Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 96 oppslagsord

synleg

adjektiv

Opphav

norrønt sýniligr

Tyding og bruk

som kan sjåast

Døme

steinane er synlege på fjøre sjø;
synlege og usynlege tiltak;
få eit synleg prov for noko

brukt som adverb:
- vere synleg nervøs

Artikkelside

bryte

bryta

verb

Opphav

norrønt brjóta

Tyding og bruk

få til å breste med bøying og trykk;
rive av;
slite laust;
knekkje (1)
Døme
- bryte foten;
- ho braut armen;
- bryte sund hamarskaftet;
- bryte lin
arbeide opp;
få fram;
tilverke
Døme
- bryte malm;
- bryte jord
om sjø: kome som brenningar (2
Døme
- bølgjene bryt mot stranda
minske (1) verknaden av;
svekkje
Døme
- moloen bryt bølgjene
drive med bryting (3)
Døme
- bryte mot nokon frå ein annan klubb
endre retning på noko
Døme
- linsa bryt lysstrålane
få noko til å stogge;
gjere slutt på noko
Døme
- bryte ei telefonsamtale;
- mange deltakarar måtte bryte løpet
la vere å oppfylle eller rette seg etter
Døme
- bryte lova;
- dei braut helgefreden;
- bryte ein lovnad
løyse (6), tyde (2, 1)
Døme
- bryte ein kode

Faste uttrykk

bryte laus/laust
begynne brått og veldig
uvêret braut laus/laust
bryte av
- knekkje eller brekke av
  bryte av greiner på treet
- avbryte
  bryte av utdanninga
bryte fram
bli synleg;
kome til uttrykk
gleda kunne bryte fram;
uviljen braut fram
bryte gjennom
- kome fram;
  bli synleg
  sola bryt gjennom skydekket
- slå gjennom;
  bli kjend
  han braut gjennom som standupkomikar
bryte handbak
delta i styrkeprøve der det gjeld å presse handbaken til motstandaren i bordplata
bryte inn
avbryte
ho braut inn med ein kommentar
bryte med
- sjå bort frå;
  ignorere
  bryte med reglane
- vende seg bort frå noko eller nokon;
  gjere slutt på ein venskap eller eit kjærleiksforhold
  bryte med narkotikamiljøet
bryte ned
- rive over ende
  ho ville bryte ned hagegjerdet
- løyse opp
  det tek tid å bryte ned plast i naturen
- svekkje, øydeleggje
  bryte ned fordomar
bryte opp
- opne med makt
  han braut opp døra
- dra av stad
  gjestene braut opp ved sjutida
bryte på
snakke (eit språk) med aksent
bryte på tysken
bryte saman
- gå i stykke
  maskinen braut saman;
  keisardømet braut saman
- uttrykkje sterke kjensler
  han braut saman i gråt
- bli avbroten
  forhandlingane braut saman
bryte seg fram
trengje seg fram med makt
storindustrien braut seg fram;
innestengd gråt braut seg fram
bryte seg gjennom
trengje gjennom
bryte seg gjennom isen
bryte seg inn
ta seg inn gjennom stengsel utan lov
han braut seg inn på hotellrommet
bryte ut
- gje uttrykk for kjensler
  bryte ut i song
- bli synleg;
  gjere seg gjeldande
  ein epidemi kan bryte ut
- kome seg vekk frå
  bryte ut av køen

Artikkelside

synleggjering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å gjere noko synleg, tydeleg eller konkret (, 1)

Døme

synleggjering av dei negative sidene ved systemet

Artikkelside

synlegheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere tydeleg til stades, synleg eller konkret (, 1)

Døme

refleks gjev betre synlegheit

Artikkelside

tråd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þráðr; samanheng med dreie

Tyding og bruk

tynn snor av tekstil eller anna materiale
Døme
- sy med nål og tråd;
- træ i tråden;
- spinne ein tråd av ull
- - bektråd
  - nylontråd
  - ståltråd
  - ulltråd
samanheng i ei historie, utvikling, ein diskusjon eller liknande;
jamfør raud tråd
Døme
- eg finn ingen tråd i framstillinga;
- nøste opp dei viktigaste trådane i historia
nettstad, chat eller anna digitalt forum der ein kan diskutere eit særskilt emne;
jamfør diskusjonstråd
Døme
- på jobben har vi ein felles tråd for sosiale sprell;
- mange melde seg på i tråden om formuesskatt

Faste uttrykk

henge i ein tynn tråd
om tiltak, prosjekt eller liknande: berre så vidt kunne bergast
i tråd med
i samvar med;
som følgje av
leve i tråd med eigne verdiar;
vedtaket er heilt i tråd med reglane
knute på tråden
usemje mellom vener, kjærastar, partnarar eller liknande;
mellombels uvenskap
det er knute på tråden mellom familiane;
diplomatiske knutar på tråden
laus tråd
uoppklara omstende eller spor
drapsvåpenet er framleis ein laus tråd;
historia har mange lause trådar
lett på tråden
som har mange seksualpartnarar;
promiskuøs
miste tråden
gå surr i samanhengen
miste tråden i resonnementet
på tråden
i andre enden i ein telefonsamtale
ha mormor på tråden
samle trådane
setje saman den overordna samanhengen i noko basert på mange ulike opplysningar
forsøkje å samle trådane frå litteraturhistoria;
vi må få samla trådane i saka
slå på tråden
ringje opp;
telefonere
ta opp tråden
byrje att med noko ein har gjort tidlegare
ta opp tråden frå førre møte;
ta opp att tråden med den årlege teltturen
trekkje i trådane
dirigere eller kontrollere noko utan å ha ein synleg framskoten plass
trekkje i trådane i det kriminelle miljøet
utan ein tråd
heilt naken

Artikkelside

sjåleg

adjektiv

Tyding og bruk

som det er råd å sjå;
synleg
som ein lett legg merke til;
vakker, ven
Døme
- ei sjåleg jente
som ligg fritt til;
som det er godt utsyn frå
Døme
- ein sjåleg stad
- brukt som adverb:
  garden ligg sjåleg til

Artikkelside

stjerne

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt stjarna; samanheng med astronom og stella

Tyding og bruk

himmellekam som er synleg som ein lysande prikk på nattehimmelen
Døme
- ein klar himmel med millionar av stjerner;
- i vest blinka ei stor stjerne
- - kjempestjerne
  - kveldsstjerne
  - morgonstjerne
lysglimt (1);
flimmer (1)
Døme
- få eit slag så ein ser stjerner
noko som liknar ei stjerne (1)
Døme
- eit juletre med stjerne i toppen;
- eit ord merkt med stjerne;
- ein hest med stjerne i panna
- - gullstjerne
  - sjøstjerne
  - skogstjerne
merke på kvalitet (der talet på stjerner seier noko om standarden)
Døme
- campingplassen har tre stjerner;
- restauranten har fått ei stjerne
person som skil seg ut som uvanleg god på sitt felt;
vidkjend person
Døme
- ho var ei ny stjerne i langrennssporet;
- han er ei stjerne i det vitskaplege miljøet
- - filmstjerne
  - idrettsstjerne
  - popstjerne

Faste uttrykk

ha ei høg stjerne
vere godt likt;
stå høgt i kurs
førelesaren har ei høg stjerne hos studentane
stjerne i boka/margen
anerkjenning;
ros
leiinga gav han ei stjerne i boka etter det vellykka prosjektet;
spelaren fekk ei stjerne i margen etter innsatsen på treninga
stjerner i auga
auge som lyser av glede eller begeistring
stå skrive i stjernene
vere fastsett av lagnaden
det stod ikkje akkurat skrive i stjernene at han skulle bli politikar
vere fødd under ei lykkeleg stjerne
vere fødd til hell og lykke (etter ei tru på at korleis stjernene står når ein person blir fødd, er avgjerande for den vidare lagnaden)

Artikkelside

stråling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

energioverføring gjennom elektromagnetiske bølgjer eller partiklar

- gammastråling
- partikkelstråling
- røntgenstråling
- varmestråling

Faste uttrykk

elektromagnetisk stråling
overføring av energi med elektromagnetiske bølgjer
synleg lys er døme på elektromagnetisk stråling
infraraud stråling
elektromagnetisk stråling med bølgjelengd mellom 0,7 mikrometer og ca. 1 millimeter;
varmestråling
ioniserande stråling
stråling av foton eller partikkelstråling med stor nok energi til å ionisere eit atom eller molekyl
kosmisk stråling
samling partiklar frå ein stad utanfor jorda som treffer atmosfæren med svært høg fart
radioaktiv stråling
stråling frå atomkjerne som kan vere helseskadeleg
radioaktiv stråling førte til at området vart ubueleg

Artikkelside

lysstoff

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

fluorescerande, uorganisk stoff som stråler som synleg lys når det blir treft av ultrafiolett stråling;

fosforer

Artikkelside

sliten

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av slite (

Tyding og bruk

som er trøytt etter hardt arbeid eller påkjenning;
utkøyrd (1)
Døme
- slitne og svoltne kom dei heim frå skogen
synleg brukt;
medteken (3)
Døme
- den gamle, slitne sekken

Artikkelside

Resultat per side: