Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
135 treff

Bokmålsordboka 61 oppslagsord

adgang

substantiv hankjønn

Opphav

av ad (1 og foreldet gange ‘gå’

Betydning og bruk

  1. vei som fører til et sted;
    Eksempel
    • adgangen var sperret
  2. i overført betydning: mulighet til å komme inn eller til å gjøre bruk av;
    Eksempel
    • adgang forbudt;
    • gratis adgang;
    • begrenset adgang;
    • skaffe seg adgang til noe;
    • hybel med adgang kjøkken og bad;
    • landet har adgang til havet;
    • ha adgang til råstoffer;
    • loven gir ikke adgang til en slik tolkning;
    • det blir adgang til å stille spørsmål
Artikkelside

Nynorskordboka 74 oppslagsord

eksplisitt

adjektiv

Uttale

ekˊsplisit; eksplisitˊt

Opphav

frå latin explicitus ‘utfalda, forklart’; jamfør implisitt

Tyding og bruk

  1. klart og tydeleg formulert;
    til skilnad frå implisitt
    Døme
    • eit eksplisitt vedtak;
    • dei gav ingen eksplisitt kommentar om saka
    • brukt som adverb
      • gjere eksplisitt greie for noko;
      • han bad ikkje eksplisitt om meir pengar
  2. om variabel i matematisk likning: som er isolert på den eine sida av likskapsteiknet og kan uttrykkjast som ein formel med kjende storleikar
Artikkelside

eittroms 2

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som består av eitt rom
    Døme
    • eit eittroms kontor
  2. som består av eitt rom utanom bad og eventuelt kjøken
    Døme
    • ein eittroms hybel
Artikkelside

dusjkabinett

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

avlukke der ein kan dusje (3)
Døme
  • bad med dusjkabinett
Artikkelside

dusjbad

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

bad med dusj (2);
til skilnad frå karbad
Døme
  • eit felles dusjbad
Artikkelside

dukkert

substantiv hankjønn

Opphav

av dukke og -ert

Tyding og bruk

  1. neddukking i vatn;
    Døme
    • ta seg ein dukkert
  2. audmjukande skrape
    Døme
    • gje nokon ein dukkert
Artikkelside

dublett

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

  1. noko det finst to av;
    dobbelteksemplar
    Døme
    • ha dublett av ein mynt i samlinga
  2. dobbeltløpa gevær
  3. hybel med to rom og felles kjøken og bad
    Døme
    • ho fekk ein dublett i nærleiken av universitetet
  4. edelstein som består av to delar som er montert saman
Artikkelside

dempe

dempa

verb

Opphav

frå lågtysk , opphavleg ‘få (eld) til å dampe, ryke (og dermed slokne)'; samanheng med damp

Tyding og bruk

  1. gjere svakare, mildare eller mindre;
    Døme
    • dempe lyden;
    • dempe veksten i arbeidsløysa
    • brukt som adjektiv
      • det var dempa musikk i bakgrunnen
  2. gradvis få til å stoppe
    Døme
    • dempe ballen;
    • pendelsvingingane blir dempa
    • brukt som adjektiv
      • dempa svingingar

Faste uttrykk

  • dempe seg
    vere mindre høgmælt;
    roe seg
    • demp deg!
    • læraren bad dei dempe seg
Artikkelside

bursdag

substantiv hankjønn

Opphav

kortform av gebursdag

Tyding og bruk

  1. årsdag for fødselen til ein person;
    Døme
    • feire bursdag;
    • han har bursdag i morgon
  2. Døme
    • ho bad alle venene i bursdagen sin
Artikkelside

be 1, bede

beda

verb

Opphav

norrønt biðja

Tyding og bruk

  1. vende seg til (nokon) med bøn (om noko);
    Døme
    • be nokon om å gjere noko;
    • be om lov;
    • be seg fri
  2. halde bøn;
    gå i forbøn for
    Døme
    • be for maten;
    • be til Gud;
    • be for nokon
  3. Døme
    • dei bad farvel
  4. by inn;
    Døme
    • be nokon på kaffi
  5. Døme
    • ho gjekk i gardane og bad

Faste uttrykk

  • be for seg
    be om å bli behandla skånsamt
    • han bad tynt for seg
  • be om bråk
    framkalle bråk;
    provosere
    • å leggje til rette for kutt i ordningar er å be om bråk
  • be seg unna
    be seg friteken;
    orsake seg for å få sleppe
  • ikkje la seg be to gonger
    ikkje nøle
Artikkelside

ballong

substantiv hankjønn

Uttale

balonˊg

Opphav

frå fransk; av italiensk balla ‘ball’

Tyding og bruk

  1. hylster, pose (av gummi, plast eller liknande) som blir blåse opp med luft eller med gass som er lettare enn luft
    Døme
    • blåse opp ein ballong;
    • fargerike ballongar fylte med helium
  2. ballong (1) som politiet bruker for å måle om føraren av eit motorisert køyretøy har drukke alkohol
    Døme
    • politiet bad han blåse i ballongen
  3. stor, rund behaldar av tynt, lufttett material som svever i lufta ved å vere fylt med gass (4) eller varmluft;
    Døme
    • fly rundt jorda i ein ballong
  4. kjerald av glas (1) med ballongform

Faste uttrykk

  • lufta gjekk ut av ballongen
    interessa, engasjementet for eit tiltak eller liknande vart (brått) svekt eller borte
Artikkelside
Side 7 av 8