Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 19 oppslagsord

vyrdnad, vørdnad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å vyrde (2;
    age (1, akting
    Døme
    • ha vyrdnad for
Artikkelside

ribbe 2

ribba

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. plukke eller nappe fjørene av
    Døme
    • ribbe ei høne
  2. ta eller røve frå;
    plyndre
    Døme
    • ribbe eit hus;
    • vere ribba for ære og vørdnad
Artikkelside

bere 3

bera

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt bera

Tyding og bruk

  1. halde (noko) oppe (og føre det med seg)
    Døme
    • bere noko i handa;
    • dei ber mjølsekker;
    • ho sleit og bar tungt;
    • bere eit barn til dåpen;
    • bere fram gåver;
    • kome berande på store famner med kvist
  2. føre, halde (særleg ein kroppsdel på ein viss måte)
    Døme
    • bere hovudet høgt
  3. ha (klesplagg, våpen, merke og liknande) på seg;
    gå med, ha (merke, namn og liknande);
    vere prega av
    Døme
    • bere sløyfe;
    • han ber kniv;
    • bere merke av noko;
    • dei bar merke etter torturen
  4. ha i hugen;
    hyse
    Døme
    • bere vørdnad for nokon;
    • du må ikkje bere hat til meg;
    • dei bar på store planar
  5. halde (seg) oppe (på plass, i stilling);
    tole trykket eller tyngda av noko;
    gå vel
    Døme
    • isen bar ikkje;
    • dette kan aldri bere
  6. halde oppe, i verksemd
    Døme
    • bøndene bar kulturen i bygdene;
    • bere oppe ein tradisjon
  7. ha liggjande på seg, lide under
    Døme
    • bere skulda for noko
  8. tole, halde ut, greie
    Døme
    • det skal god rygg til å bere gode dagar;
    • bere på ei sorg
  9. fø;
    Døme
    • kua skal bere i haust
  10. stemne, gå, føre i ei viss lei
    Døme
    • vegen ber oppetter;
    • eldhugen bar saka fram

Faste uttrykk

  • bere barn under beltet
    vere gravid
  • bere bod om
    varsle (2)
    • bere bod om lysare tider
  • bere frukt
    òg i overført tyding: gi resultat
  • bere i seg
    innehalde
  • bere laus
    byrje
    • no ber det laus/laust med uvêr
  • bere over med
    ha tolmod med (nokon)
  • bere på bygda
    fortelje vidare (særleg til uvedkomande)
  • bere seg åt
    fare åt, te seg
    • bere seg merkeleg åt
  • bere seg
    • jamre, klage seg (for noko)
      • ho skreik og bar seg
    • svare, løne seg
      • forretninga ber seg godt
  • bere til
    hende, gå til
  • det får bere eller breste
    det får gå som det går
  • så vidt båten bar
    òg i overført tyding: så vidt noko gjekk
Artikkelside

tillit

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt tillit n ‘syn, omsyn, vørdnad’, av norrønt líta ‘sjå’; samanheng med lite (2 og lit (1

Tyding og bruk

det å lite på, trøyste seg til;
Døme
  • ha (full) tillit til noko(n);
  • syne tillit
Artikkelside

kongekrone

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. krone (1, 1) boren av ein konge;
    symbol på kongeleg makt og vørdnad;
Artikkelside

kompliment

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

komplemanˊg

Opphav

same opphav som komplement

Tyding og bruk

  1. rosande omtale retta til ein person;
    Døme
    • gje komplimentar;
    • ho fekk ein kompliment for dialekten sin
  2. om eldre forhold: bukk eller neiing for å uttrykkje vørdnad
Artikkelside

jarledøme, jarledømme

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør -døme

Tyding og bruk

  1. makt og vørdnad som jarl
  2. landområde som ein jarl rår over
Artikkelside

jamboren

adjektiv

Opphav

av jam- og bere (3

Tyding og bruk

jamgod i vørdnad, dugleik eller liknande
Artikkelside

hovmod

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk ho(g)mod ‘høgt huglag’

Tyding og bruk

overlegen, arrogant framferd;
overdriven byrgskap;
Døme
  • han lid av hovmod

Faste uttrykk

  • hovmod står for fall
    ein som er hovmodig, kan lett miste all makt og vørdnad
Artikkelside

hovmod står for fall

Tyding og bruk

ein som er hovmodig, kan lett miste all makt og vørdnad;
Sjå: hovmod
Artikkelside
Side 1 av 2