Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
65 treff

Nynorskordboka 65 oppslagsord

teppe 3

teppa

verb

Opphav

norrønt teppa; samanheng med tapp (1

Tyding og bruk

setje tapp i;
Døme
  • teppe (att) tønna, holet;
  • teppe att døra
Artikkelside

teppe 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tapit, gjennom lågtysk tappet eller teppet frå latin tapetum; jamfør tapet

Tyding og bruk

  1. (oftast firkanta) stykke av vove eller knytt stoff
    Døme
    • biletteppe;
    • golvteppe;
    • sengeteppe;
    • veggteppe;
    • heildekkjande teppe
    • i overført tyding:
      • feie problema under teppet – skyve problema unna, men berre slik at dei vil dukke opp att sidan
  2. mjukt dekke som minner om eit teppe (1, 1)
    Døme
    • grasteppe
  3. stoff, dekke som heng ned framfor eller bak scena i eit teater;
    Døme
    • jernteppe;
    • sceneteppe;
    • teppet går opp, ned

Faste uttrykk

  • kalle inn på teppet
    be underordna kome og forklare seg
Artikkelside

teppe 1

substantiv hokjønn

Opphav

av teppe (3

Tyding og bruk

tilstopping (i magen)
Artikkelside

voile

substantiv hankjønn

Uttale

voaˊl

Opphav

frå fransk ‘slør’; av latin velum ‘segl, teppe’

Tyding og bruk

tynt, laust vove stoff av bomull, silke eller syntetiske fibrar
Artikkelside

vrangside, rangside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. side som skal vende inn eller ned mot noko;
    motsett rettside (1)
    Døme
    • vrangsida av tøyet;
    • vrangsida av eit teppe;
    • vrangsida av kjolen
  2. dårlegaste side (6);
    negative drag
    Døme
    • sjå vrangsida av landet

Faste uttrykk

Artikkelside

tapet

substantiv inkjekjønn eller hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå italiensk; av latin ‘teppe, duk’

Tyding og bruk

tekstil, papir eller kunststoff til å kle innvendige vegger med
Døme
  • eit blomstrete tapet;
  • det mønstra tapetet;
  • kle veggene med tapet

Faste uttrykk

  • gå i eitt med tapetet
    vere usynleg
    • dei sat musestille og gjekk i eitt med tapetet
  • ha på tapetet
    ha planar om
    • dei har mykje på tapetet for tida
  • kome på tapetet
    bli emne for debatt
    • mobbing er enda ein gong kome på tapetet
  • stå på tapetet
    stå for tur;
    vere aktuell
    • vinsmaking står på tapetet
  • tennene i tapetet
    full fest;
    jamfør hælane i taket
    • det vart ei storslegen feiring med tennene i tapetet
  • vere på tapetet
    bli omtalt eller diskutert
    • livsstil og helse er på tapetet
Artikkelside

skinnfell

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. fell, teppe av skinn med håra på
    • ha skinnfell på sleden

Faste uttrykk

  • ikkje strekkje seg lenger enn skinnfellen rekk
    ikkje gå ut over det ein har økonomisk evne til
Artikkelside

riste 3

rista

verb

Opphav

norrønt hrista

Tyding og bruk

  1. føre eller rykkje fort att og fram eller opp og ned;
    Døme
    • riste på hovudet;
    • riste teppe;
    • riste nokon vaken
  2. Døme
    • riste av kulde

Faste uttrykk

  • riste av seg
    fri seg frå (forfølgjarar)
Artikkelside

kvele

kvela

verb

Opphav

norrønt kvelja ‘pine, plage’

Tyding og bruk

  1. drepe ved å stogge lufttilførsla til lungene;
    Døme
    • kvele offeret sitt;
    • kvele nokon med strupetak;
    • bli kvelt av røyk
  2. sløkkje eller hindre frå å vekse ved å stanse lufttilførsel
    Døme
    • kvele elden med eit teppe;
    • lavaen kveler vegetasjonen
  3. i overført tyding: dempe, undertrykkje kjensle eller andletsuttrykk
    Døme
    • kvele ein geisp;
    • ho kveler gråten sin
  4. i overført tyding: halde nokon nede;
    hindre nokon i å utfalde seg
    Døme
    • statsgjeld kveler vekst og utvikling

Faste uttrykk

  • kvele i fødselen
    hindre frå først av
    • kvele ein freistnad i fødselen;
    • kvart forsøk på å avsløre løyndomen blir kvelt i fødselen
  • kvele motoren
    gje motoren for lite luft i høve til drivstoffgassen slik at han stansar
Artikkelside

knyte 2

knyta

verb

Opphav

norrønt knýta

Tyding og bruk

  1. lage ein knute;
    binde saman;
    feste med knute
    Døme
    • knyte ein knute;
    • knyte slipset;
    • knyte endane saman;
    • knyte teppe
  2. i overført tyding: setje eller vere i samband med;
    assosiere
    Døme
    • ho er knytt til helsetenesta;
    • det knyter seg mange minne til dette
  3. i overført tyding: feste til nokon med kjensler
    Døme
    • ho var sterkt knytt til far sin

Faste uttrykk

  • knyte handa
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball
  • knyte neven
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball, ofte som uttrykk for sinne;
    jamfør knyttneve
  • knyte opp
    løyse (ein knute)
    • knyte opp forklebanda
  • knyte opp mot
    lage samband med
    • politidistriktet skal knytast opp mot eit hovudkvarter i Bergen
  • knyte seg
    • dra seg saman;
      klemme
      • det knyter seg for bringa
    • om blomsterbotn: svelle opp til kart
      • epla knyter seg
Artikkelside
Side 1 av 7