Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 50 oppslagsord

svarabhaktivokal

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vokal som oppstår mellom to konsonantar slik at det blir ei ny staving, til dømes e i åker av norrønt ákr;
Døme
  • svarabhaktivokalen lettar uttalen av konsonantsamband
Artikkelside

svarabhakti

substantiv hankjønn

Opphav

sanskrit, eigenleg ‘del av ein vokal’

Tyding og bruk

utvikling av svarabhaktivokal
Artikkelside

sterk

adjektiv

Opphav

norrønt sterkr

Tyding og bruk

  1. som toler mykje, varer lenge;
    Døme
    • ein sterk kjetting;
    • sterke klede, sko
    • som toler stor påkjenning
      • sterke nervar
  2. som har sterk (muskel)kraft;
    Døme
    • vere sterk i armane;
    • sterk som ein bjørn;
    • bilen har sterk motor
  3. Døme
    • ein sterk stat;
    • opposisjonen er sterk
    • med stor innverknad, handlekraftig
      • vere den sterke mannen i regjeringa
    • fast
      • vere sterk i trua;
      • ha ein sterk vilje
  4. Døme
    • bruke sterke ord;
    • bruke sterke middel;
    • filmen hadde mange sterke scener
    • intens, kraftig
      • sterk lyd, musikk;
      • sterk varme;
      • sterk storm
    • ofseleg, overhendig
      • vere i sterk sinnsrørsle
    • som adverb:
      • føle sterkt for noko;
      • det regna sterkt;
      • ha sterkt blå auge;
      • prisane er sterkt nedsette
  5. Døme
    • (ikkje) vere sterk i engelsk, i rekning;
    • eit felt med mange sterke løparar;
    • gå eit sterkt løp
  6. med kraftig lukt, smak, verknad
    Døme
    • sterk kaffi, medisin;
    • sterkt brennevin
    • som substantiv: alkohol
      • aldri smake sterkt
  7. i språkvitskap:
    Døme
    • sterke former av adjektiv – ubundne former

Faste uttrykk

  • sterk bøying
    i språkvitskap, om verb i germanske språk: bøying utan tillagd ending i preteritum, ofte med vokalendring i rotstavinga; jamfør linn og svak
  • sterke substantiv
    substantiv som endar på konsonant eller trykksterk vokal
  • sterke verb
    i germanske språk: verb som dannar preteritum utan bøyingsending, ofte med vokalendring i rotstavinga
Artikkelside

staving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å stave
  2. (del av eit) ord som er bygd opp av ein kjerne (vokal eller stavingsberande konsonant) med moglege andre lydar framfor og/el. bak seg
    Døme
    • ordet «kaste» er samansett av stavingane «kas» og «te»;
    • ikkje skjøne ei staving – ikkje skjøne nokon ting
Artikkelside

sjølvlyd, sjølvljod

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

fullvokal

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vokal som ikkje har vorte utsett for vokalreduksjon;
uredusert vokal
Artikkelside

distinkt

adjektiv

Opphav

frå latin; av distingvere

Tyding og bruk

klar og tydeleg
Døme
  • distinkt uttale;
  • mangle distinkte mål for utviklinga;
  • sterk og distinkt vokal
Artikkelside

bindevokal

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vokal som tener til å binde saman to orddelar;
jamfør binde-s
Døme
  • e-en i ‘bjørkeskog’ er ein bindevokal
Artikkelside

apokope

substantiv hankjønn

Uttale

apokoˋpe; apoˊkope

Opphav

frå gresk ‘borthogging’

Tyding og bruk

i språkvitskap: bortfall av vokal (1 eller staving (1) i utlyd;
jamfør synkope
Døme
  • når ein seier ‘å kast’ framfor ‘å kaste’, er det apokope
Artikkelside

aksent

substantiv hankjønn

Uttale

aksenˊt; aksanˊg

Opphav

av latin accentus ‘song til (orda)'

Tyding og bruk

  1. framheving av staving ved trykk eller tonehøgd; jamfør trykk (3, 2) og tonem
    Døme
    • ord med aksent på første staving
  2. i musikk: framheving av ein einskild tone eller akkord
  3. diakritisk teikn over vokal, brukt for å vise trykk og/eller kvalitet
    Døme
    • bruke aksent over e-en i ordet ‘kafé’
  4. måte å uttale eit framandspråk på;
    Døme
    • snakke norsk med fransk aksent;
    • tale med framand aksent
Artikkelside
Side 5 av 5