Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 51 oppslagsord

framand

adjektiv

Opphav

av lågtysk vremede ‘borte, fjerna frå’, jamfør dansk fremmed; samanheng med fram

Tyding og bruk

som høyrer til ein stad langt borte;
utanlandsk;
fjern (1)
Døme
- bu i eit framandt land;
- framande styrkar tok seg inn i landet;
- ha innsikt i framande kulturar;
- lære framande språk
ukjend på ein stad eller for ein person;
komen utanfrå
Døme
- snakke til vilt framande folk;
- kjenne seg framand i miljøet
- brukt som substantiv
  han er ein framand i bygda
som gjeld eller høyrer til nokon annan;
uvedkomande
Døme
- det er ei framand ku i flokken;
- kome på framande hender;
- framand eigedom
som ein ikkje skjønar eller kjenner til;
som ligg fjernt frå ein;
uvan, underleg
Døme
- vere framand med eit arbeid;
- dette er framandt for meg;
- ei framand verd;
- ein framand smak;
- du er så framand i røysta;
- dei er framande for kvarandre
som ikkje høyrer til i eit visst fysisk eller biologisk miljø
Døme
- framande arter;
- framande organismar
brukt som substantiv, i fleirtal: gjester
Døme
- vi ventar framande;
- dei fekk framande

Artikkelside

presentere

presentera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin, samanheng med presens

Tyding og bruk

vise, leggje fram
Døme
- presentere eit nytt produkt;
- dei vart presenterte ei rekning på 1000 kroner
framføre (2, 1), spele (2, 7)
Døme
- teateret vil presentere to Ibsen-stykke
gjere ein person kjent for ein annan person eller for ei forsamling;
introdusere (2)
Døme
- ho presenterte artistane

Faste uttrykk

presentere gevær
gjere honnør ved å halde geværet loddrett framfor brystkassa med munninga opp
presentere seg
seie namnet sitt (når ein helsar på ein framand)

Artikkelside

pilegrim

substantiv hankjønn

Uttale

pilˋgrim

Opphav

norrønt pílagrímr; av latin peregrinus ‘framand’

Tyding og bruk

person som valfartar til ein heilag stad

Døme

dei kom til Nidaros som pilegrimar

Artikkelside

framandfiendtleg, framandfiendsleg

adjektiv

Tyding og bruk

med fiendtleg haldning til menneske frå ein framand kultur

Artikkelside

marionettregjering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

regjering (2) som i røynda blir styrt av ei framand makt eller av personar utanfor regjeringa;

jamfør marionett (2)

Artikkelside

makt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt makt, frå lågtysk; samanheng med måtte

Tyding og bruk

det å kunne bestemme over andre eller kunne styre ei utvikling;
sterk innverknad;
herredøme (2), mynde (2, 1), autoritet (1)
Døme
- kunnskap er makt;
- ha makt over nokon;
- ta makta i landet;
- kome til makta;
- det står ikkje i mi makt å hindre det
stat eller institusjon som har makt (1)
Døme
- ei nøytral makt;
- gå i teneste hos ei framand makt
- - statsmakt
  - stormakt
  - styresmakt
  - verdsmakt
kraft, styrke
Døme
- eg har inga makt i armane;
- bruke makt for å opne døra;
- ta i av all makt
vald, tvang
Døme
- bruke makt for å oppnå noko;
- eg tok frå henne lommeboka med makt
stridskrefter
- - krigsmakt
  - våpenmakt
overnaturleg vesen
Døme
- gode og vonde makter

Faste uttrykk

få/ha noko/nokon i si makt
få eller ha råderett over noko eller nokon
ha ordet i si makt
vere god til å uttrykkje seg
setje makt bak noko
tvinge fram noko
ha vilje til å setje makt bok krava
stå ved makt
vere gyldig

Artikkelside

fugl

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fugl

Tyding og bruk

virveldyr med to bein, fjør og venger, som legg egg
Døme
- store fuglar;
- jakte på fugl;
- kjenne seg fri som fuglen;
- fuglen sit og syng i buret sitt
kjøt av fugl (1)
Døme
- ha fugl til middag
skapning
Døme
- ein einsam fugl;
- ho er ein fri fugl
- - fengselsfugl
  - spøkjefugl
  - morgonfugl

Faste uttrykk

framand fugl
noko eller nokon som kjenner seg eller blir sett på som framand i eit miljø
fuglen er flogen
personen det er snakk om, er vekke
korkje fugl eller fisk
korkje det eine eller det andre
lause fuglar
personar som har falle utanfor i samfunnet og som ikkje har nokon plass å bu
bygget er ein tilhaldsstad for byens lause fuglar
smake av fugl
vere av høg kvalitet;
love bra
den nye boka smakar av fugl
éin fugl i handa er betre enn ti på taket
det vesle og sikre ein allereie har, er meir verdt enn alt ein håpar eller trur ein kan få