Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
39 treff

Nynorskordboka 39 oppslagsord

overalt

adverb

Opphav

etter lågtysk

Tyding og bruk

alle stader;
allstad
Døme
  • eg har leitt overalt

Faste uttrykk

  • lengd overalt
    lengd på eit fartøy målt mellom ytterpunkta på skroget
Artikkelside

på gater og torg

Tyding og bruk

overalt (blant folk);
Sjå: torg
Døme
  • det var underhaldning på gater og torg;
  • rykta gjekk på gater og torg
Artikkelside

torg

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt torg; kanskje av gammalrussisk torgu ‘marknadsplass’

Tyding og bruk

  1. stor, open plass i by eller tettstad
    Døme
    • møtast på torget;
    • demonstrantane samla seg på torget;
    • det pittoreske torget frå mellomalderen var sentrum i landsbyen
  2. stad i by eller tettstad der ein sel ulike varer
    Døme
    • selje blomstrar på torget;
    • kjøpe fisk på torget
  3. brukt som etterledd i samansetningar som nemner ein stad der ein samlar fleire ulike funksjonar

Faste uttrykk

  • bringe/føre til torgs
    gjere kjent;
    gå ut med;
    kunngjere
    • eg kjenner ikkje til saka ho bringar til torgs;
    • han fører sterke argument til torgs
  • ledig på torget
    ikkje oppteken eller engasjert;
    ugift
  • på gater og torg
    overalt (blant folk)
    • det var underhaldning på gater og torg;
    • rykta gjekk på gater og torg
Artikkelside

yre 3, yrje 2

yra, yrja

verb

Opphav

samanheng med aure (3

Tyding og bruk

  1. kome eller strøyme på i stor, talrik mengd;
    jamfør yrande
    Døme
    • det yrer og kryr av maur overalt;
    • gata yrer av folk
  2. om brå kjensle: strøyme gjennom kroppen
    Døme
    • det yrer i kroppen
  3. om fiskestim: lage yr (2, 2)
    Døme
    • det yrer av sildestimen
Artikkelside

vest 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vestr

Tyding og bruk

  1. himmelretning der sola går ned;
    motsett aust (1, 1)
    Døme
    • i aust og vest
  2. den vestlege delen av verda;
    jamfør Vesten
    Døme
    • konflikt mellom aust og vest
  3. i bridge: spelar som har aust (1, 3) som makker (2)
    Døme
    • vest melder

Faste uttrykk

  • frå aust og vest
    frå alle kantar
    • det kom folk frå aust og vest
  • i aust og vest
    til alle kantar;
    i hytt og vêr;
    overalt
    • bruke pengar i aust og vest;
    • skrive autografar i aust og vest
  • spørje i aust og få svar i vest
    få eit irrelevant svar
Artikkelside

nær 2

adverb

Opphav

norrønt nær, opphavleg komparativ av ná-; jamfør nærmare (2 og nærmast

Tyding og bruk

  1. ikkje langt borte;
    tett attmed
    Døme
    • dei bur nær byen;
    • øya låg nær land;
    • enden er nær
  2. intimt, tett
    Døme
    • ho er nær knytt til faren;
    • dei stod nær kvarandre i dei politiske spørsmåla;
    • ho stod den avlidne nær
  3. Døme
    • ho tener nær ein million i året;
    • han hadde nær forsnakka seg

Faste uttrykk

  • fjern og nær
    overalt, fleire stader
    • det kom gjester frå fjern og nær;
    • dei sendte brev til fjern og nær
  • liggje nær
    vere naturleg (3) eller rimeleg;
    vere nærliggjande (2)
    • det ligg nær å tru at dette kjem til å endre seg snart
  • nær på/ved
    nesten, bortimot;
    på nippen til
    • det hadde nær på gått gale;
    • tene nær på 90 kroner timen;
    • vere nær ved å falle
  • nær sagt
    nesten;
    så å seie
    • han har gjort nær sagt heile arbeidet sjølv;
    • dei kunne gjere nær sagt alt
  • på éin/eitt nær
    med eitt unntak
    • alle kandidatane, på éin nær, stod på eksamen;
    • på eitt nær har alle partia trekt seg frå regjeringa
  • på langt nær
    slett ikkje;
    på ingen måte
    • planen er på langt nær oppfylt enno;
    • dei er ikkje på langt nær klare til å dra
  • så nær som
    med unntak av;
    unnateke
    • dei var der alle så nær som den yngste sonen
  • ta seg nær av
    bli lei for;
    sørgje over
    • han tok seg veldig nær av kritikken
  • trø/kome/gå nokon for nær
    fornærme eller krenkje nokon
    • du bør ikkje trø han for nær;
    • talaren kom publikum for nær;
    • han gjekk leiaren for nær
Artikkelside

oppslått

adjektiv

Opphav

av slå opp

Tyding og bruk

  1. som er opna opp;
    open;
    1. bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
      • ei oppslått avis;
      • oppslåtte bøker låg overalt
    2. bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
      • avisa er oppslått;
      • bøkene var oppslått på bordet
  2. som er hengd opp;
    • bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
      • ein oppslått plakat;
      • oppslåtte lister
    • bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
      • plakaten var oppslått så alle kunne sjå;
      • alle listene var oppslått ved inngangen
Artikkelside

velsett

adjektiv

Opphav

jamfør sjå (2

Tyding og bruk

utan samsvarsbøying som predikativ;
godt likt, omtykt
Døme
  • den velsette gjesten;
  • dei var velsett overalt
Artikkelside

oppslegen

adjektiv

Opphav

av slå opp

Tyding og bruk

  1. som er opna opp;
    open;
    Døme
    • ei oppslegen avis;
    • bøkene låg oppslegne overalt
  2. som er hengd opp;
    Døme
    • ein oppslegen plakat;
    • listene er no oppslegne og er å rekne som offisielle
Artikkelside

himmelretning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

retning (1), lei på jorda som ein kan fastsetje med å sjå på sola eller andre himmellekamar;
ei av dei fire hovudretningane på kompasset;
jamfør himmelætt

Faste uttrykk

  • i alle himmelretningar
    ut over eit stort område;
    overalt
Artikkelside