Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no
, Bokmålsordboka og Nynorskordboka
Bokmålsordboka og Nynorskordboka
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Meny
Hjelp
Om ordbøkene
Innstillingar
Kontakt oss
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Avansert søk
Vanleg søk
Ordbøker
Begge ordbøkene
Bokmålsordboka
Nynorskordboka
Søk
Oppslagsord
Med bøygde former
Fritekstsøk
Ordklasse
alle
verb
substantiv
adjektiv
pronomen
determinativ
adverb
preposisjonar
konjunksjonar
subjunksjonar
interjeksjonar
Nullstill
Listevisning
Søkjehjelp
Eitt treff
Nynorskordboka
57
oppslagsord
sjølvstendig
adjektiv
Vis bøying
Opphav
etter
tysk
selbständig
,
eigenleg
‘som står for seg sjølv’
Tyding og bruk
som tenkjer og handlar utan å rette seg etter andre
;
som rår sjølv
;
fri
(
2
II)
,
uavhengig
,
ubunden
vere ein sjølvstendig person
;
ein sjølvstendig institusjon, nasjon
;
ei sjølvstendig framferd, meining
;
ei sjølvstendig løysing på eit problem
adverb
:
tenkje sjølvstendig
original
(
2
II)
stå fram som ein sjølvstendig forfattar
som driv på eiga hand, for eiga rekning
ein sjølvstendig næringsdrivande
Artikkelside
eining
substantiv
hokjønn
Vis bøying
Opphav
norrønt
eining
‘einskap’
;
av
ein
(
2
II)
Tyding og bruk
samla heilskap
;
sjølvstendig del (av ein større heilskap)
Døme
samle til større einingar
;
dele opp i mindre einingar
einskapleg, fastsett mengd
Døme
ha eit par einingar alkohol innabords
som etterledd i ord som
alkoholeining
fôreining
storleik i eit målesystem
Døme
dekadisk eining
som etterledd i ord som
mynteining
måleining
Faste uttrykk
i eininga
alt i eitt, støtt
sitje og røykje i eininga
militær eining
avdeling i forsvaret i eit land
Artikkelside
artikkel
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Uttale
artikˊkel
Opphav
av
latin
diminutiv
av
artus
‘ledd’
Tyding og bruk
sjølvstendig stykke, utgreiing i tidsskrift, avis, blad
eller
oppslagsverk
Døme
skrive ein artikkel
(handels)vare, vareslag
Døme
ein landhandel med dei fleste artiklane folk treng til dagleg
stykke, føresegn, paragraf i lov(bok)
eller liknande
Døme
vise til ein artikkel i kjøpslova
;
artiklane i truvedkjenninga
trykklett småord som blir knytt til substantiv for å syne kjønn, tal eller binding
;
jamfør
kvantor
og
determinativ
(
1
I)
Døme
artiklane ‘ei’, ‘ein’ og ‘eit’ står framfor substantiv i ubunden form, til dømes ‘eit bord’
;
artiklane ‘den, det’ og ‘dei’ står framfor adjektiv og substantiv i bunden form, til dømes ‘det store huset’
Artikkelside
bruk
2
II
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
same opphav som
bruk
(
1
I)
Tyding og bruk
verksemd
(1)
;
drift
(1)
som etterledd i ord som
jordbruk
skogbruk
sjølvstendig driven gard
;
særskilt
skyldsett
del av eit hovudbøle
Døme
ein storgard med ni bruk
som etterledd i ord som
småbruk
(større) industriverksemd
som etterledd i ord som
møllebruk
sagbruk
reiskap til fiske
eller
fangst
Døme
nattstått bruk
som etterledd i ord som
garnbruk
notbruk
Artikkelside
proklamere
proklamera
verb
Vis bøying
Opphav
av
latin
pro-
og
clamare
‘rope’
Tyding og bruk
(høgtideleg) gjere kjent
;
kunngjere, rope ut (som)
Døme
proklamere landet som sjølvstendig stat
Artikkelside
modul
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
gjennom
engelsk
;
frå
latin
‘målestokk’, opphavleg
diminutiv
av
modus
‘måte’
Tyding og bruk
minste standard lengdemål, særleg i bygningsindustri
sjølvstendig byggjeelement
;
sjølvstendig del av noko
;
grunnelement
Døme
modular til ei boreplattform
;
faget er delt opp i seks modular
tal som blir brukt til måling
;
høvetal
Artikkelside
nominalisme
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
frå
mellomalderlatin
Tyding og bruk
filosofisk retning som hevdar at allmennomgrep berre er førestillingar
eller
namn utan sjølvstendig eksistens
;
motsett
realisme
Artikkelside
meister
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
norrønt
meistari
,
gjennom
lågtysk
og
gammalfransk
,
frå
latin
;
same opphav som
magister
Tyding og bruk
rettleiar eller lærar i noko
Døme
den herre og meister som han var sett til å tene
sjølvstendig handverkar med meisterbrev
Døme
lærling, svein og meister
som etterledd i ord som
bakarmeister
murmeister
skreddarmeister
person som er særs dyktig i noko
;
ein som er best i noko
;
vinnar
(1)
Døme
øving gjer meister
;
vere ein meister på piano
;
ho er ein meister til å fortelje
;
bli norsk meister på 800 m
som etterledd i ord som
krinsmeister
noregsmeister
verdsmeister
brukt som etterledd i samansetningar: person som leier
eller
har oppsyn med noko
i ord som
politimeister
seremonimeister
vaktmeister
Faste uttrykk
vere meister for
vere opphavsmann til
;
greie
han var meister for den beste nynorske kortprosaen
Artikkelside
hand
substantiv
hokjønn
Vis bøying
Opphav
norrønt
hǫnd
Tyding og bruk
kroppsdel ytst på arm, med fingrar som mellom anna kan gripe og halde
Døme
store hender
;
vaske hendene
;
bruke begge hendene
;
arbeide med hendene
;
ha hendene på ryggen
;
stå på hendene
;
klappe i hendene
;
vri hendene
;
spå i handa
brukt i uttrykk for helsing, semje
eller liknande
Døme
takke i handa
;
ta nokon i handa
brukt i
uttrykk
for arbeid, verksemd, medverknad
eller liknande
Døme
ikkje lyfte ei hand for å hjelpe
;
ikkje ta si hand i nokon ting
;
arbeidet er ferdig frå mi hand
brukt i
uttrykk
for eige, forvaring, makt, mynde, vern
eller liknande
Døme
ha mykje pengar mellom hendene
;
samle makta på få hender
;
vere i trygge hender
;
leggje noko i Guds hender
side, kant, plassering i høve til ein person
Døme
huset ligg ved vegen på venstre handa
;
sitje ved Guds høgre hand
samling av kort som kvar av spelarane har fått tildelt i kortspel
Døme
sitje med ei sterk hand
handskrift
(
1
I)
Døme
ha ei leseleg hand
Faste uttrykk
bere nokon på hendene
halde alt vondt borte frå nokon
;
forkjæle
døy for eiga hand
ta livet av seg
falle i hendene på nokon
kome inn under makta til nokon
han fall i hendene på fienden
for handa
tilgjengeleg
nytte dei materialane ein har for handa
for hand
med handa eller hendene
;
manuelt
bunaden er sydd for hand
;
skrive brev for hand
frie hender
full handlefridom
ho fekk frie hender til å lage ein ny radioserie
frå første hand
direkte frå opphavsperson eller kjelde
;
jamfør
førstehands
få noko frå handa
fullføre noko
;
bli ferdig med noko
få arbeidet frå handa
gje nokon ei hand
hjelpe nokon
gni seg i hendene
vere godt nøgd, særleg
på grunn av
stor vinning
gode kort på handa
gode argument, kvalifikasjonar
eller liknande
som gjer at ein stiller sterkt
gripe med begge hendene
ta imot med iver
eg greip sjansen med begge hendene
gå hand i hand
gå og halde kvarandre i hendene
gå føre seg samstundes
;
utvikle seg parallelt
;
følgjast
urbanisering og avfolking går hand i hand
gå nokon til hande
assistere nokon
ha ei heldig hand med
ha ein god framgangsmåte med noko
ha hendene fulle
ha mykje å gjere
;
vere travel
ha noko på handa
(i eit visst tidsrom) ha førsterett til noko
ha reine hender
vere uskuldig
halde handa si over
verne
i første hand
i byrjinga
;
i første omgang
i hende
til rådvelde
eg har nett fått avgjerda i hende
ikkje sjå handa framfor seg
ikkje sjå noko som helst
leggje hand på
gjere lekamleg vald mot
leggje siste hand på noko
avslutte noko
leggje siste hand på verket
lett på handa
som gjer noko varleg og nøye
leve frå hand til munn
leve på ein måte så ein berre så vidt har nok til å klare seg
med handa på hjartet
for å vere heilt ærleg
med hard hand
på ein brutal måte
uvedkomande vart jaga bort med hard hand
med livet i hendene
med fare for når som helst å miste livet
med rund hand
rikeleg, raust
dele ut gåver med rund hand
med to tomme hender
utan noko
;
på berr bakke
ho starta med to tomme hender og arbeidde seg opp
med våpen i hand
med våpenmakt
forsvare landet med våpen i hand
på andre hender
hos andre eigarar
føretaket heldt fram på andre hender
på eiga hand
utan hjelp frå andre
;
for seg sjølv
;
sjølvstendig
greie seg på eiga hand
sitje med hendene i fanget
ikkje gjere noko
;
ikkje gripe inn
ei regjering som sit med hendene i fanget og lèt det forferdelege skje
slå handa av nokon
ikkje vilje ha noko å gjere med nokon
;
svike nokon
ta hand om
ta seg av
ta hand om pasienten
;
ta hand om oppgåvene
vere nokons høgre hand
vere ein uunnverleg hjelpar eller medarbeidar for nokon
vere sjefen si høgre hand
Artikkelside
-heit
substantiv
hokjønn
Vis bøying
Opphav
av
mellomnorsk
-heit
;
av
lågtysk
-he
(
i
)
t
,
opphavleg
sjølvstendig ord ‘måte, tilstand’
Tyding og bruk
suffiks
brukt til å lage substantiv særleg av adjektiv
;
jamfør
-dom
,
-leik
og
-skap
(
1
I)
;
i ord som
dumheit
,
dyktigheit
,
haldbarheit
,
leilegheit
og
venlegheit
Artikkelside
Forrige side
Side 1 av 6
Neste side
Resultat per side:
10
20
50
100