Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
133 treff

Bokmålsordboka 58 oppslagsord

forrige

adjektiv

Opphav

av lavtysk vorich eller tysk vorig; beslektet med før (3

Betydning og bruk

  1. nærmest foregående
    Eksempel
    • i forrige uke;
    • forrige gang;
    • forrige århundre;
    • forrige torsdag;
    • enig med forrige taler
  2. før den nærmest foregående;
    nest siste
    Eksempel
    • ikke sist søndag, men forrige;
    • forrige vinter var det mye snø;
    • siste måling var høyere enn den forrige
Artikkelside

fjorvår

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

forrige vår, sist vår
Artikkelside

fjorvinter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

forrige vinter, sist vinter
Eksempel
  • fjorvinteren var kald
Artikkelside

fjorsommer

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

forrige sommer, sist sommer
Artikkelside

fjorhøst

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

forrige høst, sist høst
Eksempel
  • fjorhøsten var mild
Artikkelside

eskatologi

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk eskhatos ‘ytterst, sist’ og -logi

Betydning og bruk

lære om de siste tidene;
idé eller forestilling om død, dom, frelse og fortapelse
Eksempel
  • en utbredt eskatologi
Artikkelside

bakhånd, bakhand

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

i kortspill: det å sitte slik at en kan spille ut sist eller etter den som spiller ut
Eksempel
  • sitte, være i bakhånd

Faste uttrykk

  • i bakhånd
    i reserve, på lager;
    på lur
    • ha noen gode spillere i bakhånd;
    • ha en overraskelse i bakhånd
Artikkelside

ankomme

verb

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. komme fram (til)
    Eksempel
    • etter ruten skal skipet ankomme i morgen;
    • han er nettopp ankommet fra Paris;
    • vi ankom Bergen to timer forsinket
    • brukt som substantiv
      • den sist ankomne
  2. troppe opp
    Eksempel
    • hun ankom i shorts
Artikkelside

Nynorskordboka 75 oppslagsord

vårfiske

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(tid for) fiske om våren eller sist på vinteren
Artikkelside

utslagsgivande, utslagsgjevande

adjektiv

Tyding og bruk

som til sist er avgjerande for utfallet
Døme
  • dobbelrøysta frå formannen var utslagsgivande;
  • prisen var utslagsgivande for valet av bil
Artikkelside

ung

adjektiv

Opphav

norrønt ungr

Tyding og bruk

  1. om folk: som har nokså låg alder;
    særleg: som er mellom barn og fullvaksen, eller som er i nokså tidleg vaksen alder
    Døme
    • ung gut, jente, mann, kvinne, frue;
    • ung og urøynd;
    • ung og sprek;
    • vere ung av år;
    • dei unge – ungdomen;
    • både unge og gamle (eller både ung og gammal) – folk i alle aldrar;
    • den unge generasjonen
    • om tid eller tilhøve: som gjeld folk i nokså låg alder
      • slå igjennom i ung alder;
      • i (mine) unge år, dagar;
      • ha røynt mykje i sitt unge liv;
      • eit ungt miljø;
      • her trengst det unge krefter, ungt blod
  2. om folk: som har låg alder i høve til nokon annan eller til ei viss norm
    Døme
    • vere for ung til å gå i barnehagen;
    • for ung til å gå av med pensjon;
    • vere i yngste laget til å gifte seg;
    • ein ung førsteklassing;
    • unge besteforeldre;
    • det unge folket i huset – ungfolket;
    • dei unge bur i gamlehuset, kårfolket i nyhuset;
    • unge Larsen – Larsen junior;
    • firma C. Dahl d.y.
    • i komparativ og superlativ brukt i jamføring:
      • ho er (to år) yngre enn eg;
      • ho er yngst av syskena;
      • (den) yngste sonen
    • komparativ brukt absolutt: nokså ung
      • ei yngre dame
  3. Døme
    • halde seg ung og slank;
    • vere ung av sinn
  4. nokså ny (i ei verksemd)
    Døme
    • han er yngst i firmaet – sist tilsett
  5. om vokster, ting, fenomen, institusjon: nokså nyleg tilkomen, nokså ny
    Døme
    • ungt gras;
    • ung skog;
    • ein ung stat;
    • ein ung vitskap;
    • eit ungt skriftspråk;
    • natta er ung – det er tidleg enno
    • i jamføring i komparativ og superlativ:
      • eldre og yngre steinalder;
      • den yngste staten i unionen

Faste uttrykk

  • den yngre
    junior av to med same namn; forkorta d.y.
Artikkelside

ultimo

adverb

Opphav

latin av ultimus ‘sist’

Tyding og bruk

  1. i siste tredjedelen av (ein månad); forkorta ult.;
    x; jamfør primo (3 og medio
    Døme
    • brevet vart sendt ultimo mai
  2. om forfallstid på veksel: på siste (kvar)dagen i månaden
Artikkelside

so, så 3

adverb

Opphav

norrønt svá

Tyding og bruk

  1. på den eller den måten;
    laga på den eller den måten;
    Døme
    • så skal du gjere;
    • nei, ikkje så;
    • ho visste det vel, elles hadde ho ikkje sagt så;
    • vegen er ikkje så at ein kan køyre;
    • som sagt, så gjort;
    • dei seier så;
    • så stor som så;
    • var det så du sa?
    • anten det går så eller så;
    • og vel så det;
    • det er så si sak
    • som det no er laga;
      likevel, enda (3
      • eg mista mykje, men så fekk eg da noko att;
      • visst er det dyrt, men så er det da godt;
      • så vart det da enden!
      • så, du kom da att?
    • da (1, derfor, dermed, altso
      • eg kom sist, og så kan du vite kva eg fekk;
      • ho hadde ikkje pengar, og så var det inga råd;
      • kom hit, så skal du sjå;
      • når du ikkje vil, så;
      • så er den saka avgjord;
      • om ikkje i dag, så i morgon;
      • kom, om så berre for ei lita stund
    • i det høvet, da
      • gjer det, så er du snill;
      • vil du, så kan du
    • på det tidspunktet
      • så ein dag kom dei;
      • da så jula kom, sette kulda inn
    • deretter
      • først hit, så dit
    • snart (2
      • så var det det eine, og så var det det andre
    • dertil
      • grønsaker er godt, og så er det sunt
  2. (til adjektiv eller adverb:) i den eller den grad;
    i høg grad, meir enn ein hadde venta
    Døme
    • så mykje at det er nok;
    • dobbelt så stor som hine;
    • det var ikkje så vel;
    • så fager og ung;
    • ver så god, snill, venleg;
    • nei, så hyggjeleg, leitt;
    • nei, så sanneleg;
    • det er ikkje så sikkert;
    • han er så redd;
    • det vart så seint;
    • dei lo så smått;
    • ha det så godt;
    • så lenge du vart;
    • så snart;
    • det regnar så;
    • det svir så
  3. som konjunksjon, om føremål:
    Døme
    • send det hit, så eg får sjå det
    • om følgje:
      • ver varsam, så du ikkje slår deg
  4. peikande pronomen:
    Døme
    • i så fall;
    • i så måte
  5. som interjeksjon:
    Døme
    • så, så, ikkje gråt;
    • så, du visste ikkje det

Faste uttrykk

  • berre så vidt
    knapt nok, på hekta (at …)
  • og så vidare
    og så bortetter; forkorta osv.
  • om så er
    i fall det er slik
  • så som så
    ikkje særleg bra
Artikkelside

slutt 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; av slutte

Tyding og bruk

  1. det at ein tilstand held opp;
    Døme
    • dagen lid mot slutten;
    • filmen hadde ein trist slutt;
    • få, gjere slutt på noko;
    • til slutt – til sist
  2. siste del, rest
    Døme
    • drikke slutten av brennevinet

Faste uttrykk

  • til siste slutt
    heilt til ende
Artikkelside

sjuande

adjektiv

Opphav

norrønt sjaundi

Tyding og bruk

rekkjetal til sju;
7.;
som er nummer sju i ei rekkjefølgje
Døme
  • den sjuande (el. 7.) juli;
  • Haakon den sjuande (el. Haakon 7. el. VII)

Faste uttrykk

  • til sjuande og sist
    endeleg;
    til slutt;
    når alt kjem til alt
  • vere i den sjuande himmel
    vere svært glad og lykkeleg
Artikkelside

sist 2

adverb

Opphav

norrønt sízt, eigenleg superlativ av síð ‘seint’, n eintal av sist (1; jamfør sidan (2

Tyding og bruk

  1. om tid: seinast, motsett først (2
    Døme
    • kome sist av alle;
    • sist, men ikkje minst
    • mot slutten
      • sist i september
  2. attarst, til slutt
    Døme
    • stå sist i rekkja
    • dårlegast
      • bli sist i tevlinga
  3. som går nærmast føre
    Døme
    • takk for sist
    • konjunksjon:
      • vi vart for seine sist vi skulle nå ferja
  4. Døme
    • det var no det eg sist av alt ville

Faste uttrykk

  • til sjuande og sist
    heilt til slutt
Artikkelside

sistnemnd

adjektiv

Tyding og bruk

som er nemnd sist
Døme
  • den sistnemnde av dei tre sortane
Artikkelside

sisten

substantiv hankjønn

Opphav

substantivering av I sist

Tyding og bruk

  1. den som blir sist i leik
    Døme
    • bli sisten
  2. i uttrykk
    Døme
    • gje nokon sisten

Faste uttrykk

  • leike sisten
    barneleik (der det gjeld å nå att ein deltakar og gje han/henne eit slag i det ein roper «sisten»)
Artikkelside
Side 6 av 8