Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 44 oppslagsord

konflikt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin , av confligere ‘støyte saman’

Tyding og bruk

  1. strid mellom personar, grupper eller statar;
    samanstøyt
    Døme
    • væpna konflikt;
    • det var open konflikt mellom brørne;
    • løyse ein fastlåst konflikt;
    • kome i konflikt med politiet
  2. motsetning, manglande samsvar
    Døme
    • utbygginga kjem i konflikt med naturverdiane;
    • ein indre, psykisk konflikt
Artikkelside

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

  1. det å slå;
    einskild bruk av hand eller reiskap til å slå med;
    Døme
    • slå harde slag med ei sleggje;
    • lyfte armen til slag;
    • gje eit slag med knyttneven;
    • klokka slo tolv slag;
    • eit godt slag med balltreet, racketen
    • rapp (5, spark (3
      • få eit slag av hestehoven
    • dask, støyt
      • falle og få eit slag i hovudet
    • plask (1, smell (2
      • høyre slaga av bølgjene mot båtsida
    • det at stempel i ein maskin vandrar opp eller ned (att eller fram)
      • høyre slaga i maskinen
    • rytmisk samandraging
      • hjartet slår om lag 70 slag i minuttet;
      • eit slag i lufta – eit tiltak utan verknad;
      • ha fritt slag – ha full handlefridom
  2. noko som råkar ein
    Døme
    • å bli aleine er eit hardt slag
  3. brå lamming i kroppen
    Døme
    • hjarteslag;
    • døy av slag
  4. væpna kamp, strid
    Døme
    • slaget på Stiklestad;
    • tape, vinne eit slag
  5. einskild omgang av ein leik, eit spel
    Døme
    • eit slag krokket, kort
  6. stykke mellom kvar gong ein vender;
    Døme
    • båten tok eit slag opp mot vinden;
    • gjere eit slag bortover golvet
  7. ombretta kant på klede
    Døme
    • slaget på ei jakke
  8. laustsitjande overplagg utan ermar
    Døme
    • regnslag
  9. far (2, 1), merke (etter dyr)
    Døme
    • slag etter gaupe
  10. råske, væte på noko
    Døme
    • jordslag
  11. øvste borda i framrommet på ein båt;
  12. noko som ein slår mot
    Døme
    • spikarslag

Faste uttrykk

  • i godt slag
    i god form
  • i slag
    i god form
  • med eitt slag
    brått
  • slag i slag
    utan stogg imellom
  • slå eit slag for
    ta eit ekstra tak (2, 3) for (noko)
Artikkelside

karabinier

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. om eldre forhold: ryttarsoldat væpna med karabin (1)
  2. i Italia: gendarm
Artikkelside

kaper

substantiv hankjønn

Opphav

frå nederlandsk , av kapen ‘kapre’

Tyding og bruk

  1. om eldre forhold: væpna privateigd fartøy som med tillating frå ein stat tek handelsskipa til fienden
  2. om eldre forhold: kaptein (2) på eller eigar av kaper (1)
Artikkelside

hansa

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin; av lågtysk hanse ‘handelssamlag’, opphavleg ‘flokk væpna menn’

Tyding og bruk

om eldre forhold: samanslutning av kjøpmenn frå eit land eller ein by som handla i eit framandt land, særleg om det store handelspolitiske sambandet av nordtyske byar som vart skipa på 1300-talet
Døme
  • den tyske Hansaen;
  • allereie før Hansaen etablerte seg i byen, var Bergen ein viktig handelsby
Artikkelside

jernring, jarnring

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. ring av jern
  2. i overført tyding: særs sterk ring, kjede av væpna styrkar, politi eller liknande
    Døme
    • fienden la ein jernring rundt byen
Artikkelside

intervensjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør intervenere

Tyding og bruk

  1. Døme
    • konflikten kunne ende med væpna intervensjon frå ei av stormaktene
Artikkelside

hær

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt herr

Tyding og bruk

  1. ordna, større gruppe av væpna folk;
    samla krigsmakt til lands
    Døme
    • setje i land ein hær;
    • fleire store hærar rykte mot byen;
    • fylkje ein hær;
    • Hæren, Luftforsvaret og Sjøforsvaret;
    • gjere førstegongstenesta i Hæren
  2. stor mengd eller hop (1)
    Døme
    • ein hær av grashopper

Faste uttrykk

  • ståande hær
    hær av permanent oppsette avdelingar;
    til skilnad frå mobiliseringshær
Artikkelside

heimestyrke

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

militær styrke (1, 2) som held til i heimlandet;
væpna motstandsorganisasjon i okkupert land under andre verdskrigen
Døme
  • norske heimestyrkar;
  • han vart engasjert i heimestyrkane i 1942
Artikkelside

følgjesvein, følgesvein, fylgjesvein

substantiv hankjønn

Opphav

opphavleg om fornem persons væpna svein

Tyding og bruk

person som ein ofte er eller går saman med;
Artikkelside
Side 3 av 5