Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
108 treff

Bokmålsordboka 48 oppslagsord

Nynorskordboka 60 oppslagsord

flørt

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk flirt

Tyding og bruk

  1. det å flørte (1);
    kurtise (utan å meine alvor)
    Døme
    • berre ein flørt;
    • ha ein flørt med nokon
  2. person som flørtar mykje
    Døme
    • han er ein stor flørt
Artikkelside

ense

ensa

verb

Opphav

norrønt enza; sideform til anse

Tyding og bruk

  1. leggje merke til;
    gje akt på;
    Døme
    • eg enste ikkje på det;
    • ho enser knapt kvar ho er
  2. bry seg om;
    ta omsyn til;
    Døme
    • han enser ingen ting;
    • dei enser han ikkje
  3. gjere alvor av;
    bry seg med
    Døme
    • skal vi ense å gjere det?
  4. røre, kome borti;
    gå laus på
    Døme
    • ikkje ens kniven!
    • gaupa hadde berre enst det eine lammelåret
Artikkelside

dødsens

adverb

Tyding og bruk

  1. Døme
    • denne smitten er dødsens alvor
  2. Døme
    • dette arbeidet er dødsens kjedeleg;
    • brått var det dødsens stille i rommet

Faste uttrykk

  • vere dødsens
    vere i stor fare for å miste livet
Artikkelside

damp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. mengd av ørsmå væskedropar i luft som ser skyliknande ut;
    Døme
    • det kom røyk og damp frå kjelen;
    • det dogga på ruta av all dampen
  2. vatn oppheta til gassform, brukt som energikjelde
    Døme
    • skipet er drive på damp;
    • kraftverket treng stabil tilførsel av damp
  3. gassform av stoff som ved normal temperatur er fast eller flytande
    Døme
    • radioaktiv damp;
    • giftige dampar
  4. dampbåt (i rutefart)
    Døme
    • der kjem dampen;
    • stige om bord på dampen

Faste uttrykk

  • for full damp
    for fullt;
    av alle krefter, for full fart
    • toget køyrer for full damp mot hovudstaden;
    • skipet gjekk for full damp ut fjorden;
    • jobbe for full damp
  • få opp dampen
    setje opp farten;
    auke innsatsen eller forbetre prestasjonane
    • toget fekk opp dampen etter nokre kilometer;
    • hesten fekk opp dampen midtvegs i løpet;
    • laget har for alvor fått opp dampen
  • halde dampen oppe
    i overført tyding: halde innsatsen, krafta eller prestasjonane ved like
    • restauranten må halde dampen oppe i romjula;
    • laga heldt dampen oppe gjennom heile sesongen
Artikkelside

besøkstid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fast tidsrom der ein har høve til å besøkje nokon på sjukehus, i fengsel eller liknande;
Døme
  • besøkstida på sjukehuset

Faste uttrykk

  • kjenne si besøkstid
    nytte eit lagleg høve;
    vite kva tid ein skal slå til, gjere alvor av noko;
    kjenne si gjestingstid
    • bygdefolket må kjenne si besøkstid og stå opp mot nedlegging
Artikkelside

andakt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom dansk; frå tysk Andacht ‘det å tenkje på’

Tyding og bruk

  1. religiøs stemning;
    stemning av alvor og høgtid
    Døme
    • kjenne andakt i sinnet;
    • lese dei gamle breva med andakt;
    • du lyt ete fisken din med andakt
  2. kort gudsteneste, bønestund
    Døme
    • halde andakt;
    • andakta i radioen
Artikkelside

alvorsord

substantiv inkjekjønn

Opphav

av alvor

Tyding og bruk

Døme
  • seie nokon eit alvorsord
Artikkelside

alvorsam

adjektiv

Opphav

jamfør -sam

Tyding og bruk

som er prega av alvor;
Artikkelside

alvorleg

adjektiv

Uttale

alvoˊrleg

Tyding og bruk

  1. som syner eller uttrykkjer eins sanne, genuine mål eller meining;
    Døme
    • eit alvorleg forslag
    • brukt som adverb:
      • meine det alvorleg;
      • ikkje ta ein alvorleg
  2. som er prega av alvor (2) og vyrdnad;
    Døme
    • ein alvorleg mann;
    • eit alvorleg tema;
    • snakke med alvorleg stemme
    • brukt som adverb:
      • sjå alvorleg på nokon
  3. som kan få store, negative følgjer;
    Døme
    • ein alvorleg sjukdom;
    • ei alvorleg sak;
    • ei alvorleg ulykke
    • brukt som adverb:
      • vere alvorleg skadd
  4. Døme
    • ein alvorleg påstand;
    • gjere ein alvorleg feil;
    • ha alvorlege bekymringar
Artikkelside

alvorstung

adjektiv

Tyding og bruk

som er (sterkt) prega av alvor;
Døme
  • det var ei alvorstung stemning i retten
Artikkelside
Side 6 av 6