Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

kostyme

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk, av latin consuetudo ‘vane, skikk’; jamfør kutyme

Tyding og bruk

drakt, bunad som er særmerkt for ei viss tid eller kan brukast i visse høve, særleg på scena eller på karneval
Artikkelside

ha det med å

Tyding og bruk

ha for vane å, bruke å;
Sjå: ha
Døme
  • ho har det med å lage lister
Artikkelside

hang

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk hangen ‘henge’

Tyding og bruk

(uheldig, uimotståeleg) vane, lyst, tilhug
Døme
  • ha ein hang til søtt;
  • ei diva med hang til fargerike kjolar;
  • ha ein hang til å overdrive
Artikkelside

skakk-køyrd, skakkøyrd

adjektiv

Tyding og bruk

perfektum partisipp av køyre eller køyre skakk
  1. om hest: som er køyrd slik at han går skeivt av vane
  2. som er komen av lage;
    forkvakla, øydelagd
    Døme
    • skakk-køyrd ungdom
Artikkelside

vond

adjektiv

Opphav

norrønt vándr, vóndr

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gammal vane er vond å vende;
    • det var ikkje vondt om pengar – det skorta ikkje på pengar
  2. (fysisk og psykisk) plagsam, pinefull, skadeleg;
    Døme
    • vond smak;
    • vonde netter;
    • au, det gjer vondt;
    • det var vondt å miste barnet;
    • ta det vonde med det gode
  3. Døme
    • ho vart vond på meg
  4. Døme
    • som substantiv:

Faste uttrykk

  • den vonde
    vondemannen, djevelen
  • ha vondt av
    tykkjer synd i
  • ha vondt i halsen
    vere sår i halsen, ha halsbetennelse
  • kaste vondt på
    setja (skadeleg) trolldom på (folk, dyr)
Artikkelside

vende 3

venda

verb

Opphav

norrønt venda; samanheng med vinde (2

Tyding og bruk

  1. leggje ei anna side (den andre sida) fram, opp
    Døme
    • vende kyrne or åkeren;
    • vende høyet;
    • plogen vender grastorva;
    • vende skjortekragen;
    • vende nasen heimover, mot nord;
    • vende tommelen ned – sjå tommel
    • ordtøke:
      • gammal vane er vond å vende – å leggje av seg;
      • vende seg til eit stort publikum – vilje nå mange;
      • vende seg til styresmaktene – spørje seg føre hos, gå til;
      • lykka vende seg;
      • kjenne kor magen vender seg
  2. ta ei anna lei, snu (2, 2)
    Døme
    • vende heim(over), tilbake;
    • vende om – òg rel:; sjå omvende
    • i segling: baute
      • klar til å vende!
      • snu og vende på alle ting – sjå snu (2, 2)
    • peike i ei viss lei
      • det vender mot sjøen
  3. avhende, byte bort, selje
    Døme
    • vende noko i pengar

Faste uttrykk

  • vende ryggen
    halde seg borte frå (nokon)
Artikkelside

venje, venne

venja, venna

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt venja; samanheng med vane

Tyding og bruk

gje ein vane;
øve, lære opp
Døme
  • venje kalven til å stå på bås;
  • venje seg til å bruke bilbelte;
  • venje av eit barn (med å få bryst)

Faste uttrykk

  • venje seg av med
    leggje av den vanen å gjere, bruke (noko)
Artikkelside

vanleg

adjektiv

Opphav

av vane

Tyding og bruk

  1. som jamt hender
    Døme
    • eit vanleg syn;
    • kaldare enn vanleg
    • etter vanen
      • gå den vanlege kveldsturen sin;
      • på vanleg måte
    • som det finst mest av
      • vanlege folk
  2. som er mest brukt, oftast finst
    Døme
    • eit vanleg ord;
    • vanlege klede;
    • vanleg bjørk – fjellbjørk

Faste uttrykk

  • vanleg fleirtal
    anten høgast røystetal utan omsyn til det samla røystetalet eller absolutt fleirtal
Artikkelside

uvane

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dårleg vane, uskikk
Døme
  • ha den uvanen å avbryte folk;
  • leggje av uvanane
Artikkelside

uskikk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dårleg maner, uheldig vane
Døme
  • det er ein uskikk å tigge om pengar;
  • uskikken med å gå gjennom enga
Artikkelside
Side 2 av 3