Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
46 treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

frivillig, friviljug

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som blir gjord av eigen fri vilje;
    ikkje obligatorisk;
    Døme
    • frivillig påmelding;
    • gjere noko frivillig;
    • frivillige fag;
    • det er ei frivillig sak;
    • vere frivillig trygda
  2. som gjer noko frivillig (1)
    Døme
    • frivillig mannskap;
    • gjere ein innsats gjennom frivillig arbeid;
    • frivillig organisasjon
    • brukt som substantiv
      • 10 000 frivillige er med i krigen
Artikkelside

tilby, tilbyde

tilbyda

verb

Tyding og bruk

seie seg villig til å gje, låne bort, selje eller liknande;
seie seg villig til (å gjere, utføre)
Døme
  • tilby nokon hjelp, eit hus;
  • tilby styret å gå frå stillinga

Faste uttrykk

  • tilby seg
    melde seg frivillig
    • eg tilbaud meg å bake ei kake
Artikkelside

natur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin natura ‘fødsel’; jamfør norrønt náttúra

Tyding og bruk

  1. landskap som ikkje er skapt av menneske, som har eit plante- og dyreliv, og som kan skildrast ut frå topografi, klima og liknande;
    til skilnad frå byar, parkar, gardar og liknande
    Døme
    • rein og urørt natur;
    • kome seg ut i naturen;
    • vern om naturen;
    • oppleve den storslåtte naturen
  2. den sanselege eller materielle verda som heilskap, den ytre røynda;
    til skilnad frå den åndelege eller indre verda
    Døme
    • lovene i naturen
  3. noko opphavleg, uutvikla, lite påverka av menneska; motsett kultur
    Døme
    • attende til naturen;
    • kamp mellom natur og kultur
  4. medfødd eller opphavleg knippe eigenskapar ved ei gruppe, ein person, ein ting eller eit fenomen;
    vesen, eigenart, grunnhått, drift (3);
    Døme
    • høna er frå naturen si side aktiv
  5. karakteristisk måte å te seg på hos eit levande vesen, typisk med individuelle skilnader i ei gruppe;
    legning, sinnelag, temperament, gemytt, lynne
    Døme
    • av natur er eg rastlaus

Faste uttrykk

  • liggje i sakas natur
    vere gjeve av naturlege tilhøve
    • det ligg i sakas natur at frivillig arbeid ikkje er noko vi kan påleggje folk
  • tre av på naturens vegner
    trekkje seg vekk for å gå på do
Artikkelside

akkord

substantiv hankjønn

Uttale

akårˊd

Opphav

frå fransk; jamfør akkordere

Tyding og bruk

  1. avtale om å gjere eit arbeid for ein viss sum på ei fastsett tid;
    avtale om løn i høve til arbeidsytinga
    Døme
    • arbeide på akkord;
    • sprengje akkorden
  2. arbeidsmengd som ein arbeidar skal gjere på fastsett tid
    Døme
    • vere ferdig med akkorden
  3. semje mellom debitor og kreditor om å utsetje tilbakebetaling av gjeld eller ettergjeving av ein del av gjelda
    Døme
    • søkje akkord;
    • vere under akkord;
    • få til frivillig akkord for å unngå konkurs
  4. samklang av tre eller fleire tonar
    Døme
    • slå ein akkord på gitaren

Faste uttrykk

  • gå på akkord
    ofre noko viktig for å oppnå noko;
    gje etter;
    føye seg
    • gå på akkord med prinsippa sine;
    • ikkje gå på akkord når det gjeld tryggleiken i trafikken
Artikkelside

volontør

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk volontaire ‘frivillig’ av; latin voluntas ‘vilje’

Tyding og bruk

person som arbeider gratis for ein bestemd institusjon, ei verksemd eller liknande
Artikkelside

ufrivillig, ufriviljug

adjektiv

Tyding og bruk

  1. mot eigen vilje;
    Døme
    • ein ufrivillig dukkert;
    • ufrivillig fangenskap
  2. utan medvite føremål;
    Døme
    • han er ufrivillig komisk
Artikkelside

tvungen

adjektiv

Opphav

av tvinge (2

Tyding og bruk

  1. lovfesta, påboden, obligatorisk;
    Døme
    • tvungen skulegang;
    • tvungen lønsnemnd;
    • eit tvunge samarbeid
  2. Døme
    • ein tvungen latter;
    • dei tvungne smila;
    • ho rørte seg på ein tvungen måte
Artikkelside

skilsdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det at usamde partar frivillig overlèt avgjerda om ein tvist til andre personar eller institusjonar enn dei vanlege domstolane;
    privat rettargang;
  2. dom i sak som er avgjord med skilsdom (1)
Artikkelside

spontan

adjektiv

Opphav

frå latin, av sponte ‘frivillig’

Tyding og bruk

  1. som ikkje er planlagd;
    brå, uoverlagd
    Døme
    • ein spontan reaksjon;
    • eit spontant utbrot
  2. om person: impulsiv (2)
    Døme
    • ho likte spontane menneske
  3. som hender av seg sjølv
    Døme
    • ein spontan abort
Artikkelside

sluttpakke

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

avtale mellom ei bedrift og ein tilsett om at den tilsette skal slutte frivillig i stillinga si mot ein økonomisk kompensasjon;
Artikkelside
Side 1 av 5