Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

Nynorskordboka 129 oppslagsord

nytingsmiddel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stoff eller vare som gjev nyting (1) fordi det har ein god smak eller stimulerande verknad;

til skilnad frå næringsmiddel

Døme

kaffi, te og tobakk er nytingsmiddel

Artikkelside

fleinsopp

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

liten og brun sopp i slekta Psilocybe med skiver ( og mørke sporer, og som kan ha hallusinogen ( verknad

Artikkelside

nytteverknad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

nyttig verknad eller funksjon
Døme
- den nye brua har stor nytteverknad
nytteeffekt, verknadsgrad

Artikkelside

falle på steingrunn

Tyding og bruk

vere utan verknad;

ikkje finne grobotn;

Sjå: falle, steingrunn

Døme

bodskapen fall på steingrunn

Artikkelside

falle

falla

verb

Opphav

norrønt falla

Tyding og bruk

kome eller vere i rørsle nedetter
Døme
- lauvet fell;
- tårene fall;
- la ankeret falle;
- håret fell av
dette over ende;
velte (3, 2)
Døme
- falle over ende;
- falle på kne;
- falle og slå seg;
- falle i knas
bli oppheva;
bli oppgjeven
Døme
- ordninga fell bort;
- la gamle prinsipp falle bort
bli erobra, overvunnen, styrta eller vraka;
li nederlag
Døme
- byen fall;
- regjeringa fall;
- framlegget fall mot fire stemmer
døy (1)
Døme
- falle i krigen
gå ned;
minke (1)
Døme
- temperaturen fell;
- prisane har falle det siste året;
- fallande kurve
treffe;
kome
Døme
- vinden fell sørleg;
- saka fell inn under § 5;
- 17. mai fell på ein måndag;
- ansvaret fell på meg;
- falle i klørne på nokon;
- falle i unåde;
- falle i tankar;
- falle i auga;
- natta fell på;
- det fall ro over han;
- det fall mange lovord om jubilanten;
- dommen fell neste veke
forme seg;
passe (5, 1)
Døme
- skaftet fell godt i handa;
- kjolen fell fint;
- falle i smak
verke, vere eller bli
Døme
- arbeidet fell lett for henne;
- det fell naturleg å ta opp saka no;
- tida fall lang

Faste uttrykk

fallande måne
måne i ne
falle av
bli liggjande etter;
dabbe av, til dømes i eit løp
falle for
bli svært interessert i;
forelske seg i
falle frå
- døy
- forlate, svikte;
  slutte
falle gjennom
ikkje kunne hevde seg;
mislykkast
falle i fisk
mislykkast
falle i god jord
bli godt motteken, verke godt
falle i synd
gjere noko umoralsk;
synde
falle mellom to stolar
passe til verken det eine eller det andre
falle nokon i ryggen
gå til åtak på nokon bakfrå;
svike
falle nokon inn
kome nokon i tankane
falle på steingrunn
vere utan verknad;
ikkje finne grobotn
bodskapen fall på steingrunn
falle til jorda
bli utan verknad;
mislykkast
falle ut
forsvinne
eit ord har falle ut av teksten;
tanna fall ut
som det fell seg
etter som det høver eller treffer seg
stå og falle med
vere heilt avhengig av

Artikkelside

ordspel

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

det å bruke einslydande ord eller fleirtydige uttrykk for å få fram komisk verknad

Artikkelside

innverknad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å verke (inn) på;

det å ha noko å seie;

verknad, påverknad

Døme

protestane fekk stor innverknad på utfallet av saka

Artikkelside

langtidsverknad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

verknad som først viser seg etter lang tid

Artikkelside

brak

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt brak; som førsteledd frå svensk

Tyding og bruk

sterk og knakande lyd av noko som fell, eksploderer eller liknande;
braking;
dunder (2, 1);
smell (2, 1)
Døme
- velte bordet med dunder og brak;
- ho vakna av bulder og brak oppe i fjellsida;
- isen brast med knak og brak
brukt som førsteledd i samansetningar: med kraftig verknad;
i ord som braknederlag, braktap, braksiger og brakval

Faste uttrykk

med eit brak
- med høg lyd
  slå døra igjen med eit brak
- i overført tyding: brått og ettertrykkeleg
  vakne med eit brak;
  ein forfattar som slo gjennom med eit brak

Artikkelside

frukt

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt fruktr, gjennom lågtysk; frå latin fructus av frui ‘nyte’

Tyding og bruk

etande, saftig og kjætrik del av plante, til dømes eple, appelsin og mango
Døme
- dyrke frukt og grønsaker;
- lage ein søt dessert med frukt
fruktemne (1) (hos dekkfrøingar) omlaga etter frøinga;
i botanikk: del av plante som ber eitt eller fleire frø, og som omfattar bær (1, 1), steinfrukt, nøtt (1) og kapsel (5)
Døme
- setje frukt
i overført tyding: utbyte, godt resultat, vinning;
verknad, resultat, følgje (1, 1), produkt (1)
Døme
- hauste fruktene av arbeidet;
- tilstanden er ei frukt av dårleg planlegging;
- samarbeidet bar frukter

Faste uttrykk

falsk frukt
fruktliknande plantedel (til dømes jordbær)
forboden frukt
det ein ikkje har lov til, men som er mest lokkande
forboden frukt smaker best

Artikkelside

Side 2 av 13

Resultat per side: