Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
49 treff

Bokmålsordboka 8 oppslagsord

Nynorskordboka 41 oppslagsord

vesla

substantiv hokjønn

Opphav

eigenleg bunden form eintal f av vesle (1

Tyding og bruk

i tiltale til eller omtale av ei lita jente:
Døme
  • kom til pappa, vesla!
  • vesla måtte vere heime
Artikkelside

trippe

trippa

verb

Opphav

av trappe (2

Tyding og bruk

  1. gå med korte lette steg
    Døme
    • den vesle kona trippa snøgt av stad;
    • hønene trippa omkring
  2. stå og flytte føtene uroleg
    Døme
    • løparane stod og trippa på startstreken
Artikkelside

tenor

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk og, tysk; frå italiensk tenore

Tyding og bruk

  1. høg mannsrøyst (med omfang om lag frå den vesle c-en til den tostrokne a-en);
    Døme
    • han hadde ein praktfull tenor
  2. tenorrøyst i eit verk (opera, kor og liknande)
    Døme
    • førstetenor;
    • syngje tenor
  3. songar med tenor (1);
    tenorsongar
    Døme
    • smørtenor
  4. songar som syng tenor (2) i eit verk (opera, kor og liknande)
  5. instrument i same leie som ein tenor (1)
Artikkelside

stump 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt stumpr, frå lågtysk; tysk

Tyding og bruk

  1. stykke av noko;
    Døme
    • gatestump;
    • sigarettstump;
    • taustump;
    • stumpar og stykke
  2. undre merssegl
  3. (bak)ende
    Døme
    • få ris på stumpen
  4. (sur)brød
    Døme
    • ete stump med sirup på

Faste uttrykk

  • gå på stumpane
    røyne hardt på
  • redde stumpane
    òg: redde det vesle som enno kan reddast
Artikkelside

stor

adjektiv

Opphav

norrønt stórr

Tyding og bruk

  1. som tek mykje plass eller rom;
    diger, dryg, svær, motsett liten
    Døme
    • ei stor bygd;
    • store hus;
    • vekse seg stor og sterk;
    • vere stor for alderen;
    • ein stor flokk, familie
    • som uttrykk for redsle eller undring:
      • gjere store auge
    • brei
      • eit stort smil
    • god, varm
      • ha eit stort hjarte
    • i musikk:
      • den store oktaven – oktaven nedanfor den vesle oktaven
  2. som gjer mykje av seg;
    Døme
    • ei stor verksemd;
    • Noreg har vore ein stor tørrfiskeksportør;
    • tene store pengar;
    • ein stor del av folket;
    • stor skilnad;
    • gjere stor skade;
    • i stor målestokk;
    • selje, kjøpe i stort;
    • gjere nokon ei stor teneste
    • vesentleg, viktig
      • eit av dei store politiske spørsmåla føre valet;
      • det store spørsmålet er ...;
      • dra opp dei store linjene;
      • i store drag;
      • ei stor glede, sorg
    • høg (2
      • (ikkje) ha store tankar om noko(n)
    • sterk
      • bruke store ord
    • ved oppgjeving av ein sum, eit mål, ei vekt
      • kor stor vart fangsten?
      • huset er 104 m2 stort
    • som adverb
      • glede seg stort over, til noko;
      • dominere stort
    • med nekting
      • ikkje ete stort;
      • ikkje sjå stort anna enn bilar på turen;
      • ho kan ikkje vere stort over 20 år
    • i komparativ
      • arbeide for større rettferd
    • absolutt komparativ: heller dryg
      • ein større lekkasje;
      • det var ikkje noko større med snø
    • i superlativ
      • med største glede
  3. som har høg (sosial) stilling
    Døme
    • vere ein stor mann i kommunen
    • dugande, vidkjend
      • ho har vorte ein stor forskar;
      • ein stor vitskapsmann, forfattar, idrettsmann;
      • det blir nok noko stort av henne
    • ovmodig
      • bli, vere stor på det
  4. Døme
    • (ikkje) vere stort van;
    • halde ein stor middag, eit stort selskap
    • ikkje småleg
      • vere stor nok til å vedgå ein feil;
      • sjå stort på det
    • ordentleg, retteleg
      • du er ein stor tosk, ein stor unge
    • full, heil (1
      • den store kjærleiken
    • fullstendig
      • det store tomrommet
    • i utrop:
      • du store Gud, kinesar, min!

Faste uttrykk

  • i det store og heile
    jamt over, generelt
  • store og små
    vaksne og barn
  • vere stor i kjeften
    òg: bruke sterke ord, vere sleivet i kjeften, skrøyten
Artikkelside

smelte 3

smelta

verb

Opphav

samanheng med melte

Tyding og bruk

  1. gjere rennande, få til å bråne
    Døme
    • smelte metall, smør, snø;
    • smelte om (att)
  2. bli meir eller mindre rennande
    Døme
    • isen smelta i vårsola;
    • snøen smelta bort
  3. bli mjuk, veik;
    Døme
    • det vesle barnebarnet fekk han til å smelte

Faste uttrykk

  • smelte saman
    òg: sameine seg
Artikkelside

skamklippe

skamklippa

verb

Tyding og bruk

klippe så ein skjemmer eller skader
Døme
  • skamklippe kjoletøyet;
  • den vesle jenta hadde skamklipt håret sitt
Artikkelside

f-nøkkel, f-nykel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i musikk: nøkkel (6) plassert på fjerde linja i notesystemet som viser plassen for tonen f i vesle oktav;
Artikkelside

dragkraft

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kraft hos dyr eller maskin som dreg;
    Døme
    • 90 hk og 220 Nm i dragkraft gjer den vesle bilen kraftfull, fleksibel og rask
  2. Døme
    • kva for ei dragkraft er det som ligg i spiritismen?
Artikkelside

dass

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

truleg av tysk das Haus eller das Häuschen ‘(vesle)huset’

Tyding og bruk

i uformell bruk: rom eller doskål der ein gjer frå seg;
Døme
  • gå på dass;
  • vaske dassen

Faste uttrykk

  • brenne på dass
    vere i akutt fare eller naud
    • no må me gjere noko, for no brenn det på dass
  • gå i dass
    bli ein fiasko;
    bli bortkasta, forgjeves
    • all innsatsen kan gå i dass;
    • kampen gjekk rett i dass;
    • fleire tusen kronar rett i dass
  • som ein dass
    lurvete, uflidd;
    elendig, horribel
    • føle seg som ein dass;
    • huset ser ut som ein dass;
    • dei spela som ein dass
Artikkelside
Side 4 av 5