Avansert søk

Nynorskordboka 35 oppslagsord

irrasjonalisme

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør rasjonalisme

Tyding og bruk

i filosofi: oppfatning som ikkje kviler på fornuft og røynsle; jamfør rasjonalisme

-logi

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , av logos ‘ord, tale, fornuft’; jamfør -log

Tyding og bruk

suffiks i nemning for ei viss lære eller ein viss vitskap;

i ord som biologi, ideologi og teknologi

-log

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , av logos ‘ord, tale, fornuft’

Tyding og bruk

suffiks i nemning for person som har (vitskapleg) utdanning i eit visst fag;
jamfør -logi;
i ord som antropolog, psykolog og teolog
suffiks i nemning for ein viss type tale, samtale eller skriftstykke;
i ord som dialog, epilog og nekrolog

logikk

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , av logos ‘ord, tanke, fornuft’

Tyding og bruk

grein av filosofien som studerer prinsippa for følgjerett tenking
Døme
- studere logikk
(evne til) klar, følgjerett tankegang
Døme
- det er ein brest i logikken i provføringa hans
regelbunden samanheng
Døme
- den indre logikken i naturen

Faste uttrykk

formal logikk
del av logikken som ligg nær matematikken og som undersøkjer gyldigheita til ein argumentasjon ut frå den reint formale samanhengen mellom ledda i argumentasjonen, til dømes mellom premissar og konklusjon

kimse

kimsa

verb

Opphav

truleg av kime (

Tyding og bruk

slengje med hovudet, kaste med nakken

Faste uttrykk

kimse av
syne at ein ikkje bryr seg om;
vanvørde
ein skal ikkje kimse av sunn fornuft;
kjensler skal ein aldri kimse av

ev

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ef, if; samanheng med eve ( og eve (

Tyding og bruk

tvil, uvisse
Døme
- stå i evet om noko
spor (1, snev
Døme
- merke korkje ev eller tev
meining, fornuft
Døme
- det finst ikkje ev i det

intellekt

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin intellectus, av intelligere ‘forstå’

Tyding og bruk

forstand og fornuft

Døme

finne jamvekt mellom intellekt og kjensle;
ha eit skarpt intellekt

ta til fornuft

Tyding og bruk

innsjå kva som er mest føremålstenleg, rett, klokt eller liknande;

Sjå: f

Døme

be regjeringa ta til fornuft;
folk må ta til fornuft snart

sunn fornuft

Tyding og bruk

allmenn evne til å oppfatte kva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller liknande;

Sjå: f, s

Døme

bruke sunn fornuft for å avgjere saka;
vere utstyrt med sunn fornuft

heimløyse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør -løyse

Tyding og bruk

det å vere heimlaus (1)
noko som det ikkje er noka fornuft i;
meiningsløyse;
jamfør heim (1, 4)

Side 3 av 4

Resultat per side: