Avansert søk

Nynorskordboka 4 oppslagsord

gild

adjektiv

Opphav

norrønt gildr ‘fullgod, som det må betalast for’; samanheng med gjalda ‘betale’

Tyding og bruk

gjeldande, gyldig
Døme
- gild mynt;
- gild vekt
- - allgild
  - rettsgild
  - ugild
stor, monaleg, dugeleg;
framifrå, solid, grepa;
drusteleg, staseleg, fin
Døme
- gild hest;
- gild gard;
- gild kar;
- gild jente;
- gilde klede;
- gilde fargar
godlynt, snill, hyggjeleg
Døme
- vere gild med nokon;
- vere gild mot nokon;
- ver gild og ikkje sei det!
hugnadsam, triveleg
Døme
- gild fest;
- gild kveld
- brukt som adverb
  ha det gildt
glad (2, fjåg;
byrg, stolt
Døme
- bli gild av noko;
- vere gild av nokon

soriamoriaslott

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i eventyr: gildt slott;
strålande vakker bygning
i overført tyding: noko ein ser for seg, men som er lite truleg at kan bli gjennomført;
dagdraum, luftslott

verkeleg

adjektiv

Opphav

etter tysk wirklich; samanheng med verke (

Tyding og bruk

som eksisterer;
som finst i røynda;
røynleg
Døme
- den verkelege verda;
- ei verkeleg hending;
- noko som verkeleg har hendt;
- finne den verkelege samanhengen
som fullt og heilt kan karakteriserast som (det nemnde);
ekte, sann;
retteleg (1)
Døme
- ein verkeleg venn;
- eit verkeleg praktmål
brukt som adverb: reint faktisk;
i røynda
Døme
- mente ho verkeleg det?
brukt som adverb (i spørsmål) som kommentar til noko overraskande, usannsynleg eller urimeleg
Døme
- gjekk du verkeleg med på det?
brukt som forsterkande adverb: sanneleg
Døme
- det var verkeleg gildt å sjå deg

nyfiken

adjektiv

Tyding og bruk

huga på å få greie på noko nytt;
forviten, nysgjerrig
Døme
- vere nyfiken etter å få vite noko;
- ver ikkje så nyfiken!
brukt som adverb: uventa, men gildt
Døme
- det var nyfike å sjå deg!
- det var nyfike å få fersk fisk til middag