Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
163 treff

Bokmålsordboka 84 oppslagsord

karakterløs, karakterlaus

adjektiv

Betydning og bruk

Eksempel
  • vinen var ganske så karakterløs
Artikkelside

karakteristisk

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, fra gresk kharakteristikos ‘særpreget’; jamfør karakter

Betydning og bruk

særpreget, typisk
Eksempel
  • en karakteristisk håndskrift;
  • det er karakteristisk for henne å gjøre noe sånt
Artikkelside

karakteregenskap

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

Eksempel
  • vise gode karakteregenskaper;
  • viljestyrken hans er en utpreget karakteregenskap
Artikkelside

F 1, f 1

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • stor F;
    • liten f;
    • f kommer etter e i alfabetet;
    • ha problemer med å uttale lyden f
  2. (note (2, 1) for) fjerde tone (1, 1) i C-durskalaen;
    jamfør F-dur og f-moll
  3. dårligste karakter (4) ved høgskoler og universiteter (på en skala fra A til F)
    Eksempel
    • hun fikk F og strøk til eksamen
Artikkelside

kadens

substantiv hankjønn

Uttale

kadanˊgs; kadenˊs

Opphav

gjennom fransk cadence og italiensk; fra latin cadere ‘falle’, opprinnelig om fallende tonegang

Betydning og bruk

  1. tempo eller rytme som en aktivitet foregår i
    Eksempel
    • den britiske syklisten akselererte med svært høy kadens
  2. i musikk: soloparti av virtuos karakter mot slutten av en sats
  3. i musikk: akkordene i slutten av en sats, et verk eller lignende
  4. i metrikk: rytmisk utgang i verselinje
Artikkelside

hovedkarakter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. karakter (4) som er gjennomsnitt for alle eller de viktigste fag
    Eksempel
    • han fikk beste hovedkarakter i klassen
  2. viktigste, mest framtredende rolle i et skuespill, en film, en bok eller lignende;
    Eksempel
    • hun ble nominert til Oscar for sin tolkning av hovedkarakteren i filmen
Artikkelside

særs godt

Betydning og bruk

tidligere: beste karakter (i grunnskolen),;
forkortet Sg;
Se: særs
Artikkelside

meget tilfredsstillende

Betydning og bruk

før: nest beste karakter, jamfør særdeles;
Artikkelside

ikke mors beste barn

Betydning og bruk

person med tvilsom karakter;
Se: barn
Artikkelside

jeg 1

substantiv intetkjønn

Opphav

substantivering av jeg (2

Betydning og bruk

  1. ens egen person;
    ens egentlige karakter eller personlighet;
    Eksempel
    • bare være opptatt av sitt eget jeg;
    • jeget og omverdenen;
    • finne sitt sanne jeg
  2. forteller i 1. person entall i en litterær tekst
    Eksempel
    • det lyriske jeget

Faste uttrykk

  • mitt andre jeg
    • den skjulte eller ukjente siden av personligheten
      • avsløre sitt andre jeg
  • mitt bedre jeg
    den moralske delen av personligheten;
    det gode i en person
    • appellere til hans bedre jeg
Artikkelside

Nynorskordboka 79 oppslagsord

evaluere

evaluera

verb

Opphav

av gammalfransk value ‘verdi’

Tyding og bruk

  1. berekne mål, vekt og myntverdi
  2. reflektere over eller vurdere i ettertid
    Døme
    • dei skal evaluere prosjektet
  3. vurdere elevprestasjon, gje karakter for;
    gje skotsmål
    Døme
    • læraren evaluerer presentasjonane
Artikkelside

hovudperson

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. viktigaste person, karakter (3) i ei bok, eit skodespel, ein film eller liknande
    Døme
    • hovudpersonen i boka
  2. person som er ansvarleg i ei rørsle, ofte noko kriminelt
    Døme
    • hovudpersonane bak terroråtaket
Artikkelside

hovudkarakter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. karakter (4) som er gjennomsnitt for alle eller fleire fag
    Døme
    • ho fekk beste hovudkarakter i klassen
  2. viktigaste, mest framtredande rolle i eit skodespel, ein film, ei bok eller liknande
    Døme
    • ho spelar den fotballgalne hovudkarakteren i filmen
Artikkelside

særs

adjektiv

Opphav

eigenleg genitiv av sær (1

Tyding og bruk

  1. som merkjer seg ut;
    Døme
    • ikkje vise noka særs glede over tiltaket;
    • det er alltid noko særs med dei
  2. brukt som adverb: i høg grad, svært, uvanleg
    Døme
    • avlinga var særs bra i år;
    • vere særs uheldig

Faste uttrykk

  • særs godt
    før: beste karakter (i grunnskulen);
    forkorta Sg;
    jamfør S (3, 2)
  • særs tilfredsstillande
    karakteren særs godt
Artikkelside

særs godt

Tyding og bruk

før: beste karakter (i grunnskulen);
forkorta Sg;
jamfør S (3, 2);
Sjå: særs
Artikkelside

ikkje mors beste barn

Tyding og bruk

person med tvilsam karakter;
Sjå: barn
Artikkelside

huglynne, huglynde

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Døme
  • ha eit romantisk huglynne
Artikkelside

godkjenne

godkjenna

verb

Tyding og bruk

stadfeste som gyldig eller god nok;
Døme
  • godkjenne rekneskapen;
  • godkjenne planen;
  • røykvarslaren er godkjend av kontrollen;
  • få godkjend karakter
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • halve kongeriket;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
    • brukt som adverb
      • snu seg halvt på stolen
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • vere oppe halve natta;
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart en halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge eit stykke ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

haud

substantiv hankjønn

Opphav

forkorting av latin haud illaudabilis ‘ikkje urosverdig’; jamfør laudabilis

Tyding og bruk

eldre nemning for nest beste karakter til embetseksamen
Døme
  • få ein god haud
Artikkelside
Side 4 av 9