • byte av bank
  2. Døme
    • gjere byte på
  3. klede til skifte;
  4. skil, grense (mellom gardar, bygder)
    Døme
    • steingarden markerer bytet mellom gardane

Faste uttrykk

  • i byte
    i staden for
    • gje noko i byte mot noko anna;
    • vi fekk fisk i byte mot ein sekk poteter
Artikkelside

blytung

adjektiv

Tyding og bruk

tung som bly (1);
svært tung
Døme
  • ein blytung sekk
  • brukt som adverb
    • føtene kjendest blytunge ut
Artikkelside

belg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt belgr

Tyding og bruk

  1. (pose eller sekk av) flådd skinn som er rengt av eit dyr utan å vere skore opp i buken
  2. sekkforma reiskap brukt til å puste luft på elden for å auke temperaturen; jamfør blåsebelg og smiebelg
    Døme
    • dra belgen i smia
  3. del av orgel, trekkspel, sekkepipe eller liknande som pumpar luft inn i den delen av instrumentet som lagar lyd
    Døme
    • belgen på eit orgel;
    • dra belgen på trekkspelet
  4. noko som liknar ein belg (2)
    Døme
    • belgen på eit gammalt fotografiapparat
  7. midtstykke i ein trål
Artikkelside
Side 1 av 6