Avansert søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

forfalle

forfalla

verb

Opphav

frå lågtysk; av for- (

Tyding og bruk

bli dårlegare på grunn av vanstell;
gå tilbake;
øydeleggjast
Døme
- la kroppen forfalle;
- huset forfell
ha frist for betaling;
gå ut
Døme
- betale i god tid før fristen forfell

Faste uttrykk

forfalle til
bli avhengig av

forfallen

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av forfalle

Tyding og bruk

vanskjøtta, ustelt, til nedfalls
Døme
- forfalne hus
øydelagd av rusmiddel eller liknande
med utgått betalingsfrist
Døme
- forfalne rekningar

ròtne på rot

Tyding og bruk

gå i oppløysing;

forfalle;

Sjå: rot, ròtne

Døme

skogen ròtna på rot

ròtne, rotne

ròtna, rotna

verb

Opphav

norrønt rotna; av ròten

Tyding og bruk

bli ròten, gå i oppløysing;

morkne

Døme

maten ròtnar;
trestubben ròtnar

Faste uttrykk

ròtne på rot
gå i oppløysing;
forfalle
skogen ròtna på rot

rot 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt rót

Tyding og bruk

del av ei plante som går ned i jorda
Døme
- bjørka har lange røter;
- frå rot til topp
plante med særleg godt utvikla underjordisk del
- - gulrot
  - knipperot
  - kålrot
  - tepperot
nedste del av noko som utgjer eit feste til noko anna;
festepunkt
- - hårrot
  - tannrot
  - tungerot
i overført tyding: noko som har festa seg som noko stabilt og akseptert;
grunnlag, tilknyting, rotfeste (1, 2)
Døme
- planen har ikkje rot i røyndomen;
- ein kultur med djupe røter
utgangspunkt for noko;
opphav, årsak, utspring (1)
Døme
- rota til alt vondt;
- rota til problema ligg i fortida deira
i matematikk: tal i høve til eit anna tal som det blir likt når ein multipliserer det med seg sjølv (éin eller fleire gonger)
Døme
- rota av 16 er 4
- - kubikkrot
  - kvadratrot
i språkvitskap: del av ord som kan stå aleine eller vere del av ei stamme (1, 5), og som er utan avleiingar eller bøyingsending;
jamfør rotord

Faste uttrykk

ha si rot i
stamme frå
rykkje opp med rota
fjerne for godt;
utrydde
ròtne på rot
gå i oppløysing;
forfalle
skogen ròtna på rot
slå rot
- utvikle røter og byrje å vekse
  planta har slått rot og vil kanskje begynne å blomstre til sommaren
- utvikle tilhøyrsle til ein stad;
  kjenne seg heime;
  til skilnad frå å vere rotlaus
  dei slo raskt rot i den nye byen
- feste seg, få grobotn
  tankane slo rot

visne

visna

verb

Opphav

norrønt visna; jamfør vissen

Tyding og bruk

om (del av) plante: bli vissen (1);
skrumpe inn og forsvinne
Døme
- blomstrane visna av vassløyse
om person eller kroppsdel: miste kraft eller førleik;
bli lamma;
forfalle
Døme
- armen visna vekk av slaget;
- vere så trøytt at føtene visnar;
- bruke musklane så lite at dei visnar bort
i overført tyding: gradvis bli borte
Døme
- smilet visna;
- samarbeidet visna bort

forsarve

forsarva

verb

Opphav

jamfør sarv

Tyding og bruk

la forfalle (1);

brukt som adjektiv:
- ein forsarva fyr

forfalle til

Tyding og bruk

bli avhengig av;

degenerere

degenerera

verb

Uttale

degenereˊre

Opphav

av latin degener ‘vanslekta’, de- og genus ‘slekt’; jamfør de-

Tyding og bruk

om art, organ eller liknande: utvikle seg negativt;
bli gradvis dårlegare
Døme
- celler som degenererer
- brukt som adjektiv
  forkrøpla og degenererte dyr;
  ein degenererande nervesjukdom
forfalle moralsk eller åndeleg
Døme
- eit demokrati som har degenerert til eit fåmannsvelde
- brukt som adjektiv
  degenererte samfunn

forvitre

forvitra

verb

Opphav

av tysk verwittern; av for- (

Tyding og bruk

om bergart: brytast ned, tærast opp, smuldrast, erodere (2)
Døme
- skifer forvitrar lett
gå i oppløysing;
forfalle (1)
Døme
- tilliten til partiet forvitra

Resultat per side: