Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
56 treff

Nynorskordboka 56 oppslagsord

overlag 1

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

øvste lag av noko;
det som blir lagt over noko
Artikkelside

overlag 2

adverb

Opphav

jamfør norrønt ofrliga

Tyding og bruk

i utifrå høg grad;
Døme
  • maten smakte overlag godt;
  • ein overlag fin dag
Artikkelside

sjuk

adjektiv

Opphav

norrønt sjúkr

Tyding og bruk

  1. som lid av noko;
    Døme
    • bli alvorleg sjuk;
    • leggje seg sjuk;
    • liggje sjuk;
    • den sjuke guten;
    • sjuke dyr;
    • ei sjuk plante
    • brukt som substantiv:
      • den sjuke er innlagd på sjukehus;
      • ho tek seg av dei sjuke
  2. Døme
    • vere sjuk av heimlengt;
    • han er sjuk etter å kome ut på fjorden
  3. Døme
    • eit sjukt samfunn;
    • det er heilt sjukt at nokon vil gjere noko slikt
  4. brukt som forsterkande adverb: umåteleg, kolossal, overlag
    Døme
    • sjukt bra stemning
Artikkelside

over

preposisjon

Opphav

truleg av lågtysk ōver; jamfør norrønt yfir og eldre nynorsk yver

Tyding og bruk

  1. i samanlikning: på eit høgare steg eller nivå enn;
    høgare enn, større enn;
    Døme
    • biletet heng over sofaen;
    • ti meter over bakken;
    • ho er over 30 år;
    • vere over nokon i rang;
    • herske over nokon
    • brukt som adverb:
      • bu i etasjen over
  2. Døme
    • diktaren over alle diktarar;
    • dette går over alle andre omsyn
  3. ovanfrå og ned på
    Døme
    • få ei bytte vatn over seg;
    • eg ynskjer berre vondt over han
  4. Døme
    • ha dyna over seg;
    • kaste seg over ein motstandar;
    • dei kasta seg over arbeidet
  5. på overflata av;
    Døme
    • han strauk barnet over håret;
    • breie høy ut over bakken;
    • vere brun over heile kroppen
  6. Døme
    • ha frakk over dressen
  7. på eller til den andre sida av
    Døme
    • ro over fjorden;
    • gå over fjellet;
    • bu over gata
  8. Døme
    • reise frå Trondheim over Røros til Oslo
  9. Døme
    • halde ein tale over radio
  10. vidare enn (noko som avgrensar eller stengjer)
    Døme
    • vatnet rann over bassengkanten;
    • setje seg ut over lova;
    • det går over min forstand;
    • over evne
    • brukt som adverb:
      • koke over
  11. meir enn
    Døme
    • temperaturen er over 20 °;
    • eg betaler ikkje over 1000 kr;
    • by over nokon
  12. til slutten av;
    gjennom (ei viss tid)
    Døme
    • det leid langt over middag;
    • bli buande vinteren over
    • brukt som adverb: slutt, til ende
      • uvêret dreiv over;
      • framsyninga er over
  13. brukt i uttrykk for kjensler eller annan reaksjon: på grunn av, når det gjeld
    Døme
    • glede seg over livet;
    • vere fornærma over noko;
    • sørgje over nokon;
    • låte vel over noko
  14. brukt føre nemning på emne, gjenstand for ei åndsverksemd eller eit åndsprodukt:
    Døme
    • tenkje over noko;
    • bli klar over kva som hende;
    • preike over eit skriftord;
    • lage eit oversyn over arbeidsoppgåvene
  15. i samband med visse verb: i to stykke
    Døme
    • sage over ein planke;
    • file over ei jernstong

Faste uttrykk

  • gje seg over
    overgje seg;
    miste motet;
    bli heilt maktstolen eller himmelfallen
  • gå over
    ta slutt;
    gje seg
    • sjukdomen gjekk over til slutt
  • kome over
    • støyte på;
      finne tilfeldig
      • dei kom over eit godt tilbod
    • leggje motgang eller krise bak seg
      • han kom aldri over at mora døydde så tidleg
  • over ende
    ned frå oppreist stilling;
    hovudstups, i koll
    • bjørka bles over ende;
    • ho stupte over ende;
    • bli slått over ende;
    • føretaket gjekk over ende
  • over laget
    meir enn vanleg, overlag
  • over og ut
    • uttrykk brukt for å avslutte kommunikasjon via radio
    • slutt for godt
      • no er det over og ut for verksemda
  • snakke over seg
    tale i ørska
  • stå over
    ikkje ta del (i aktivitet som det er venta at ein tek del i)
    • ho måtte stå over kampen
  • vake over
    ha jamt tilsyn med
    • dei vakte over han gjennom natta
Artikkelside

gullmedalje

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

medalje av gull som heiderspris, særleg som førstepremie i idrettstevlingar
Døme
  • ta olympisk gullmedalje

Faste uttrykk

  • til den store gullmedaljen
    overlag sterkt, hardt, mykje
    • arbeide til den store gullmedaljen;
    • kjempe til den store gullmedaljen;
    • det vart improvisert til den store gullmedaljen
Artikkelside

øyen

adjektiv

Opphav

jamfør norrønt ǿgr adjektiv og ǿgja verb; jamfør øyeleg

Tyding og bruk

  1. fæl, skremmeleg, øyeleg (1)
    Døme
    • eit øye vêr;
    • eit øye leven
    • brukt som adverb:
      • det ser øye ut
  2. brukt som forsterkande adverb: uvanleg, overlag (2
    Døme
    • ein øye tung veg;
    • øye stor
Artikkelside

øyeleg

adjektiv

Opphav

norrønt ǿgiligr

Tyding og bruk

  1. fæl, skremmeleg;
    nifs
    Døme
    • han er så øyeleg til å stele;
    • eit øyeleg uvêr
    • brukt som adverb:
      • det såg øyeleg ut;
      • han ber seg så øyeleg
  2. brukt som forsterkande adverb: overlag (2, svært
    Døme
    • han vart øyeleg harm;
    • det var øyeleg mange der;
    • øyeleg fint vêr
Artikkelside

æveleg

adjektiv

Opphav

norrønt ævi(n)ligr

Tyding og bruk

  1. Døme
    • æveleg liv;
    • til æveleg tid
  2. Døme
    • kvar ævelege dag
  3. brukt som adverb: ovande, overlag (2
    Døme
    • æveleg langt
Artikkelside

ytarleg

adverb

Opphav

samanheng med utarleg, truleg påverka av lågtysk uterlich ‘ytst, utetter’

Tyding og bruk

  2. Døme
    • vi veit ytarleg lite;
    • det var ytarleg sjeldan dei hadde besøk
Artikkelside

spenna

adverb

Tyding og bruk

heilt, overlag, riv ruskande
Døme
  • spenna galen
Artikkelside
Side 1 av 6