Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
58 treff

Bokmålsordboka 26 oppslagsord

rad

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt rǫð

Betydning og bruk

Eksempel
  • folk kom i rad og rekke;
  • så gulrot i rader;
  • de forreste radene i teateret var utsolgt;
  • begå en rad tyverier

Faste uttrykk

  • i, på rad
    sammenhengende, etter hverandre
Artikkelside

ensemble

substantiv intetkjønn

Uttale

angsamˊbel

Opphav

fra fransk; av senlatin insimul ‘samtidig’

Betydning og bruk

gruppe kunstnere, særlig musikere, som opptrer sammen
Eksempel
  • teateret har et godt ensemble;
  • et ensemble på seks musikere;
  • et ensemble med dansere fra mange land
Artikkelside

bestyre

verb

Uttale

bestyˊre

Opphav

fra lavtysk; av styre (2

Betydning og bruk

Eksempel
  • bestyre en skole;
  • teateret blir bestyrt av teatersjefen
Artikkelside

benk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt bekkr

Betydning og bruk

  1. langt, smalt møbel til å sitte (eller ligge) på
    Eksempel
    • sitte på en benk i hagen
  2. sitteplass i samlingsrom;
    Eksempel
    • sitte på første benk i teateret;
    • tale for tomme benker
  3. i idrett: utvisningsbenk
    Eksempel
    • få to minutter på benken
  4. avlangt underlag for forskjellig arbeid
  5. næringsrik jordseng i karm dekket med glass eller plast;
  6. stilling i bryting (3)
Artikkelside

benefice

substantiv hankjønn

Uttale

benefiˋse

Opphav

gjennom fransk; fra latin ‘velgjerning’

Betydning og bruk

teaterforestilling der overskuddet går til en som er knyttet til teateret
Artikkelside

arvelig

adjektiv

Betydning og bruk

som kommer av arv;
som går i arv, kan arves
Eksempel
  • det er ikke arvelig;
  • en arvelig sykdom;
  • arvelig kongedømme

Faste uttrykk

  • arvelig belastet
    • genetisk disponert for en aktivitet eller en egenskap
      • være arvelig belastet med kreft
    • påvirket av tidligere generasjoner
      • skuespilleren var arvelig belastet med to foreldre som jobbet i teateret
Artikkelside

Nynorskordboka 32 oppslagsord

teaterbesøk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere til stades på ei teaterframsyning;
  2. mengd av folk som går i teateret
    Døme
    • teaterbesøket aukar stadig
Artikkelside

stadig

adjektiv

Opphav

norrønt stǫðugr ‘som står fast’; av sta

Tyding og bruk

  1. ikkje skiftande;
    • vêret har vore stadig i haust;
    • ein stadig og påliteleg arbeidskar
    • vere ein stadig gjest i teateret;
    • bli seinka av stadige avbrot
    • gå i ein stadig rus
  4. som adverb: jamt, alltid, regelbunde
    • ho blir stadig verre;
    • det skjer stadig ulykker;
    • støtt og stadig;
    • stadig vekk
Artikkelside

speleplan

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

(planlagt) repertoar
Døme
  • teateret har fleire nye norske stykke på speleplanen
Artikkelside

spele 2

spela

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

lågtysk spelen, spillen

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sola spela i vassflata
  2. vere med i, drive med ball- eller kulespel
    Døme
    • spele biljard, fotball, tennis;
    • han vart spela fri og laga mål;
    • spele mot eit utanlandsk lag
  3. vere med i spel med kort, terningar og liknande
    Døme
    • spele bingo, dam, femkort, poker, sjakk;
    • spele korta sine klokt – òg: handle klokt;
    • spele falskt;
    • spele medvite på noko – utnytte noko medvite
  4. satse pengar, vedde
    Døme
    • spele lotto;
    • spele på travbana;
    • spele fallitt – særl: mislykkast;
    • spele høgt (spel) – ta stor vågnad
  5. få fram, lage musikk
    Døme
    • spele (på) fele, piano, trekkspel, grammofon;
    • spele plater;
    • spele ein sonate;
    • spele førstefiolin – òg: rå
    • om fugl: lage paringslyd
      • orrhanen spelar oppi åsen;
      • kanonane spela opp – byrja å skyte;
      • spele (opp) til dans
  6. utføre, gje liv til ei teater-, filmrolle og liknande
    Døme
    • spele ei rolle (godt, dårleg);
    • spele revy, skodespel
    • syne fram
      • teateret spelar no ‘Medmenneske’ av Olav Duun
    • agere
      • spele idiot;
      • spele lita rolle – ha lite å seie;
      • filmen, stykket har spela inn store summar – har gjeve stor inntekt
  7. Døme
    • spele ein eit puss

Faste uttrykk

  • spele ballen over til
    la (nokon annan) ta seg av (noko)
  • spele inn
    verke inn, ha noko å seie
  • spele inn
    lage opptak av (ein film)
  • spele opp
    òg: lage oppstyr, skape seg vrang
  • spele opp
    byrje spelet
  • spele på dei same strengene
    bruke dei same argumenta, verkemidla og liknande
  • spele ut mot
    setje (nokon) opp mot (kvarandre)
  • spele ut over sidelinja
    setje (nokon, seg) utanfor
  • spele ut
    ha utspelet
Artikkelside

scenearbeidar, senearbeidar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • scenearbeidar ved teateret
Artikkelside

scenisk, senisk

adjektiv

Uttale

utt seˊ-

Tyding og bruk

som høyrer til, høver for scena;
som gjeld teateret
Artikkelside

rad 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt rǫð

Tyding og bruk

  1. linje;
    Døme
    • i rad og rekkje;
    • så gulrot i rader;
    • dei fremste radene i teateret
  2. i uttrykk:
    Døme
    • ei rad – fleire, nokre, mange, ei rekkje

Faste uttrykk

  • i, på rad
    samanhengande, etter kvarandre
Artikkelside

gjesterolle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

rolle som gjest (3)
Døme
  • ha gjesterolle ved teateret
Artikkelside

ensemble

substantiv inkjekjønn

Uttale

angsamˊbel

Opphav

frå fransk; av seinlatin insimul ‘samtidig’

Tyding og bruk

samverkande gruppe av kunstnarar, særleg musikarar
Døme
  • eit ensemble av jazzmusikarar;
  • teateret har eit godt ensemble;
  • eit ensemble med nokre av dei fremste flamencodansarane i verda
Artikkelside

benk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt bekkr

Tyding og bruk

  1. langt og etter måten smalt møbel til å sitje (eller liggje) på
    Døme
    • sitje på ein benk i hagen
  2. sitjeplass i samlingsrom;
    Døme
    • sitje på første benk i teateret;
    • tale for tomme benker
  3. i idrett: utvisingsbenk
    Døme
    • få to minutt på benken
  4. avlangt underlag for ymse arbeid
  5. næringsrik jord i kasse dekt med glas eller plast;
  6. stilling i bryting (3)
Artikkelside
Side 3 av 4